How octopuses battle each other | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Greg Gage: The octopus is a rather strange-looking animal

GG: ရေဘဝဲက အံ့ဖွယ် ရှုပ်ထွေးတဲ့ အပြုအမူတွေကို ပြသတဲ့

that exhibits amazingly complex behaviors.

အတော်လေး ထူးဆန်းပုံရတဲ့ တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်ပါ။

They have the most impressive nervous system in the entire invertebrate world.

သူတို့မှာ ကျောရိုးမဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးမှာ အထင်ကြီးလောက်ဆုံး အာရုံကြောစနစ်ရှိတယ်။

They have about a half a billion neurons

သူတို့မှာ ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ ပျံ့နှံ့နေတဲ့

that are distributed throughout their body,

နျူရွန်း ဘီလီယံ တစ်ဝက်ခန့်ရှိပြိး

such that two-thirds of the neurons are actually in its legs.

နျူရွန် သုံးပုံနှစ်ပုံက သူတို့ရံံ ခြေထောက်တွေမှာရှိတာပါ။

Now mix this in with camouflaging cells, jet propulsion and a razor-sharp beak,

ဒါကို ပုံဖျက်ထားတဲ့ ဆဲလ်တွေ၊ ပြင်းထန်တဲ့ တွန်းကန်အား၊ထက်တဲ့ နှုတ်သီးနဲ့ပေါင်းစပ်ပါ။

and you have all the makings of a formidable predator.

ကြောက်စရာ သားရံတစ်ကောင်ရဲ့ ဖန်တီးမှုအားလုံးကို ရပါတယ်။

And then throw in the fact that the octopus is a solitary creature,

ဒီနောက် ရေဘဝဲက အထီးကျန် သတ္တဝါဖြစ်တယ်ဆို တဲ့ အချက်ကို ထပ်ဖြည့်ပါ။

and suddenly, we have ourselves a real cephalopod fight.

ကျွန်တော်တို့မှာ တကယ့် ရေဘဝဲ တိုက်ပွဲတစ်ခု ရှိသွားတယ်။

(Bell)

(ခေါင်းလောင်းသံ)

[DIY Neuroscience]

[ကိုယ်တိုင်လုပ် အာရုံကြောသိပ္ပံ]

We know that almost all animals fight -- for food, for territory, for mates.

အစာအတွက်၊ ပိုင်နက်အတွက်၊ ကြင်ဖော်အတွက် တိရစ္ဆာန်အားလုံးနီးပါး တိုက်ခိုက်တာ သိတယ်။

The octopus is no different, and knowing their fighting behavior

ရေဘဝဲက ထူးခြားမနေဘူး၊ သူတို့ရဲ့ တိုက်ခိုက်တဲ့ အပြုအမူကို သိတာက

could help us better understand these fascinating creatures

ဒီစိတ်ဝင်စားစရာသတ္တဝါတွေနဲ့ သူတို့ဆက်သွယ်ပုံကို ပိုပြီး

and how they interact.

နားလည်ဖို့ ကူညီနိုင်တယ်။

My friend Ilya has been observing the classic fighting behavior

မိတ်ဆွေ Ilya က California အစက်ပါတဲ့ ရေဘဝဲနှစ်ကောင်ကြားက

between California two-spot octopuses.

ဂန္ထဝင်တိုက်ပွဲ အပြုအမူကို လေ့လာနေတယ်။

Ilya Chugunov: Most people think that it's "octopi,"

Ilya Chugunov: လူအများစုက “octopi” လို့ပဲ ထင်ပေမဲ့

but that's actually incorrect.

တကယ်တော့ မမှန်ဘူး။

The correct plurals are either "octopuses" or "octopodes"

မှန်ကန်တဲ့ ဗဟုဝုစ်တွေက ဂရိသိပ်ဆန်တယ်ဆိုရင်

if you want to be very Greek about it.

“octopuses” (သို့) “octopodes” ပါ။

GG: So how do you do your experiment?

GG: ဒါဆို စမ်းသပ်မှုကို ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။

IC: First, I like to set up the chamber just so it's ready,

IC: ပထမ အသင့်ဖြစ်ဖို့ ကျွန်တော် အခန်း ဆောက်လိုက်ချင်တယ်။

so I get a jug of water, I aerate it by shaking the jug.

ရေကရားတစ်ခုကို ယူပြီး ကရားကို လှုပ်ခါပြီး လေအေးပေးတယ်။

It seems that if the water is well-aerated, they're a lot more active.

ရေကို လေအေးပေးထားရင် အများကြီး ပိုပြီး ထိရောက်ပုံရတယ်။

This gives the octopuses some room to breathe.

ဒါက ရေဘဝဲတွေကို အသက်ရှူဖို့ နေရာပေးတယ်။

I get the first octopus --

ပထမ ရေဘဝဲကို ယူလိုက်တယ်၊

Here, buddy. Here, pal.

ဒီမှာပါ မိတ်ဆွေ၊ ဒိမှာပါ။

Put it in, set up my GoPro,

ဒါကိုထည့်ပြိး GoPro ကို တပ်ဆင်တယ်။

put the second octopus in, cover it up and leave it alone.

ဒုတိယရေဘဝဲကို ထည့်၊ ဖုံးပြီးဒီအတိုင်းထားလိုက်တယ်။

(ခေါင်းလောင်းမြည်သံ)

(Bell ringing)

Rule 1: There's always an aggressor.

စည်းမျဥ်း ၁။ ရန်လိုသူ အမြဲရှိတယ်။

There's always one octopus on defense, one on offense.

အမြဲတမ်း ရေဘဝဲတစ်ကောင်က တိုက်စစ်၊ တစ်ကောင်က ခဲစစ်ပါ။

Usually the one that's taking up more space, that's more boastful,

များသောအားဖြင့် နေရာ ပိုယူထားသူက ပိုကြွားပြီး ပိုရန်လိုတာ သေချာပြိး

definitely the aggressor, most likely the winner of the fight.

တိုက်ပွဲနိုင်သူဖြစ်လာဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ အများဆုံးပါ။

ရှုံးမယ့်သူက သိသာပါတယ်။

The loser's pretty obvious.

They get pushed around, they curl up, hide in a corner.

သူတို့ဟာ လှည့်ပတ်၊ တွန့်လိမ်ကာ ထောင့်တစ်နေရာမှာ ပုန်းနေတတ်တယ်။

A lot of the time, when there's initial contact,

မကြာခဏဆိုသလို ကနဦး အဆက်အသွယ်ရလာတဲ့အခါ

if one of them is too much on the defensive side,

သူတို့ထဲက တစ်ကောင်က ခံစစ်များလွန်းရင်

ဒုတိယအကောင်က သူ့လက်တံကို ပုတ်တာ၊ ဆွဲတာမျိုးလုပ်ပြီး ကြည့်ကာ

the second one will sort of poke at it, grab at its tentacle and see,

"Hey, do you want to fight me, do you want to turn around?

“ဟေး မင်းက ငါနဲ့ ချချင်တာလား။ တစ်ဖက်လှည့်ချင်တာလား။

Do you want to start a wrestling match?"

နပန်းပွဲတစ်ပွဲ စချင်တာလား။”

So it'll just poke and run away. Come back, poke and run away.

ဒီတော့ ပုတ်ပြီး ပြေးမယ်။ ပြန်လာတယ်၊ ပုတ်ပြီး ပြေးတယ်။

(ခေါင်းလောင်းမြည်သံ)

(Bell ringing)

Rule 2: Avoid eye contact.

စည်းမျဥ်း၂။ မျက်လုံးချင်း ဆုံတာကို ရှောင်ပါ။

When the octopuses come towards each other to begin the fight,

ရေဘဝဲတွေ အချင်းချင်း စတိုက်ခိုက်ဖို့ လာတဲ့အခါ

they don't actually face each other.

မျက်နှာချင်းမဆိုင်ကြဘူး။

They approach sideways.

ဘေးတိုက် ချဉ်းကပ်ကြတယ်။

The defensive octopus tries to face away from the attacker

ခံစစ်ရေဘဝဲက တိုက်ပွဲကို မရှောင်နိုင်တော့ ကြောင်း သိလာသောအခါမှာ

until it's the critical moment it knows there's no way to avoid a fight.

သေရေးရှင်ရေး အခိုက်အတန့်အထိ တိုက်ခိုက်သူဆီကနေ ရှောင်ဖို့ကြိုးစားတယ်။

GG: Really, the one who's waiting to the last moment

GG: နောက်ဆုံးအခိုက်အတန့်အထိ စောင့်တဲ့သူက

is the defensive octopus.

ခံစစ်က ရေဘဝဲပါပဲ။ (ခေါင်းလောင်းမြည်သံ)

(Bell ringing)

Rule 3: Flash your colors.

စည်းမျဥ်း ၃။ အရောင်တွေ လင်းပြပါ။

The aggressor in a fight will quickly and sharply flash bright black on his arms

တိုက်ခိုက်မှုထဲက ရန်လိုသူဟာ လက်တံတွေပေါ်က အနက်ရောင် တောက်တောက်ကို အမြန် လင်းပြမယ်။

when he's about to initiate a fight.

(Bell ringing)

(ခေါင်းလောင်းမြည်သံ)

GG: Ooh, and already --

GG: အိုး ပြနေပြီပဲ...

IC: We're seeing some action.

IC: လုပ်ရပ်တစ်ခုကို လေ့လာနေတာပါ။

Looks like they've spotted each other.

အချင်းချင်း တွေ့လိုက်ပုံရတယ်။

GG: Right. So now he's going to come -- He's approaching, but not directly at him.

GG: မှန်တယ်။ ဒါဆို သူလာတော့မယ်။ သူ ချဉ်းကပ်နေပေမဲ့ တိုက်ရိုက်မဟုတ်ဘူး။

IC: Yeah, they're like almost completely antiparallel.

IC: ဟုတ်တယ်၊ သူတို့က လုံးဝ ဆန့်ကျင်ဘက် အပြိုင်နီးပါးပဲ။

GG: And then right there --

GG: ပြီးတော့ ဟိုတည့်တည့်မှာ..

IC: Yeah. They contact, and then their arms clash together.

IC: အင်း၊ ဆက်သွယ်တယ်၊ ပြီးတော့ လက်တွေ ပြိုင်တူ တိုက်ကြတယ်။

(String music)

(ကြိုးတူရိယာသံ)

GG: So we've taken the first steps in understanding fighting in the octopus.

GG : ရေဘဝဲတွေ တိုက်ခိုက်တာကို နားလည်တဲ့ ပထမအဆင့်တွေ ပြီးသွားပြီ။

And you might be asking yourself: Why does this even matter?

ဒါက ဘာကြောင့် အရေးတောင်ပါတာလဲလို့ သင် မေးနေနိုင်လောက်တယ်။

Well, these types of curiosity-based research questions can often lead

ဒီသိလိုမှု အခြေခံတဲ့ သုတေသနမေးခွန်း မျိုးတွေက မမျှော်လင့်တဲ့

to some unexpected insights and discoveries.

ထိုးထွင်းအမြင်တွေနဲ့ တွေ့ရှိမှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်တယ်။

We've learned a lot about ourselves from studying marine animals.

အဏ္ဏဝါသတ္တဝါတွေကိုလေ့လာရာကနေ မိမိကိုယ်မိမိ အများကြီးသင်ယူခဲ့တယ်။

Squid have taught us about how our neurons communicate,

ပြည်ကြီးငါးက အာရုံကြောတွေ ဆက်သွယ်ပုံအကြောင်း သင်ပေးပြီး

and the horseshoe crab has taught us about how our eyes work.

မြင်းခွာကဏန်းတွေက မျက်လုံးတွေ အလုပ်လုပ်ပုံအကြောင်း သင်ပေးတယ်။

So it's not too far of a stretch to say that some of these behaviors

ကယ်လီဖိုးနီးယားက အစက်ပါတဲ့ ရေဘဝဲနှစ်ကောင်ရဲ့ အပြုအမူတချို့က

that we're seeing in the California two-spot octopus are similar to ours.

ကျွန်တော်တို့နဲ့ တူတယ်ဆိုတာက ချဲ့ကားပြောဆိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။