How octopuses battle each other | DIY Neuroscience, a TED series

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Joseph Geni Reviewer: Thu Ha Tran

Greg Gage: Bạch tuộc là động vật có vẻ ngoài khác thường

có thể thực hiện các hành vi phức tạp đáng kinh ngạc

Chúng có hệ thần kinh ấn tượng nhất trong các loài động vật không xương sống.

Chúng có khoảng nửa tỉ neuron (tế bào thần kinh) phân bố khắp cơ thể,

Greg Gage: The octopus is a rather strange-looking animal

trong đó có đến hai phần ba số neuron là ở các chân của nó.

that exhibits amazingly complex behaviors.

Kết hợp với tế bào ngụy trang,

They have the most impressive nervous system in the entire invertebrate world.

di chuyển phản lực và cái mỏ sắc như dao cạo

They have about a half a billion neurons

và bạn có một kẻ săn mồi đáng gờm.

that are distributed throughout their body,

Sau đó thêm vào sự thật là bạch tuộc là sinh vật đơn độc,

such that two-thirds of the neurons are actually in its legs.

và bỗng dưng ta có ngay một trận chiến động vật thân đầu thật sự

Now mix this in with camouflaging cells, jet propulsion and a razor-sharp beak,

(Tiếng chuông)

[DIY Neuroscience]

and you have all the makings of a formidable predator.

Ta biết rằng hầu hết động vật đánh nhau-- giành thức ăn, lãnh thổ hay bạn tình.

And then throw in the fact that the octopus is a solitary creature,

and suddenly, we have ourselves a real cephalopod fight.

Bạch tuộc cũng vậy, và biết được hành vi chiến đấu của chúng

có thể giúp ta hiểu rõ hơn những sinh vật lý thú này

(Bell)

[DIY Neuroscience]

và cách chúng tương tác.

Bạn tôi Ilya đã quan sát hành vi chiến đấu phổ biến

We know that almost all animals fight -- for food, for territory, for mates.

giữa các bạch tuộc hai đốm California.

IC: Mọi người nghĩ số nhiều của bạch tuộc là “octopi”

The octopus is no different, and knowing their fighting behavior

nhưng thật ra không đúng.

could help us better understand these fascinating creatures

Từ số nhiều đúng là “octopuses” hay “octopodes”

and how they interact.

nếu bạn muốn dùng đúng từ Hi Lạp.

My friend Ilya has been observing the classic fighting behavior

GG: Bạn tiến hành thí nghiệm thế nào?

between California two-spot octopuses.

IC: Đầu tiên, tôi chuẩn bị sàn đấu,

Ilya Chugunov: Most people think that it's "octopi,"

tôi lấy một bình nước và lắc đều để sục không khí vào nước.

but that's actually incorrect.

Có vẻ như nếu nước được sục đủ khí bạch tuộc sẽ hoạt động mạnh hơn.

The correct plurals are either "octopuses" or "octopodes"

if you want to be very Greek about it.

Điều này giúp bạch tuộc có không gian để thở.

GG: So how do you do your experiment?

Tôi lấy chú bạch tuộc đầu tiên.

IC: First, I like to set up the chamber just so it's ready,

Đây này, bé ơi. Đây đây nè bé.

so I get a jug of water, I aerate it by shaking the jug.

Đẩy nó vào, và lắp đặt máy quay GoPro của tôi,

It seems that if the water is well-aerated, they're a lot more active.

đưa chú bạch tuộc thứ nhì vào, đậy nắp lại và để chúng yên ở đó.

This gives the octopuses some room to breathe.

(Tiếng chuông)

Luật thứ 1: Luôn có một đứa hung bạo.

I get the first octopus --

Luôn có một con phòng thủ, còn một con tấn công.

Here, buddy. Here, pal.

Thường con nào di chuyển nhiều hơn là con khoe khoang hơn,

Put it in, set up my GoPro,

chắc chắn là con hung hăng, gần như chắc chắn con đó sẽ thắng.

put the second octopus in, cover it up and leave it alone.

Con thua cuộc khá dễ thấy.

(Bell ringing)

Rule 1: There's always an aggressor.

Nó bị dồn ép, nó cuộn tròn và trốn vào trong góc.

There's always one octopus on defense, one on offense.

Nhiều lần, khi chúng vừa chạm mặt,

Usually the one that's taking up more space, that's more boastful,

nếu một trong hai con quá nhút nhát,

definitely the aggressor, most likely the winner of the fight.

con còn lại sẽ khiêu khích nó, bắt lấy xúc tu của nó và xem chừng

The loser's pretty obvious.

They get pushed around, they curl up, hide in a corner.

“Ê nhóc, muốn đánh lộn không, hay mày muốn bỏ chạy?

A lot of the time, when there's initial contact,

Mày muốn chơi đô vật không nhóc?"

if one of them is too much on the defensive side,

Nó sẽ khiêu khích rồi chạy. Quay lại, khiêu khích tiếp rồi chạy.

the second one will sort of poke at it, grab at its tentacle and see,

(Tiếng chuông)

Luật thứ 2: Tránh đối mặt nhau.

"Hey, do you want to fight me, do you want to turn around?

Khi bạch tuộc đến gần nhau để bắt đầu chiến đấu,

Do you want to start a wrestling match?"

So it'll just poke and run away. Come back, poke and run away.

Chúng không thật sự đối mặt nhau.

Chúng tiếp cận từ bên hông.

(Bell ringing)

Con bạch tuộc phòng thủ sẽ cố quay mặt đi né kẻ tấn công

Rule 2: Avoid eye contact.

When the octopuses come towards each other to begin the fight,

cho đến khi nó biết rằng sẽ chẳng thể nào né trận đấu này được.

they don't actually face each other.

GG: Thật à? Kẻ chờ đợi đến giây phút cuối cùng

They approach sideways.

The defensive octopus tries to face away from the attacker

lại là con phòng thủ ư?

(Chuông sàn đấu)

Luật thứ 3: Thể hiện sắc màu của bạn

Kẻ hung hăng sẽ vung xúc tu đen lên nhanh chóng và sắc sảo

until it's the critical moment it knows there's no way to avoid a fight.

GG: Really, the one who's waiting to the last moment

is the defensive octopus.

khi nó sắp bắt đầu tấn công.

(Bell ringing)

Rule 3: Flash your colors.

(Tiếng chuông)

The aggressor in a fight will quickly and sharply flash bright black on his arms

GG: Ồ, sẵn sàng rồi --

IC: Ta đang thấy vài hành động.

Có vẻ chúng đã thấy nhau rồi.

GG: Ừ. Giờ nó sẽ tiến lại -- Nó đang tiếp cận, nhưng không trực diện.

when he's about to initiate a fight.

Vâng, chúng gần như đối lập nhau hoàn toàn

(Bell ringing)

GG: Ooh, and already --

IC: We're seeing some action.

GG: và ngay đó --

Looks like they've spotted each other.

IC: Vâng, chúng chạm mặt, và rồi xúc tu của chúng đánh nhau.

GG: Right. So now he's going to come -- He's approaching, but not directly at him.

(Nhạc căng thẳng)

IC: Yeah, they're like almost completely antiparallel.

GG: And then right there --

IC: Yeah. They contact, and then their arms clash together.

GG: Vậy là ta đã bước đầu hiểu được cách bạch tuộc chiến đấu.

(String music)

Và bạn có lẽ sẽ tự hỏi bản thân: Điều này có gì quan trọng?

À, các câu hỏi nghiên cứu đậm tính tò mò thường đưa đến

các góc nhìn sâu sắc và cả những khám phá không ngờ.

GG: So we've taken the first steps in understanding fighting in the octopus.

Ta học đươc nhiều về con người qua việc nghiên cứu sinh vật biển.

And you might be asking yourself: Why does this even matter?

Mực dạy ta về cách các neuron của người liên lạc với nhau,

Well, these types of curiosity-based research questions can often lead

và cua móng ngựa (sam) dạy ta cách mắt người hoạt động ra sao.

to some unexpected insights and discoveries.

Thế nên không quá khi nói rằng một vài trong số các hành vi

We've learned a lot about ourselves from studying marine animals.

mà ta thấy ở loài cua hai mắt California cũng tương tự như hành vi của con người.

Squid have taught us about how our neurons communicate,

and the horseshoe crab has taught us about how our eyes work.

So it's not too far of a stretch to say that some of these behaviors

that we're seeing in the California two-spot octopus are similar to ours.