The 15-minute city | Carlos Moreno

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: TED Translators Admin Reviewer: Myo Aung

For too long, those of us who live in cities big and small

မြို့ကြီး၊ မြို့လေးတွေမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ လက်မခံသင့်တာကို

have accepted the unacceptable.

လက်ခံထားကြတာ သပ်ကို ကြာသွားပါပြီ။

We accept that in cities our sense of time is warped,

ဒီနေ့ မြို့ကြီး အများစုထဲက ဘဝဟာ ရှုပ်ထွေး လှပြီး လမ်းခရီးတွေ သိပ်ကို ဝေးလွန်းကြလို့

because we have to waste so much of it

ကျွန်တော်တို့ဟာ အဲဒီမှာ နေထိုင်နိုင်အောင် ကျွန်တော်တို့ ဘဝကို

just adapting to the absurd organization and long distances

အလိုက်သင့် ပြောင်းလဲ နေထိုင်နေရလို့ အချိန်ဆိုင်ရာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့

of most of today's cities.

ခံယူချက်ဟာ လွဲမှားနေတယ်။

Why is it we who have to adapt

ဘာဖြစ်လို့များ ကျွန်တော်တို့ ဘဝရဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေ အရည်အသွေးကို နှိမ့်ချလျက်

and to degrade our potential quality of life?

အဲဒီလို လိုက်လျောညီထွေအောင် လုပ်လာကြရတာလဲ။

Why is it not the city that responds to our needs?

ကျွန်တော်တို့ ဘဝရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို မြို့ကြီးတွေ ဘာဖြစ်လို့ မတုံ့ပြန်ကြတာလဲ။

Why have we left cities to develop on the wrong path for so long?

အချိန်ကြာ လမ်းမှားနေတာကို မြို့ကြီးများအား ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လို ခွင့်ပြုခဲ့ကြတာလဲ။

I would like to offer a concept of cities

မြို့ကြီးတွေ ဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ် တစ်ခုကို ကျွန်တော် တင်ပြချင်ပါတယ်။

that goes in the opposite direction to modern urbanism,

အခုခေတ် မြို့ပြစနစ်နဲ့ ဆန့်ကျင်လျက်၊

an attempt at converging life into a human-sized space

လူသားတွေရဲ့ ကြီးမြတ်မှုကို ခွဲခြမ်းပစ် လိုက်တဲ့ နောက်မှာ အဲဒါကို အတင်းအကြပ်

rather than fracturing it into inhuman bigness

လက်ခံခိုင်းမယ့်အစား သက်ရှိဘဝကို လူသားတို့နှင့် ကိုက်ညီမယ့် အရွယ်အစား

and then forcing us to adapt.

ဝန်းကျင်မျိုးဆီကို ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးပမ်းမှုပါ။

I call it "the 15-minute city."

အဲ့ယူဆချက်ကို ကျွန်တော်က “၁၅ မိနစ်မြို့” လို့ ခေါ်ပါတယ်။

And in a nutshell,

အတိုချုုံး ပြေပြာရမယ် ဆိုရင်၊

the idea is that cities should be designed or redesigned

မြို့ကြီးတွေကို ၁၅ မိနစ် လမ်းလျှောက်လျက် ဒါမှမဟုတ် စက်ဘီးစီးလျက်

so that within the distance of a 15-minute walk

လူတွေဟာ မြို့ကြီးတွေထဲရဲ့

or bike ride,

အဓိက အနှစ်သာရတွေ၊ အရာတွေ ဖြစ်ကြတဲ့-

people should be able to live

အလုပ်နေရာကို သွားလာခြုင်း၊

the essence of what constitutes the urban experience:

ကိုယ့်အိမ်ယာကို သွားလာခြင်း၊

to access work,

အစားအစာ၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊

housing,

ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အပန်းဖြေခြင်း

food, health, education,

စတဲ့ အရာတွေကို သွားလာနိုင်အောင်

culture and leisure.

ထည့်တွက်ရေးဆွဲရန် ဒါမှမဟုတ် ပြန်ပြီး ပုံစံချပေးရန် လိုအပ်ပါတယ်။

Have you ever stopped to ask yourself:

ဆူညံ ညစ်ညမ်းနေတဲ့ လမ်းဟာ ဘာဖြစ်လို့များ ဆူညံ ညစ်ညမ်းနေရတာလဲ

Why does a noisy and polluted street need to be a noisy and polluted street?

ဆိုတဲ့ မေးခွန်းမျိုးကို ခင်ဗျားတို့ ထပ်ပြီးရင် ထပ်မေးနေရတာ ဘာဖြစ်လို့လဲ။

Just because it is?

အဲဒါက အဲဒီအတိုင်း ဖြစ်နေလို့လား။

Why can't it be a garden street lined with trees,

အဲဒီလမ်းဟာ ဥယျာဉ်လမ်းမျိုး ဖြစ်ပြီး အပင်တွေ တန်းစီးပေါက်နေလျက်

where people can actually meet and walk to the baker

လူတွေ တွေ့ဆုံရင်း ပေါင်မုန့်ဆိုင်ကို လမ်းလျှောက် သွားနိုင်တာမျိုး

and kids can walk to school?

ကလေးတွေ လမ်းလျှောက်ရင်း ကျောင်းကို သွားကြတာမျိုး ဘာလို့ မဟုတ်တာလဲ။

Our acceptance of the dysfunctions and indignities of modern cities

ခေတ်သစ်မြို့တွေရဲ့ ချွတ်တွယင်းမှုတွေနဲ့ သိက္ခာကျမှုဟာဖြင့်

has reached a peak.

အထွတ်အထိပ်ဆီကို ရောက်နေပါပြီ။

We need to change that.

အဲဒါကို ပြောင်းပစ်ဖို့ လိုအပ်နေပါပြီ။

We need to change it for the sake of justice,

တရားမျှတမှု ရှိလာစေဖို့အတွက်

of our well-being

ကျွန်တော်တို့ဘဝ ပျော်ရွှင်ချမ်းသာဖို့အတွက်

and of the climate.

ရာသီဥတုအတွက် ပြောင်းလဲပစ်ကြရပါမယ်။

What do we need to create 15-minute cities?

“၁၅ မိနစ်မြို့”ကို ကျွန်တော်တို့ ဘာဖြစ်လို့ ဖန်တီးပေးကြရမှာလဲ။

First, we need to start asking questions that we have forgotten.

ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ မေ့နေကြတဲ့ မေးခွန်းတွေကို စပြီးမေးသင့်တယ်။

For instance, we need to look hard at how we use our square meters.

ဥပမာ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဧရိယာ စတုရန်း မီတာတွေ သုံးနေပုံကို လေ့လာကြည့်ရမယ်။

What is that space for?

အဲ့နေရာက ဘာများအတွက်လဲ။

အဲ့ဒါကို ဘယ်သူက ဘယ်လို အသုံးပြုချနေတာလဲ။

Who's using it and how?

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရှိနေတဲ့ ရင်းမြစ်တွေကို နားလည်ရန်၊

We need to understand what resources we have

and how they are used.

ပြီးတော့ ဘယ်လို သုံးနေကြောင်း သိရန် လိုအပ်တယ်။

Then we need to ask what services are available in the vicinity --

အဲ့နောက်မှာ အနီးအနားမှာ ဘယ်လို ဝန်ဆောင် မှုတွေ ရရှိနိုင်ကြောင်း၊

not only in the city center,

မြို့လယ်မှာသာမက၊

in every vicinity.

ရပ်ကွက်လေးတိုင်းမှာ မေးကြရပါ့မယ်။

Health providers, shops, artisans, markets,

ကျန်းမာ‌ရေး ပံ့ပိုးပေးသူများ၊ ဆိုင်များ၊ လက်မှုပညာရှင်များ၊ ဈေးကွက်များ၊

sports, cultural life,

အားကစား၊ ယဉ်ကျေးမှု ဘဝ၊

schools, parks.

ကျောင်းများ၊ ပန်းခြံများ စသည့်ဖြင့်။

Are there green areas?

အဲ့ဒါတွေ စိမ်းလန်းစိုပြေကြရဲ့လား။

Are there water fountains placed to cool off

မကြာခဏ ကြုံရတတ်တဲ့ အပူလှိုင်းတွေမှ ကာကွယ်ပေးပြီး အေးအောင် လုပ်ပေးကြမဲ့

during the frequent heat waves?

ရေပန်းတွေ အဲဒီမှာ ရှိကြပါသလား။

We also have to ask ourselves:

ပြီးတော့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ကို မေးကြရဦးမှာက-

How do we work?

အလုပ်ကို ဘယ်လိုလုပ်ကြလဲ။

Why is the place I live here, and work is far away?

ကျွန်တော် နေထိုင်တာက ဒီမှာ၊ အလုပ်ကျတော့ ဘာဖြစ်လို့ အဝေးကြီးမှာ သွားလုပ်နေရတာလဲ။

We need to rethink cities around the four guiding principles

ကျွန်တော်တို့ဟာ မြို့တွေကို အခြေခံမူ လေးခုကို အခြေခံပြီး ပြန်စဉ်းစားကြရမယ်။

that are the key building blocks of the 15-minute city.

“၁၅ မိနစ်မြို့” ရဲ့ သော့ချက် တွေပါ။

First, ecology: for a green and sustainable city.

ပထမက ပတ်ဝန်းကျင်- စိမ်းစိုပြီး ရေရှည်တည်တံ့နေမယ့် မြို့ဖြစ်ရမယ်။

Second, proximity:

ဒုတိယက အားလုံး အနီးအနားမှာ ရှိရမယ်-

to live with reduced distance to other activities.

လိုအပ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု အားလုံးအတွက် သွားလာရမယ့် ခရီးဟာ တိုရပါမယ်။

Third, solidarity: to create links between people.

တတိယက စည်းလုံးညီညွှတ်မှု - လူတွေ အချင်းချင်း ချိတ်ဆက်မိနေရန်ပါ။

Finally, participation should actively involve citizens

နောက်ဆုံးက နိုင်ငံသားတွေအားလုံး သူတို့ရဲ့ အနီးအနား ရပ်ကွက်များကို

in the transformation of their neighborhood.

ပြောင်းလဲ တည်ဆောက်မှုထဲ တက်ကြွစွာ ပါဝင်ဖို့ပါ။

Don't get me wrong --

ကျွန်တော့ကို တလွဲမထင်မှတ်စေလိုပါဘူး။

I'm not angling for cities to become rural hamlets.

မြို့ကြီးတွေကို ကျေးလက်ပုံစံမျိုး ပြောင်း ပစ်ရန် ကျွန်တော် တိုက်တွန််းနေတာ မဟုတ်ပါ။

Urban life is vibrant and creative.

မြို့ပြဘဝဟာ တက်ကြွပြီး ဖန်တီးမှုနဲ့ ပြည့်နေတတ်ပါတယ်။

Cities are places of economic dynamism and innovation.

မြို့ပြတွေဟာ စီးပွားရေ အရှိန်ရ တိုးတက် နေကာ ဖန်တီးတီထွင်မှု နေရာပါ။

But we need to make urban life more pleasant, agile,

ဒါပေမဲ့ မြို့ပြဘဝ ပိုပြီး သာယာလာအောင်၊ ပိုလှပလာအောင်၊

healthy and flexible.

ပိုကျန်းမာပြီး ပျော့ပြောင်းမှု ရှိလာအောင် လုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

To do so, we need to make sure everyone --

အဲ့လို့ ဖြစ်လာဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ လိုအပ်တာက၊ လူတိုင်းအနေနဲ့၊

and I mean everyone,

လူတိုင်းကို ဆိုလိုတာနော်၊

those living downtown and those living at the fringes --

မြို့လယ်မှာ နေထိုင်သူပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ အစွန်းအဖျားမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊

has access to all key services within proximity.

သော့ချက် ဝန်ဆောင်မှုတွေ အားလုံးကို အနီးအနားမှာ ရရှိသုံးနိုင်ရမယ်။

How do we get this done?

အဲဒါကို ဘယ်လိုများ လုပ်ပေးနိုင်ကြမလဲ။

The first city to adopt the 15-minute city idea

ခုနက “၁၅ မိနစ်မြို့”ဆိုတဲ့ ခံယူချက်ကို ပထမဦးဆုံး လက်ခံခဲ့တဲ့ မြို့က

is Paris,

ပဲရစ်မြို့၊

France.

ပြင်သစ် နိုင်ပါ။

Mayor Anne Hidalgo has suggested a big bang of proximity,

Mayor Anne Hidalgo က ရပ်ကွက်တိုင်း အတွက် အကြံပေးချက်တွေ တင်ပြထားပါတယ်-

which includes, for instance, a massive decentralization,

ဥပမာ၊​ ဗဟိုချက်မှာ ရှိနေတာတွေကို အလုံးအရင်းဖြင့် ခွဲဝေ၀နေရာရွှေ့ပေးရန်၊

developing new services for each of the districts --

မြို့နယ်တိုင်း အတွက် ဝန်ဆောင်မှု အသစ်တွေကို ပြုစုချမှတ်ပေးရန်-

(City sounds)

( မြို့ပြ ဆူညံသံ )

a reduction of traffic by increasing bike lanes into spaces of leisure;

အပန်းဖြေလမ်းတွင် စက်ဘီး လမ်းကြောင်းတွေ ထည့်ပေးလျက် ယာဉ်သွားလာမှု လျှော့ချရန်၊

new economic models to encourage local shops;

ဒေသခံစျေးဆိုင်တွေကို အားပေးမယ့် စီးပွားရေးပုံစံအသစ်များ၊

building more green spaces;

စိမ်းစိုတဲ့နေရာတွေ တိုးချဲ့တည်ဆောက်ပေးရန်၊

transform existing infrastructure,

တည်ဆဲ အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို ပုံစံပြောင်းသုံးရန်၊

for instance, fabrication labs in sports centers

ဥပမာ၊ ထုပ်လုပ်ရေး ဓာတ်ခွဲခန်းတွေကို အားကစားစင်တာအဖြစ် ပြောင််းလဲရန်၊

or turning schools into neighborhood centers in the evenings.

ဒါမှမဟုတ် ကျောင်းတွေကို ညနေတွင် ရပ်ကွက် စင်တာများ အဖြစ် ပြောင်းလဲရန်။

That's actually a golden rule of the 15-minute city:

အဲ့ဒါတွေဟာ တကယ့်ကို “၁၅ မိနစ်မြို့”ရဲ့ အရေးကြီးဆုံး စည်းကမ်းချက်တွေပါ-

every square meter that’s already built should be used for different things.

ဆောက်လုပ်ထားတဲ့ စတုရန်းမီတာတိုင်းကို ရည်ရွယ်ချက် မျိုးစုံအတွက် အသုံးပြုရပါမယ်။

The 15-minute city is an attempt to reconcile the city

“၁၅ မိနစ်မြို့”ဟာ မြို့ကို နေထိုင်ကြတဲ့ လူတွေရဲ့လိုအပ်ချက်နဲ့

with the humans that live in it.

ကိုက်ညီအောင် ကြိုးပမ်းမှုပါ။

The 15-minute city should have three key features.

“၁၅ မိနစ်မြို့” ဆီမှာ သော့ချက် အင်္ဂါလက္ခဏာ သုံးခု ရှိရပါ့မယ်-

First, the rhythm of the city should follow humans, not cars.

နံပတ်တစ်၊ မြို့ရဲ့ စည်းချက်ဟာ ကားတွေရဲ့ မဟုတ်ဘဲ လူတွေရဲ့ စည်းချက်ကို လိုက်နာရမယ်။

Second, each square meter should serve many different purposes.

နံပါတ်နှစ်၊ စတုရန်းမီတာတိုင်းကို ရည်ရွယ်ချက် မျိုးစုံအတွက် အသုံးပြုရပါမယ်။

Finally, neighborhoods should be designed

နောက်ဆုံး အနေနဲ့၊ လူနေရပ်ကွက်တွေကို

so that we can live, work and thrive in them

ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ နေထိုင်၊ အလုပ်လုပ် လုပ်ဖို့နဲ့ အသက်ရှင်ဖို့အတွက်

without having to constantly commute elsewhere.

တချိန်လုံး တစ်နေရာရာကို သွားမနေရဘဲ နေနိုင်အောင် စည်းရုံးပေးရမယ်။

It's funny if you think of it:

အသေအချာ စဉ်းစားကြည့်မှ ရယ်စရာ ကောင်းနေတာက-

the way many modern cities are designed

ခေတ်ပေါ် မြို့ကြီးတော်တော်များများကို

is often determined by the imperative to save time,

အချိန်ကို ချွေတာဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ စီစဉ် တည်ဆောက်ခဲ့ပေမဲ့

and yet so much time is lost to commuting,

သွားလာနေရင်းနဲ့ ဆုံးရှုံးကြရတဲ့ အချိန်တွေ များလွန်းနေပြီး၊

sitting in traffic jams,

ယာဉ်ကြောပိတ်မိနေလို့ ကားထဲ ထိုင်စောင့်နေရတာ၊

driving to a mall,

ဈေးဆိုင်ကို သွားဖို့ ကားမောင်းနေရတာ များလွန်းနေကာ

in a bubble of illusory acceleration.

မြန်ဆန်စွာ ပြီးဆုံးရမယ့် စိတ်ကူးယဉ်နဲ့ လုံးဝ တခြားစီးပါပဲ။

The 15-minute city idea answers the question of saving time

“၁၅ မိနစ်မြို့” အတွေးအခေါ်ဟာဖြင့် အချိန်ကို ချွေတာပေးရေးကို

by turning it on its head,

လုံးဝမတူတဲ့ ချဉ်းကပ်နည်းဖြင့် ဖြေရှင်းပေးနိုင်ရန်

by suggesting a different pace of life.

ဘဝရဲ့ အချိန်ဘောင်ကို တမျိုး ချဉ်းကပ်ရန် လိုပါတယ်။

A 15-minute pace.

၁၅-မိနစ်ဆိုတဲ့ ဘောင်နဲ့ပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။