The Beautiful Paradoxes of a Multicultural Identity | Farhad Mohit | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

I am so honored to be onstage

ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ ပြည်ပရောက်

representing TED's growing recognition

အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ အရေးပါမှုအတွက် TED ရဲ့

of the importance of its immigrant diaspora community.

အသိအမှတ်ပြုမှုကို ကိုယ်စားပြုကာ စင်ပေါ်မှာ ရှိနေတာကို ဂုဏ်ယူပါတယ်။

I am an Iranian-American,

ကျွန်တော်က အီရန်-အမေရိကန်ပါ။

a kind of free-range Iranian,

လွတ်လပ်တဲ့ အီရန်တစ်ယောက်က၊ အားလုံးနဲ့အတူ ရှိနေပြီး

lucky to be here with all of you

ဇာတိ ယဉ်ကျေးမှုရဲ့ အပြုသဘော

and free to embrace all my native culture’s positive elements:

 အစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို လွတ်လပ်စွာ ကျင့်သုံးခွင့်ရတာက ကံကောင်းပါတယ်၊

the poetry, the music, philosophy and hospitality,

ကဗျာ၊ ဂီတ၊ ဒဿနိကဗေဒ၊  ပျူငှာမှု၊

every day, in ways that many Iranians inside Iran cannot.

နေ့စဉ် အီရန် နိုင်ငံထဲက အီရန်လူမျိုး များစွာ မတတ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ပါ။

But I also love having the bow of my identity stretched

ဒါပေမဲ့ ”အီရန်” နဲ့ ”အမေရိကန်” ရဲ့ ဆန့်ကျင်နေပုံရတဲ့  

between two seemingly opposed poles of "Iranian" and "American,"

အစွန်းနှစ်ခု ကြားမှာ ကျွန်တော့် ကိုယ်ပိုင် လက္ခဏာ လေးကို ဆန့်ထားတာကို နှစ်သက်တာက

because that gives the arrow of my life a unique perspective on things.

ဒါက ကျွန်တော့် ဘဝမြား ကို အရာတွေအပေါ် ထူးခြားတဲ့ ရှုထောင့်တစ်ခု ပေးတာကြောင့်ပါ။

I want to share a couple of American ideals

ကျွန်တော့်မှာရှိတဲ့ ဒီယဉ်ကျေးမှုစုံတဲ့  

that explicate this multicultural dichotomy in me.

ဆန့်ကျင်ဘက်ကို စိတ်ဖြာတဲ့ အမေရိကန် စံတချို့ကို မျှဝေချင်တယ်။

The first is independence.

ပထမက လွတ်လပ်မှုပါ။

In America, independence is foundational,

အမေရိကမှာ၊ လွတ်လပ်မှုဟာ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်ပြီး

the bedrock of our freedom

ကျွန်တော်တို့အားလုံး

that makes us all, all us Americans, feel exceptional.

အမေရိကန်အားလုံးကို ထူးခြားတယ်လို့ ခံစားစေတာက လွတ်လပ်မှုရဲ့ အခြေခံမူပါ။

Unlike my Iranian side, where everyone is in everyone's business,

လူတိုင်းက လူတိုင်းရဲ့လုပ်ငန်းတွေမှာ ရှိနေတဲ့ အီရန်ဘက်နဲ့မတူဘဲ

I'm free, maybe even driven, to pursue my own happiness,

လွတ်လပ်တယ်၊ ပျော်ရွှင်မှုကို လိုက်စားဖို့တောင် စေ့ဆော်ခံရနိုင်တယ်၊

and that feels so liberating.

The other is continuous improvement,

အခြားတစ်ခုက အဆက်မပြတ် တိုးတက်မှု၊

the idea that you can always do better.

အမြဲ ပိုကောင်းအောင် လုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့အယူအဆပါ။

America is a do-ocracy that is always inventing, reinventing herself.

အမေရိကဟာ အမြဲ တီထွင်နေတဲ့၊ ကိုယ်တိုင် ပြန်လည်တီထွင်နေတဲ့ do-ocracy တစ်ခုပါ။

We make mistakes, and keep on growing and growing.

ကျွန်တော်တို့ အမှားတွေ လုပ်တယ်၊ ဆက် ကြီးထွားရင်း ကြီးထွားနေတယ်။

That's why it's so exciting to be an entrepreneur in America --

ဒါကြောင့် အမေရိကမှာ စွမ်းဆောင်ရှင်ဖြစ်ရတာ စိတ်လှုပ်ရှားစရာပါ။

we're free to try to build anything our hearts desire.

စိတ်က လိုချင်တာမှန်သမျှ တည်ဆောက်ဖို့ လွတ်လပ်စွာ ကြိုးစားနိုင်တယ်။

For me, these days, it's taking on our corrupt political duopoly

ကျွန်တော့်အတွက် ဒီနေ့ရက်တွေမှာ အကျင့်ပျက် နိုင်ငံရေး ဒွိချုပ်ကိုင်မှုကို ယူပြီး

and working to democratize democracy itself.

ဒီမိုကရေစီကို ဒီမိုကရေစီ လုပ်ဖို့ အလုပ်လုပ်နေပါတယ်။

Isn't it amazing that as an American,

အမေရိကန်တစ်ယောက်အနေနဲ့ အကြောက်တရား

I just get to do that, without fear or permission?

ဒါမှမဟုတ် ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ရတာ အံ့ဩစရာ မဟုတ်လား။

But I'm Iranian too,

ဒါပေမဲ့၊ အီရန်လည်းဖြစ်နေတော့

and I have the ancient wisdom of Iranian mystics,

အီရန် ထူးကဲနက်နဲတဲ့ အမြင်တွေ၊ ဖာဒိုးစီ၊ ဟာဖက်ဇ်နဲ့

Ferdowsi, Hafez and Rumi,

ရူမီတို့ရဲ့ ရှေးခေတ် ဉာဏ်ပညာရှိနေတယ်၊

running through my veins.

ကျွန်တော့် သွေးကြောထဲမှာ စီးနေတယ်။

So each of these American traits

ဒီတော့ ဒီအမေရိကန် စရိုက်တွေတစ်ခုစီက

give my Iranian psyche cause for pause and reflection.

ကျွန်တော့် အီရန် စိတ် အကြောင်းရင်းကို ရပ်တန့်ပြီး တွေးတောစေတယ်။

For instance, independence is great,

ဥပမာ၊ လွတ်လပ်မှုက တကယ့်ကို ကောင်းပေမဲ့၊

but if I'm truly independent,

တကယ်ပဲ လွတ်လပ်နေရင်၊

then I don't need anything or anyone.

ဘာတစ်ခု၊ ဘယ်တစ်ယောက်မှ မလိုဘူး။

That's kind of lonely.

ဒါက အထီးကျန်တာမျိုးပါ။

Iranians are congenitally hospitable and tribal.

အီရန်လူမျိုးတွေဟာ မွေးရာပါ ပျူငှာပြီး လူမျိုးစုစိတ်ရှိသူတွေပါ။

In fact, the word Iran itself is a portmanteau

အမှန်တော့ Iran ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုက  “Ir” နဲ့  ’an” ဆိုတဲ့

of the word “Ir” and “An,”

ပေါင်းစပ်ထားတဲ့စကားလုံးပါ၊

where “Ir” comes from the word “yar,” literally “friendship” or “love,”

“Ir” က “yar” ကနေ လာပြီး တိုက်ရိုက် “ခင်မင်ရင်းနှီးမှု” ၊ “ချစ်မေတ္တာ” ပါ၊

and “an” comes from “ostan,” or “land of.”

“an” က “ostan”  “တိုင်းပြည်” ဆိုတာကနေ လာတာပါ၊

Shout-out to our cultural cousins from Ireland, another land of love.

နောက်ထပ် မေတ္တာတိုင်းပြည်၊ Ireland ကနေ ယဉ်ကျေးမှု ဝမ်းကွဲတွေကို အော်ခေါ်တာပါ။

Anyway, where does this love and friendship

ဘာဖြစ်ဖြစ် ဒီမေတ္တာနဲ့ ခင်မင်ရင်းနှီးမှုက

fit into my Statue-of-Liberty-esque,

 လေဘာတီ ရုပ်တု၊ လွတ်လပ်မှုကို ချစ်တဲ့

freedom-loving American psyche?

အမေရိကန် စိတ်ထားနဲ့ ဘယ်မှာ ကိုက်ညီသလဲ။ 

Love requires connection and interdependence,

ချစ်မေတ္တာက အစောကတည်းက ကျွန်တော်တို့ သိတဲ့အတိုင်း၊ ဆက်သွယ်မှုနဲ့

as we found out earlier.

အပြန်အလှန်မှီခိုမှုလိုအပ်တယ်။

And interdependence is, well, kind of un-American.

အပြန်အလှန်မှီခိုမှုကတော့ အမေရိကန်မဟုတ်တဲ့ ပုံစံမျိုးပါ။

After all, Americans never had a Declaration of Interdependence.

တကယ်တော့ အမေရိကန်တွေမှာ လွတ်လပ်ရေး ကြေညာချက် တစ်ခုမှ မရှိဖူးဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

So my Iranian side begs for me to differ here.

ဒီတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အီရန်ဘက်က ဒီမှာ သဘောထားကွဲတယ်။

As my beloved Sufi uncle Behzad used to say,

ချစ်ရတဲ့ ဆူဖီဦးလေး Behzad ပြောခဲ့ဖူးသလိုဆို

"Love is the ether the universe swims in."

“ချစ်မေတ္တာက စကြဝဠာမှာ ရေကူးတာပဲ“တဲ့။

So without love, we literally have nothing.

ဒီတော့ အချစ်မရှိရင်၊ ကျွန်တော်တို့မှာ ဘာမှမရှိဘူး။

So to be independent, or to be in love?

ဒီတော့ လွတ်လပ်ဖို့လား၊ ဒါမှမဟုတ် ချစ်မေတ္တာရှိဖို့လား။

That is the cross-cultural question for me.

ဒါက ကျွန်တော့်အတွက် ယဉ်ကျေးမှုအစုံပါတဲ့ မေးခွန်းပါ။

And what about the American ideal of continuous improvement?

အဆက်မပြတ် တိုးတက်မှုရဲ့ အမေရိကန် စံကကော။

That seems downright productive, if you ask my American side.

အမေရိကန်ဘက်ကို မေးရင်၊ ဒါက  အကျိုးဖြစ်တာသက်သက်ဖြစ်ပုံရတယ်။

But again, my Iranian side disagrees.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အီရန်ဘက်က သဘောထားကွဲပြန်တယ်။

I remember a magnet on my mom's fridge:

အမေရဲ့ ရေခဲသေတ္တာပေါ်က သံလိုက်တစ်ခုကို မှတ်မိသေးတယ်–

“If you’re ever going to be happy, you must be happy now.”

“အမြဲ ပျော်ရွှင်နေမယ်ဆိုရင်၊ အခု ပျော်ရွှင်ရမယ်“တဲ့။

Hinting at a tiny existential problem:

သေးငယ်တဲ့ ဖြစ်တည်မှု ပြဿနာကို အရိပ်အမြွက်ပြတာက၊

it's always "now."

ဒါ  အမြဲတမ်း “အခု“တဲ့။

And of course, we have the Iranian mystic poet Rumi imploring us in ode after ode

တကယ်တော့  လက်ရှိကာလရဲ့ အံ့ဖွယ်ထဲမှာ ပျော်ရွှင်စွာ ရှိလာနိုင်အောင်

to get drunk and out of our minds

ကျွန်တော်တို့ မူးယစ်ပြီး စိတ်ရူးပေါက်ဖို့

so we can become blissfully present in the wow of now.

ကဗျာတွေနဲ့ ပန်ကြားတဲ့ နက်နဲတဲ့ အီရန်ကဗျာဆရာ ရူမီရှိတယ်။

So should I work to create a better future,

ဒီတော့ ပိုကောင်းတဲ့ အနာဂတ်ကို ဖန်တီးဖို့ ဒါမှမဟုတ်

or be drunk and happy now?

အခု မူးယစ်၊ ပျော်ရွှင်နေဖို့ လုပ်သင့်လား။ 

Another multicultural paradox.

ယဉ်ကျေးမှုအစုံရှိတဲ့ နောက်ထပ် ဝိရောဓိပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Or is it? Maybe I've been setting up a false dichotomy all along.

ဒါမှမဟုတ် ဒါလား။ မှားယွင်းတဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် သဘောတစ်ခု တည်ထောင်နေလောက်တယ်။

There’s no real Iranian or American on this stage, here in me.

ဒီအဆင့်မှာ တကယ့် အီရန်၊ အမေရိကန် မရှိဘဲ၊ ကျွန်တော့် ကိုယ်တွင်းမှာပါ။

After all, I'm not some LLM

တကယ်တော့ ကျွန်တော်ဟာ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ

trained in a lab on a discrete set of cultural memes.

စာပြောင်တွေအကြောင်း စမ်းသပ်ခန်းမှာ လေ့ကျင့်ထားတဲ့ LLM တစ်ခုခု မဟုတ်ဘူး။

I am that still magical, mystical, fractal of universal consciousness

ကျွန်တော်က လူသားလို့ သိကြတဲ့ စကြဝဠာဆိုင်ရာ သိစိတ်ရဲ့ အံ့ဖွယ်၊

known as human being.

ဆန်းကြယ်တဲ့ အပိုင်းဖြစ်နေတုန်းပါ။

I am a point -- thank you --

ကျွန်တော်က ကျွန်တော် အကြိုက်ဆုံး

a point at the center and circumference of the infinite sphere,

စာရေးဆရာ အာဂျင်တီးနားသား Jorge Luis Borges ရေးခဲ့သလို၊

as my favorite author, the Argentinian Jorge Luis Borges once wrote.

အကန့်အသတ်မဲ့ စက်လုံးရဲ့ ဗဟိုနဲ့   ပတ်ပတ်လည်က အစက်တစ်ခုပါ။

And as a magical, mystical life -- an MML --

 မှော်ဆန်တဲ့၊ ဆန်းကြယ်တဲ့ ဘဝတစ်ခုအနေနဲ့၊ MML တစ်ခုဖြစ်တဲ့

we humans are uniquely free to embody whatever useful paradoxes we find,

လူသားတွေဟာ  အသုံးဝင်တဲ့ ဝိရောဓိတွေလို့ ထင်တာတိုင်း၊ ကိုက်ညီတဲ့အခါတိုင်း  

whenever it suits us.

ထူးခြားစွာ ပုံဖော်ခွင့်ရှိသူတွေပါ။

We can choose to be culturally American or Iranian or both,

ယဉ်ကျေးမှုအရ အမေရိကန်၊ အီရန် ဒါမဟုတ် နှစ်ခုစလုံးဖြစ်ဖို့ ရွေးနိုင်ပြီး၊

no matter where we are from,

ဘယ်ကလာတာဖြစ်ဖြစ်၊

and can even have a favorite author who is neither.

အကြိုက်ဆုံး စာရေးဆရာ တစ်ယောက်တောင် ရှိနိုင်တယ်။

And as an MML, we can simultaneously be both independent and free,

MML တစ်ခုအနေနဲ့၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ လူတိုင်းနဲ့ အရာတိုင်းကို ချစ်ခြင်းနဲ့

while deeply connected by love to everyone and everything,

လေးနက်စွာ ချိတ်ဆက်ရင်း၊ ပိုကောင်းမွန်တဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုအတွက် အမြဲ ကြိုးစားရင်း၊

always striving for a better future, while also happy together,

ဒီအချိန်၊ ဒီနေရာမှာ အတူ ပျော်ရွှင်ရင်း၊ အမှီအခိုကင်းမှုနဲ့ လွတ်လပ်မှု နှစ်ခုစလုံး

here, now, wow.

တစ်ပြိုင်နက် ဖြစ်နိုင်တယ်။

(Cheers and applause)

(လက်ခုပ်၊ ဩဘာသံများ)