What If a Simple Blood Test Could Detect Cancer? | Hani Goodarzi | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Catching cancer at its earliest stages,

ကင်ဆာကို ၎င်းရဲ့ အစောဆုံး အဆင့်တွေမှာ သိရှိတာက၊

when it's most treatable, can save countless lives.

ကုသနိုင်ဆုံး ဖြစ်တဲ့အခါ၊ မရေနိုင်တဲ့ အသက်တွေကို ကယ်တင်နိုင်တယ်။

But the million-dollar question is:

ဒါပေမဲ့ ဒေါ်လာသန်းချီတဲ့ မေးခွန်းက

in an otherwise healthy body made up of trillions of cells,

ထရီလီယံချီတဲ့ ဆဲလ်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာတစ်ခုမှာ၊

how can we zero in on a small group of rogue cancer cells?

ဆိုးယုတ်တဲ့ ကင်ဆာ ဆဲလ်အုပ်စုငယ်တစ်စုကို ဘယ်နည်းနဲ့ သုညဖြစ်စေနိုင်လဲ။

The answer, I think,

အဖြေကတော့ ကပ်ရောဂါကြောင့်

may be rooted in something that, thanks to the pandemic,

ကျွန်တော်တို့အားလုံး ကောင်းကောင်းသိလာတဲ့၊ တစ်ခုခုထဲမှာ

we have all come to know quite well, and that is RNA.

အမြစ်တွယ်နေနိုင်တာလို့ ထင်တယ်၊ ဒါက RNA ပါ။

I think these days, everyone has a basic understanding of how RNA works.

ဒီခေတ်မှာ လူတိုင်း RNA အလုပ်လုပ်ပုံ အကြောင်း အခြေခံနားလည်မှုရှိတယ်လို့ ထင်တယ်။

Again, thanks to the COVID vaccines.

ထပ်ပြောရရင်၊ ကိုဗစ် ကာကွယ်ဆေးတွေကြောင့်ပါ။

But basically, RNA is transcribed from DNA in the cell,

ဒါပေမဲ့ အခြေခံအနေနဲ့ RNA ကို ဆဲလ်ထဲက DNA ကနေ ကူးပြောင်းထားပြီး

and messenger RNA specifically serves as a template for protein synthesis.

ဆက်သား RNA က ပရိုတင်း ပေါင်းစပ်မှုအတွက် ပုံစံပြားတစ်ခုအဖြစ် အထူး အသုံးကျတယ်။

So usually the more mRNA you have in the cell,

ဒီတော့ အများအားဖြင့် ဆဲလ်ထဲမှာ mRNA ပိုရှိလေ၊

the more protein you get.

ပရိုတင်းပိုရလေပါ။

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တွေ့ရှိမှုက နည်းနည်း ခြားနားတယ်။

But our discovery is a little bit different.

ကင်ဆာ ရှာဖွေမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ ထင်ပုံကို

We have found a new class of RNAs

that have changed how we think about cancer detection.

ပြောင်းလဲပေးခဲ့တဲ့ RNAS အမျိုးအစားအသစ်ကို တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

These are relatively small RNAs,

ဒါတွေက အတော်လေး သေးငယ်တဲ့ RNAS ဖြစ်ပြီး

and they don't actually code for any protein.

ပရိုတင်းတွေအတွက် တကယ်တော့ ကုဒ်မဖော်ပေးဘူး။

So they're non-coding.

ဒီတော့ ဒါတွေက non-coding ပါ။

And since we found them, we got to name them.

ဒါတွေကို တွေ့ကတည်းက နာမည်ပေးရတယ်။

And we have called them orphan non-coding RNAs

ဒါတွေကို non-coding RNAs (သို့) oncRNAs လို့

or oncRNAs for short.

အတိုကောက် ခေါ်ခဲ့တယ်။

These oncRNAs have not only changed

ဒီ oncRNAs က သွေး မပြန့်ပွားမှုကနေ

and transformed our approach to cancer detection

ကင်ဆာ ရှာဖွေမှုဆီ ချဉ်းကပ်မှုကို

from blood non-invasively,

ပြောင်းလဲခဲ့ရုံမက၊

but they've also helped open a window into the tumor itself for us.

ဒါတွေက ကျွန်တော်တို့ အတွက် အကျိတ်ကို နားလည်ဖို့လည်း ကူညီပေးခဲ့တယ်။

So leveraging these RNAs,

ဒီတော့ ဒီ RNAs ကို အသုံးချပြီး

we are not only detecting cancer earlier,

ကင်ဆာကို စောစော ရှာဖွေနေတာသာမက၊

we are actually peering into its biology.

တကယ်တော့ ၎င်းရဲ့ ဇီဝဗေဒကို စူးစိုက်ကြည့်နေတာပါ။

So with that short introduction, let me break down the science for you.

ဒီတော့ ဒီမိတ်ဆက်တာလေးနဲ့အတူ၊ သိပ္ပံပညာကို ပိုင်းခြားပြပါရစေ။

As you may know, every cell in our body shares the same genetic code

သိထားလောက်သလိုပဲ၊ ကိုယ်ခန္ဓာထဲက ဆဲလ်တိုင်းဟာ အခြားဆဲလ်တိုင်းလို တူညီတဲ့

as every other cell.

ဗီဇကုဒ်ကို မျှဝေထားကြတယ်။

It's as if our cells have access to the same pantry,

ဒါက ဆဲလ်တွေဟာ တူညီတဲ့ သိုလှောင်ခန်းကို ဝင်ခွင့်ရသလိုပါ၊

but then they use different recipes

ဒါပေမဲ့ ဒီနောက် သူတို့ဟာ တူညီတဲ့ အမည်တွေကို

to mix the same ingredients into different dishes.

မတူတဲ့ ဟင်းပွဲတွေထဲမှာ ရောနှောဖို့ နည်းအမျိုးမျိုးကို သုံးကြပါတယ်။

It's actually the diversity in genomic recipes

တကယ်တော့ ကိုယ်ခန္ဓာမှာရှိတဲ့ ဆဲလ်အမျိုးအစား ၂၀၀ ကျော်ကို

that gives us the more than 200 cell types we have in our bodies,

ပေးထားတဲ့ ဗီဇ နည်းစနစ်တွေထဲက မတူကွဲပြားမှုပါ။

each with their own distinct role and function,

ဥပမာ၊ အရေပြားဆဲလ်တွေ ဒါမှမဟုတ် အာရုံကြောတွေလို

like skin cells, for example, or neurons.

ထူးခြားတဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ လုပ်ဆောင်မှု တစ်ခုစီရှိပါတယ်။

And as you can imagine,

စိတ်ကူးကြည့်လို့ရသလို၊

there is a complex machinery in place in the cell that governs this process

ဒီဖြစ်စဉ်ကို ထိန်းချုပ်တဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ယန္တရားတစ်ခုရှိပြီး

and tells the cell for each of its 20,000 genes

ဒါက ၎င်းရဲ့ ဗီဇ ၂၀,၀၀၀ စီအတွက် ၎င်းတို့ထဲက ဘယ်လောက်က ကျန်းမာပြီး

how much of them it needs to express

ကောင်းကောင်း လုပ်ဆောင်နိုင်တာကို

to be a healthy, well-functioning cell.

ဖော်ပြဖို့ လိုတာကို ဆဲလ်ကို ပြောပြတာပါ။

Now, cancer cells, being the resourceful survivalists that they are,

ကြံရည်ဖန်ရည်ရှိတဲ့ ရှင်ကျန်ရစ်သူတွေ ဖြစ်တဲ့ ကင်ဆာဆဲလ်တွေက

they actually hijack components of this machinery to their advantage.

ဒီယန္တရားရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကို ၎င်းတို့ အကျိုးအတွက် အပိုင်စီးကြတယ်။

And they do this to increase the expression of genes

ဒါတွေက ဒီလိုလုပ်ပြီး ဗီဇတွေရဲ့ ဖော်ပြမှုကို တိုးမြှင့်တာက

that will help the tumor grow and spread throughout the body,

ကိုယ်ခန္ဓာတစ်လျှောက် အကျိတ် ကြီးထွား၊ ပျံ့နှံ့ ဒါမှမဟုတ် ကင်ဆာကို

or silence or down-regulate genes whose job is to keep cancer in check.

ထိန်းဖို့ဖြစ်တဲ့ ဗီဇတွေကို ငြိမ်သက် ဒါမှမဟုတ်ထိန်းချုပ်နိုင်အောင် ကူညီမှာပါ။

Another way of putting this

ဒါကိုလုပ်တဲ့ နောက်နည်းတစ်နည်းက

is that cancer cells are basically hacking that original genomic recipe

ကင်ဆာ ဆဲလ်တွေဟာ အခြေခံအနေနဲ့ ကျွန်တော် ပြောခဲ့တဲ့

that I told you about.

မူလဗီဇနည်းလမ်းကို ဝင်ရောက်နေတာပါ။

Now a few years ago, we made an interesting discovery

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်က ကင်ဆာ ဆဲလ်တွေမှာ ဖြစ်ပျက်တဲ့

that is actually a consequence of this genomic reprogramming

ဒီဗီဇဆိုင်ရာ ပရိုဂရမ်ရေးတာရဲ့ အကျိုးဆက်ဖြစ်တဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာ

that happens in cancer cells, is actually a hallmark of cancer.

ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို လုပ်ခဲ့တာက တကယ်တော့ ကင်ဆာရဲ့ ဝိသေသ လက္ခဏာတစ်ခုပါ။

Basically, parts of the genome that is normally silent

အခြေခံအနေနဲ့ ပုံမှန်အားဖြင့် ငြိမ်သက်ပြီး ကျန်းမာတဲ့ ဆဲလ်တွေမှာ

and inactive in healthy cells

အသက်မဝင်တဲ့ ဗီဇအပိုင်းတွေဟာ

becomes activated in cancer.

ကင်ဆာမှာ အသက်ဝင်လာတယ်။

And a direct consequence of this activation

ဒီသက်ဝင်လှုပ်ရှားမှုရဲ့ တိုက်ရိုက် အကျိုးဆက်တစ်ခုကတော့

is the birth of a new kind of RNA.

RNA အမျိုးအစားသစ် မွေးဖွားတာပါ။

That we only see these RNAs in cancer,

ဒီ RNAs တွေကို ကင်ဆာထဲမှာပဲ မြင်ရပေမဲ့၊

but not really in healthy cells.

ကျန်းမာတဲ့ ဆဲလ်တွေထဲမှာတော့ မမြင်ရဘူး။

Now over the past few years,

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာ

we have spent a lot of time basically mapping these cancer-emergent RNAs

လူသား ကင်ဆာအသီးသီးမှာ ဒီကင်ဆာ ပေါ်လာစ RNAs တွေကို အခြေခံအနေနဲ့ ပုံစံချဖို့

across human cancers.

အချိန်အများကြီး ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။

And as I told you earlier,

အစောပိုင်းက ပြောခဲ့သလိုပဲ၊

we have come to name them oncRNAs.

ဒါတွေကို ocRNAS လို့ နာမည်ပေးဖြစ်လာတာပါ။

Now, what is even more interesting

ပိုတောင်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာက

is that which oncRNAs I see in a given sample is not random.

သတ်မှတ်ထားတဲ့ နမူနာတစ်ခုမှာ မြင်ရတဲ့ oncRNAs တွေဟာ ကျပန်းမဟုတ်တာပါ။

It's actually tied back to the type or subtype of cancer

တကယ်တော့ ဒါက ကျွန်တော် ကြည့်နေတဲ့ ကင်ဆာအမျိုးအစား ဒါမှမဟုတ် အမျိုးအစားခွဲနဲ့

that I'm looking at.

ပြန်ဆက်နွယ်နေတယ်။

So collectively, oncRNAs actually provide a digital molecular barcode

စုပေါင်းအနေနဲ့ oncRNAs တွေက ကင်ဆာဆဲလ် လက္ခဏာကို ဖမ်းယူနိုင်တဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ်

that captures cancer cell identity.

မော်လီကျူး ဘားကုဒ်ကို တကယ် ထောက်ပံ့ပါတယ်။

And it's actually unique to the type or subtype of cancer.

ကင်ဆာ အမျိုးအစား ဒါမှမဟုတ် အမျိုးအစားခွဲ အတွက် တကယ့်ကို ထူးခြားပါတယ်။

But how are these molecular barcodes actually useful?

ဒါပေမဲ့ ဒီမော်လီကျူး ဘားကုဒ်တွေက တကယ် ဘယ်လိုအသုံးဝင်တာလဲ။

So it turns out oncRNAs are not actually confined to cancer cells.

ဒီတော့ oncRNAs တွေဟာ ကင်ဆာဆဲလ်တွေမှာ တကယ် ဘောင်ခတ်မထားဘူးဆိုတာပါ။

Some of them are nicely packaged and released into the blood.

တချို့ကို သပ်သပ်ရပ်ထုပ်ပိုးပြီး သွေးထဲ ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်။

And this is something that healthy cells do as well with other small RNAs.

ဒါက ကျန်းမာတဲ့ ဆဲလ်တွေဟာ တခြား RNAS လေးတွေလို လုပ်ဆောင်တဲ့ အရာပါ။

And with all of this introduction, I hope you know where I'm going with this.

ဒီနိဒါန်းနဲ့အတူ ကျွန်တော် ဘယ်ကို သွားမယ် ဆိုတာ သိကြမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။

Basically, if oncRNAs are only expressed in cancer cells,

အခြေခံအနေနဲ့၊ oncRNAs တွေကို ကင်ဆာ ဆဲလ်တွေမှာသာ ဖော်ပြပြီး၊

and some of them do in fact find their way into the bloodstream,

ဒါတွေထဲက တချို့ဟာ တကယ်တော့ သွေးကြော ထဲကို နည်းလမ်း ရှာရင်၊

doesn't it mean that we should be able to detect them

ကင်ဆာ လူနာတွေဆီက သွေး နမူနာတွေမှာ

in blood samples from cancer patients?

ဒါတွေကို ရှာဖွေနိုင်မယ်လို့ မဆိုလိုဘူးလား။

The answer, turns out, is yes, but with an asterisk.

အဖြေကတော့ ဟုတ်ပေမဲ့ ကြယ်ပွင့်အမှတ်အသားနဲ့ပါ။

So the oncRNAs that we detect in blood samples from patients

ဒီတော့ လူနာတွေဆီက သွေးနမူနာတွေမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိတဲ့ oncRNAs ဟာ

actually form a partial barcode.

တကယ်တော့ ဘားကုဒ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်လာတာပါ။

ဒါက ဘားကုဒ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပဲဖြစ်တာက

And it's only a partial barcode

because only a subset of oncRNAs

ကင်ဆာ ဆဲလ်တွေကနေ သွေးထဲကို စစ်ထုတ်ထားတဲ့

are actually secreted from cancer cells into the blood.

oncRNAs ရဲ့ အစုအပိုင်းတစ်ခုပဲရှိလို့ပါ။

And even a smaller subset can be reliably detected

သေးငယ်တဲ့ အစုအပိုင်းကိုတောင် သွေးပမာဏနည်းနည်းမှာ

in a small volume of blood.

စိတ်ချစွာ တွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။

However, thanks to the magic of machine learning and AI,

ဒါပေမဲ့ စက်သင်ယူမှုနဲ့ AI ရဲ့ မှော်အတတ်ကြောင့်

we can actually use this partial information

အကျိတ်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ မူရင်း ဘားကုဒ်ကို ပြန်တည်ဆောက်ဖို့

to reconstruct the original barcode that resides in the tumor.

ဒီတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အချက်အလက်တွေကို သုံးနိုင်ပါတယ်။

And we can match that deconstruction

ကင်ဆာအသီးသီးမှာ oncRNA ဘားကုဒ်တွေရဲ့ စာရင်းကို

against our catalog of oncRNA barcodes across cancers

ဆန့်ကျင် ဖျက်ဆီးတာနဲ့ ယှဉ်တွဲနိုင်ပါတယ်၊

to not only --

-- ရောဂါ တည်ရှိမှုကို ရှာဖွေရုံမက၊

to not only detect the presence of the disease,

ဒါရဲ့ အမျိုးအစား ဒါမှမဟုတ်

but also identify its type or subtype.

အမျိုးအစားခွဲကိုပါ ဖော်ထုတ်ဖို့ပါ။

And actually, as we grow,

တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့ ကြီးထွားလာတာနဲ့အမျှ

fundamentally increase the number of these oncRNA catalogs that we have built,

ကျွန်တော်တို့ တည်ဆောက်ထားတဲ့ oncRNA စာရင်းတွေရဲ့

we can go deeper and deeper into the biology of the disease as well.

အရေအတွက်ကို အခြေခံအနေနဲ့ တိုးမြှင့်နိုင်ပါတယ်။

Now, with help from our clinical collaborators at UCSF,

အခုတော့ UCSF က ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူတွေဆီက အကူအညီနဲ့အတူ၊

we have come a step closer to actually bringing this platform to the clinic.

ဒီပလက်ဖောင်းကို ဆေးခန်းဆီ တကယ် ယူဆောင်လာဖို့ ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းပိုနီးလာပြီ။

In a preliminary study across 200 breast cancer patients,

ရင်သားကင်ဆာ လူနာ ၂၀၀ ကျော်ကို ပဏာမ လေ့လာမှုတစ်ခုမှာ

we have actually shown that we can use oncRNAs

ကုသမှုခံယူပြီးတဲ့နောက် လူနာတွေမှာ

to detect residual disease in patients

အကြွင်းအကျန်ရောဂါကို ရှာဖွေဖို့ ocRNAS ကို

after they have received treatment,

သုံးနိုင်တယ်ဆိုတာ တကယ် ပြသခဲ့တယ်၊

and knowing which patients have remaining disease,

ဘယ်လူနာတွေမှာ ရောဂါကျန်နေတယ်ဆိုတာ သိရတာနဲ့

tells clinicians who needs additional treatment or monitoring

ခွဲစိတ်ကုသမှုပြီးတဲ့နောက် ဘယ်သူက နောက်ထပ် ကုသမှု ဒါမှမဟုတ် စောင့်ကြည့်ဖို့လိုတာကိူ

after the surgery.

ဆရာဝန်တွေကို ပြောပြတာပါ။

And this way, patients receive more treatment

ဒီနည်းနဲ့ လိုအပ်မှသာ၊ လူနာတွေဟာ

only when it's needed.

ကုသမှု ပိုရရှိကြတာပါ။

I truly believe that the next decade is the decade of cancer screening.

နောက်ဆယ်စုနှစ်က ကင်ဆာ စစ်ဆေးမှုရဲ့ ဆယ်စုနှစ်လို့ ကျွန်တော် တကယ် ယုံကြည်တယ်။

And as you can imagine, blood detection of cancers

စိတ်ကူးလို့ရတဲ့အတိုင်း၊ ကင်ဆာဆိုင်ရာ သွေးရှာဖွေမှုက

is a major frontier in that war.

ဒီစစ်ပွဲမှာ အဓိက နယ်နိမိတ်တစ်ခုပါ။

And I hope to have convinced you today that leveraging powerful AI

ဒီနေ့ ယုံကြည်လက်ခံဖို့ မျှော်လင့်တာက oncRNAs ရဲ့ မော်လီကျူး ဘားကို့ဒ်တွေရဲ့

built on top of molecular barcodes of oncRNAs,

ထိပ်မှာတည်ဆောက်ထားတဲ့ အားကောင်းတဲ့ AI ကို အသုံးချတာက

we can envision a future that’s precise and sensitive,

တိကျပြီး အာရုံခံစားလွယ်တဲ့ အနာဂတ်ကို စိတ်ကူးကြည့်နိုင်ပေမဲ့

but more importantly,

ပိုအရေးကြီးတာက

very accessible.

အလွန်နားလည်ရလွယ်တယ်ဆိုတာပါ။

Blood detection of cancers is not just the hope,

ကင်ဆာဆိုင်ရာ သွေးရှာဖွေမှုက မျှော်လင့်ချက်သာ မဟုတ်ဘဲ၊

but it's actually a reality.

တကယ်တော့ အစစ်အမှန်တစ်ခုပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)