What If a Simple Blood Test Could Detect Cancer? | Hani Goodarzi | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Başak Gökdaş

Catching cancer at its earliest stages,

Kanseri en erken evrelerinde,

en tedavi edilebilir olduğu zamanda yakalamak sayısız hayat kurtarabilir.

when it's most treatable, can save countless lives.

But the million-dollar question is:

Ancak milyon dolarlık soru şu:

in an otherwise healthy body made up of trillions of cells,

Trilyonlarca hücreden oluşan sağlıklı bir vücutta,

how can we zero in on a small group of rogue cancer cells?

küçük bir grup haydut kanser hücresini nasıl sıfırlayabiliriz?

The answer, I think,

Bence bu sorunun yanıtı,

may be rooted in something that, thanks to the pandemic,

pandemi sayesinde hepimizin çok iyi bildiği bir şeye,

we have all come to know quite well, and that is RNA.

yani RNA’ya dayanıyor olabilir.

I think these days, everyone has a basic understanding of how RNA works.

Sanırım bugünlerde herkes RNA’nın nasıl çalıştığına dair bir anlayışa sahip.

Again, thanks to the COVID vaccines.

Yine COVID aşıları sayesinde.

But basically, RNA is transcribed from DNA in the cell,

Ancak temel olarak RNA, hücredeki DNA’dan kopyalanır

and messenger RNA specifically serves as a template for protein synthesis.

ve mesajcı RNA özellikle protein sentezi için bir şablon görevi görür.

So usually the more mRNA you have in the cell,

Yani genellikle hücrede ne kadar çok mRNA varsa,

the more protein you get.

o kadar çok protein elde edersiniz.

But our discovery is a little bit different.

Ancak bizim keşfimiz biraz farklı.

We have found a new class of RNAs

Kanser tespiti hakkındaki düşüncelerimizi değiştiren

that have changed how we think about cancer detection.

yeni bir RNA sınıfı bulduk.

These are relatively small RNAs,

Bunlar nispeten küçük RNA’lar

and they don't actually code for any protein.

ve aslında herhangi bir protein için kodlama yapmıyorlar.

So they're non-coding.

Yani kodlama yapmıyorlar.

And since we found them, we got to name them.

Onları bulduğumuzdan beri, onlara isim vermemiz gerekiyor.

And we have called them orphan non-coding RNAs

Onlara yetim kodlamayan RNA’lar

or oncRNAs for short.

ya da kısaca oncRNA’lar adını verdik.

These oncRNAs have not only changed

Bu oncRNA’lar sadece kandan non-invaziv olarak

and transformed our approach to cancer detection

kanser tespiti yaklaşımımızı değiştirmek

from blood non-invasively,

ve dönüştürmekle kalmadı,

but they've also helped open a window into the tumor itself for us.

aynı zamanda bizim için tümörün kendisine bir pencere açmaya da yardımcı oldu.

So leveraging these RNAs,

Yani bu RNA’lardan yararlanarak

we are not only detecting cancer earlier,

kanseri sadece daha erken tespit etmekle kalmıyor,

we are actually peering into its biology.

aslında biyolojisine de bakıyoruz.

So with that short introduction, let me break down the science for you.

Bu kısa girişten sonra, sizin için bilimi açıklayayım.

As you may know, every cell in our body shares the same genetic code

Bildiğiniz gibi, vücudumuzdaki her hücre diğer tüm hücrelerle

as every other cell.

aynı genetik kodu paylaşır.

It's as if our cells have access to the same pantry,

Sanki hücrelerimiz aynı kilere erişebiliyor

but then they use different recipes

ama aynı malzemeleri

to mix the same ingredients into different dishes.

farklı yemeklerde kullanmak için farklı tarifler kullanıyorlar.

It's actually the diversity in genomic recipes

Aslında genomik tariflerdeki çeşitlilik bize

that gives us the more than 200 cell types we have in our bodies,

vücudumuzda sahip olduğumuz 200′den fazla hücre tipini verir,

bunların her birinin kendine özgü rolü ve işlevi vardır,

each with their own distinct role and function,

like skin cells, for example, or neurons.

örneğin deri hücreleri veya nöronlar gibi.

And as you can imagine,

Tahmin edebileceğiniz gibi,

there is a complex machinery in place in the cell that governs this process

hücrede bu süreci yöneten ve hücreye 20.000 genin her biri için

and tells the cell for each of its 20,000 genes

sağlıklı, iyi işleyen bir hücre olmak için

how much of them it needs to express

ne kadarını ifade etmesi gerektiğini söyleyen

to be a healthy, well-functioning cell.

karmaşık bir mekanizma vardır.

Now, cancer cells, being the resourceful survivalists that they are,

Şimdi, kanser hücreleri, becerikli hayatta kalma uzmanları olarak,

they actually hijack components of this machinery to their advantage.

aslında bu mekanizmanın bileşenlerini kendi avantajlarına kullanırlar.

And they do this to increase the expression of genes

Bunu da tümörün büyümesine ve vücuda yayılmasına yardımcı olacak genlerin

that will help the tumor grow and spread throughout the body,

ifadesini artırmak ya da görevi kanseri kontrol altında tutmak olan genleri

or silence or down-regulate genes whose job is to keep cancer in check.

susturmak veya aşağı doğru düzenlemek için yaparlar.

Another way of putting this

Bunu ifade etmenin bir başka yolu da,

is that cancer cells are basically hacking that original genomic recipe

kanser hücrelerinin temelde size bahsettiğim

orijinal genomik tarifi hacklediğidir.

that I told you about.

Now a few years ago, we made an interesting discovery

Birkaç yıl önce, aslında kanser hücrelerinde

that is actually a consequence of this genomic reprogramming

meydana gelen bu genomik yeniden programlamanın bir sonucu olan

that happens in cancer cells, is actually a hallmark of cancer.

ve aslında kanserin ayırt edici özelliği olan ilginç bir keşif yaptık.

Basically, parts of the genome that is normally silent

Temel olarak, sağlıklı hücrelerde

and inactive in healthy cells

normalde sessiz ve inaktif olan genomun

becomes activated in cancer.

bazı kısımları kanserde aktive olur.

And a direct consequence of this activation

Bu aktivasyonun doğrudan bir sonucu da

is the birth of a new kind of RNA.

yeni bir tür RNA’nın doğmasıdır.

That we only see these RNAs in cancer,

Bu RNA’ları sadece kanserde görüyoruz

but not really in healthy cells.

ama sağlıklı hücrelerde göremiyoruz.

Now over the past few years,

Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca,

we have spent a lot of time basically mapping these cancer-emergent RNAs

insan kanserlerinde bu kansere özgü RNA’ların

haritasını çıkarmak için çok zaman harcadık.

across human cancers.

And as I told you earlier,

Size daha önce de söylediğim gibi,

we have come to name them oncRNAs.

bunlara oncRNA’lar adını verdik.

Now, what is even more interesting

Şimdi, daha da ilginç olan şey,

is that which oncRNAs I see in a given sample is not random.

belirli bir örnekte hangi onkRNA’ları gördüğümün rastgele olmamasıdır.

It's actually tied back to the type or subtype of cancer

Aslında baktığım kanser türüne

that I'm looking at.

veya alt türüne bağlı.

So collectively, oncRNAs actually provide a digital molecular barcode

Yani toplu olarak oncRNA’lar aslında

kanser hücresi kimliğini yakalayan dijital bir moleküler barkod sağlıyor.

that captures cancer cell identity.

And it's actually unique to the type or subtype of cancer.

Aslında kanserin türüne veya alt türüne özgüdür.

But how are these molecular barcodes actually useful?

Peki ama bu moleküler barkodlar gerçekte nasıl işe yarıyor?

So it turns out oncRNAs are not actually confined to cancer cells.

OncRNA’ların aslında kanser hücreleriyle sınırlı olmadığı ortaya çıktı.

Some of them are nicely packaged and released into the blood.

Bazıları güzelce paketlenip kana salınıyor.

And this is something that healthy cells do as well with other small RNAs.

Bu, sağlıklı hücrelerin de diğer küçük RNA’larla yaptığı bir şeydir.

And with all of this introduction, I hope you know where I'm going with this.

Tüm bu girişten sonra, umarım nereye varmak istediğimi anlamışsınızdır.

Basically, if oncRNAs are only expressed in cancer cells,

Temel olarak, oncRNA’lar yalnızca kanser hücrelerinde ifade ediliyorsa

and some of them do in fact find their way into the bloodstream,

ve bazıları gerçekten de kan dolaşımına karışıyorsa,

doesn't it mean that we should be able to detect them

bu onları kanser hastalarından alınan kan örneklerinde

in blood samples from cancer patients?

tespit edebilmemiz gerektiği anlamına gelmez mi?

The answer, turns out, is yes, but with an asterisk.

Görünüşe göre cevap evet, ama bir yıldız işaretiyle birlikte.

So the oncRNAs that we detect in blood samples from patients

Yani hastalardan alınan kan örneklerinde tespit ettiğimiz oncRNA’lar

actually form a partial barcode.

aslında kısmi bir barkod oluşturuyor.

And it's only a partial barcode

Bu sadece kısmi bir barkod çünkü

because only a subset of oncRNAs

oncRNA’ların sadece bir alt kümesi

are actually secreted from cancer cells into the blood.

kanser hücrelerinden kana salgılanıyor.

And even a smaller subset can be reliably detected

Daha küçük bir alt küme bile küçük bir kan örneğinde

in a small volume of blood.

güvenilir bir şekilde tespit edilebilir.

However, thanks to the magic of machine learning and AI,

Bununla birlikte, makine öğrenimi ve yapay zekanın büyüsü sayesinde,

we can actually use this partial information

bu kısmi bilgiyi aslında tümörde bulunan

to reconstruct the original barcode that resides in the tumor.

orijinal barkodu yeniden yapılandırmak için kullanabiliriz.

And we can match that deconstruction

Bu yapısökümü,

against our catalog of oncRNA barcodes across cancers

kanserlerdeki oncRNA barkodları

kataloğumuzla eşleştirerek

to not only --

sadece hastalığın varlığını tespit etmekle kalmıyor,

to not only detect the presence of the disease,

aynı zamanda türünü veya alt türünü de belirleyebiliyoruz.

but also identify its type or subtype.

And actually, as we grow,

Aslında biz büyüdükçe,

fundamentally increase the number of these oncRNA catalogs that we have built,

oluşturduğumuz bu oncRNA kataloglarının sayısını temelde artırdıkça,

we can go deeper and deeper into the biology of the disease as well.

hastalığın biyolojisinin de daha derinlerine inebiliyoruz.

Now, with help from our clinical collaborators at UCSF,

Şimdi, UCSF’deki klinik işbirlikçilerimizin yardımıyla,

we have come a step closer to actually bringing this platform to the clinic.

bu platformu kliniğe taşımaya bir adım daha yaklaştık.

In a preliminary study across 200 breast cancer patients,

Meme kanseri olan 200 hasta üzerinde yaptığımız bir ön çalışmada,

we have actually shown that we can use oncRNAs

oncRNA’ları tedavi gördükten sonra

to detect residual disease in patients

hastalarda kalan hastalığı tespit etmek için

after they have received treatment,

kullanabileceğimizi gösterdik

and knowing which patients have remaining disease,

ve hangi hastalarda kalan hastalık olduğunu bilmek,

tells clinicians who needs additional treatment or monitoring

klinisyenlere ameliyattan sonra kimin ek tedaviye

veya izlemeye ihtiyacı olduğunu söylüyor.

after the surgery.

And this way, patients receive more treatment

Bu şekilde hastalar yalnızca ihtiyaç duyulduğunda

only when it's needed.

daha fazla tedavi alabiliyor.

I truly believe that the next decade is the decade of cancer screening.

Önümüzdeki on yılın kanser taramasının on yılı olacağına gerçekten inanıyorum.

And as you can imagine, blood detection of cancers

Tahmin edebileceğiniz gibi,

kanserlerin kanda tespiti bu savaşta önemli bir cephedir.

is a major frontier in that war.

And I hope to have convinced you today that leveraging powerful AI

Umarım bugün sizi, oncRNA’ların moleküler barkodları üzerine inşa edilmiş

built on top of molecular barcodes of oncRNAs,

güçlü yapay zekadan yararlanarak, hassas ve duyarlı,

we can envision a future that’s precise and sensitive,

ancak daha da önemlisi

çok erişilebilir bir gelecek tasavvur edebileceğimize

but more importantly,

very accessible.

ikna etmişimdir.

Blood detection of cancers is not just the hope,

Kanserlerin kandan tespiti sadece bir umut değil,

but it's actually a reality.

aslında bir gerçek.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)