How architecture can create dignity for all | John Cary

Translator: Julia Kalaputi Reviewer: Zoran Blazevski

On a beautiful day, just a few years ago

Еден убав ден пред неколку години

my wife and I entered a hospital

со мојата сопруга отидовме во блиската болница

near our home in Oakland, California

во Оукленд, Калифорнија

for the birth of our first daughter, Maya.

по повод раѓањето на нашата прва ќерка Маја.

We had responsibly toured the birthing center in advance

Претходно темелно го истраживме центарот за породување

and yet we were somehow still startled to find ourselves

но сепак бевме збунети што се наоѓаме

in the place where we would experience

на место каде ќе доживееме

one of the most significant moments of our lives.

еден од најважните мигови во нашиот живот.

We were stuck in a windowless room

Бевме збутани во просторија без прозорци,

with no hint of the bright and sunny day that we had left.

и ниту трага од убавиот сончев ден надвор.

Fluorescent lights buzzed overhead,

Имаше флуоросцентно светло,

the paint on the walls was beige

ѕидовите беа во беж боја,

and machines beeped inexplicably

апаратите бипкаа нејасно,

as a wall clock indicated day turning to night.

додека ѕидниот часовник покажуваше дека денот се претвора во ноќ.

That clock was placed above a door

Часовникот беше сместен над вратата

in direct line of sight

наспроти местото

to where my wife lay as her contractions increased hour after hour.

каде жена ми лежеше со зачестени контракции.

Now, I've never given birth --

Јас никогаш немам раѓано -

(Laughter)

(Смеа)

but she assured me that the last thing that a birthing woman would ever want

но таа ме убедуваше дека последното нешто што жена пред породување сака

is to watch the seconds tick by.

е да го гледа одбројувањето на секундите.

(Laughter)

(Смеа)

An architect by training, I've always been fascinated

Архитект сум по занимање и секогаш ме воодушевувало

watching people experience design in the world around them.

да гледам како луѓето го доживуваат дизајнот во просторот.

Мислам дека дизајнот фунционира како филмската музика во позадина

I believe design functions like the soundtrack

that we're not even fully aware is playing.

за која не сме свесни дека ја има.

It sends us subconscious messages about how to feel

Ни праќа подсвесни пораки како да се чувствуваме

and what to expect.

и што да очекуваме.

That room that we were in seemed completely misaligned

Собата во која бевме не беше во склад

with the moment that we were experiencing --

со мигот кој го очекувавме,

welcoming a human being,

доаѓањето на едно човечко суштество

our daughter, into this world.

на овој свет, нашата ќерка.

At one point a nurse, without any prompt,

Во еден миг сестрата ненадејно

turned to us and said,

се сврте кон нас и рече:

"I always think to myself,

„Секогаш си велам:

'I wish I had become an architect,

’камо да бев архитект

because I could have designed rooms like this better.'"

за да можам подобро да ги проектирам ваквите простории’.“

I said to her,

Ѝ реков:

"An architect did design this room."

„Просторијава е проектирана од архитект.“

(Laughter)

(Смеа)

Despite the immense joy of our daughter's birth,

И покрај огромната радост за раѓањето на нашата ќерка,

the messages of that hospital room stick with she and I to this day.

се`уште сме врзани за пораките од таа болничка соба.

Those messages are,

Тие пораки се:

"You are not at home,

„Не си дома,

you are in a foreign place."

на туѓо место си.“

"You are not in control of anything.

„Не можеш ништо да контролираш.

Not even the lighting."

Дури ниту светлото.“

"Your comfort, simply, is secondary."

„Твојата удобност е на второ место.“

At best,

Во најдобар случај,

a hospital room like this

болничка соба како оваа

might just be described or dismissed as uninspiring.

може да се опише како неинспиративна.

At worst, it is undignifying.

Во најлош случај, таа е недостоинствена.

And I use it to point out that none of us,

Ја користам за да истакнам дека никој од нас,

anywhere in the world,

каде било во светот,

are immune from bad design.

не е имун на лоши дизајни.

I went into architecture because I believed

Студирав архитектура бидејќи верував

it was about creating spaces for people to live their best lives.

дека таа создава простор за луѓето да живеат најдобро што можат.

And yet what I found is a profession largely disconnected

Но, открив дека тоа е професија која не создава поврзаност на луѓето

from the people most directly impacted by its work.

кои се најнепосредно засегнати од архитектонското работење.

I believe this is because architecture remains

Мислам дека ова е затоа што архитектурата остана

a white, male, elitist profession --

да биде занимање на белите мажи, професија на елитисти -

seemingly unconcerned

кои очигледно не се загрижени

with some of the greatest needs in the world

за повеќето важни потреби во светот

or even the relatively simple needs of an expectant mother.

или за релативно малите потреби на една идна мајка.

Students are trained in school

Студентите ги обучуваат на факултет

using highly theoretical projects,

со примена на високо-теоретски проекти,

rarely interacting with real people or actual communities.

со ретки комуникации со вистински луѓе.

Graduates are funneled through a long, narrow

Дипломираните се провираат низ долгите и тесни,

unforgiving path to licensure.

безмилосни патишта до лиценци,

Meanwhile, the profession holds up a select few

додека малкумина избрани во професијата

through relentless award programs

успеваат да добијат програми

focused almost exclusively on the aesthetics of buildings,

фокусирани претежно на естетскот дел на зградите,

rather than the societal impact or contributions of them.

а не на социјалното влијание и резултатите од него.

It only goes to reinforce a warped view

Така, само се зацврстува искривеното гледиште

of professional responsibility and success

за професионалната одговорност и успехот.

and yet this isn't why so many young, hopeful people

Сепак, ова не е причината што многу млади и надежни луѓе

go into architecture.

избираат архитектура.

It's not why I did.

Ни за мене не беше оваа причината.

I believed then, though I didn't have a language for it,

Тогаш верував, иако го немав изречено тоа,

and I know now, that design has a unique ability to dignify.

но сега знам, дека дизајнот има уникатна способност да облагородува.

It can make people feel valued,

Ги прави луѓето да се чувствуваат вредни,

respected,

почитувани,

honored and seen.

почестени и забележани.

Now I'd like for you to just think about some of the spaces that you inhabit.

Сакам да размислите за некои од местата каде што функционирате.

And I'd like to have you think about how they make you feel.

Сакам да размислите како тие прават да се чувствувате.

Now, there are places that make us feel unhappy,

Има места кои нè прават несреќни,

unhealthy

нездрави

or uninspiring.

или неинспиративни.

They may be the places that you work

Тоа може да се најубавите места каде работите

or where you heal

или каде заздравувате

or even where you live.

или каде живеете.

And I ask, how might these places be better designed with you in mind?

Се прашувам, како можат подобро да се проектираат местата ако се мисли на вас.

It's a really simple question

Прашањето е едноставно

and it can somehow, sometimes be very difficult to answer.

но, понекогаш може да биде многу тешко.

Because we are conditioned to feel like we don't have much agency

Бидејќи сме предодредени да мислиме дека не можеме да делуваме

over the spaces and places that we live, work and play.

на просторот и местата каде живееме, работиме или се забавуваме.

And in many cases we don't.

Во повеќето случаи немаме влијание.

But we all should.

Но, треба да имаме.

Now, here's a potentially dumb question for any women watching:

Еве едно просто прашање за жените кои гледаат:

Have you ever stood

Дали некогаш сте застанале

in a disproportionately long bathroom line?

во неверојатно долга редица пред тоалет?

(Laughter)

(Смеа)

Did you ever think to yourself, "What is wrong with this picture?"

Дали некогаш сте помислиле „Што не е во ред со ова?“

Well, what if the real question is,

Што ако вистинското прашање е:

"What is wrong with the men that designed these bathrooms?"

„Што не е во ред со мажите кои ги проектирале овие тоалети?“

(Applause)

(Аплауз)

It may seem like a small thing,

Може да изгледа безначајно,

but it's representative of a much more serious issue.

но претставува нешто многу посериозно.

The contemporary world was literally built by men

Современиот свет е практично изграден од мажи

who have rarely taken the time to understand

кои ретко се посветуваат да разберат

how people unlike them

како луѓето кои се различни од нив

experience their designs.

ги доживуваат нивните проекти.

A long bathroom line might seem like a minor indignity.

Долгата редица пред тоалет може да изгледа навредливо.

But the opposite can also be true.

Но и спротивното може да е вистина.

Thoughtful design can make people feel respected

Содржајните проекти ги прават луѓето да се чувствуваат почитувани

and seen.

и забележани.

I've come to believe that dignity is to design

Почнав да сфаќам дека достоинството за проектот

what justice is to law

е исто што и правдата за законот

and health is to medicine.

или здравјето за медицината.

In the simplest of terms,

Наједноставно речено,

it's about having the spaces you inhabit reflect back your value.

тоа е начинот на кој просторот во кој се наоѓате ја одразува вашата вредност.

Over the past two years

Изминатите две години

I had the opportunity to interview over 100 people from all walks of life

имав прилика да правам интервју на повеќе од 100 луѓе од различни сфери

about their experience of design.

за нивните искуства со проектите.

I wanted to test my hunch

Сакав да се уверам во мојата идеја

that dignity and design are uniquely related.

дека достоинството и проектите се взаемно поврзани.

I listened to Gregory,

Го слушав Грегори,

a resident of this cottage community

жител на оваа заедница од бараки,

designed specifically

посебно проектирана

for the 50 most chronically homeless people in Dallas.

за 50-те хронични бездомници во Далас.

Gregory had been living on the streets,

Грегори живеел на улица,

drifting from town to town for over 30 years.

селејќи се од еден град во друг цели 30 години.

A broad coalition

Огромна група

of social service agencies,

на социјални установи,

funders and designers,

фондации и проектанти

created this place.

го создадоа ова место.

Each 400 square foot cottage is designed beautifully

Секоја од овие бараки од 4оо m² прекрасно е проектирана

as a permanent home.

како постојан дом.

Gregory now has a key

Грегори сега има кључ

to a door

од вратата

to his own house.

на својата куќа.

He describes the sense of security that it brings him.

Тој го опишува чувството на сигурност што таа му го носи.

Something he had lived without for three decades.

Нешто без кое тој живеел три децении.

When he arrived with little more than the clothes on his back,

Кога пристигнал со едвај нешто повеќе од својата облека,

he found everything:

тој нашол сè:

from a toaster, Crock-Pot and stove

од тостер, тенџере и шпорет

to a toothbrush and toothpaste awaiting for him.

до четка и паста за заби за него.

He describes it simply

Тој го опишува тоа еднставно

as heaven.

како рај.

On the other side of the world,

На другата страна од светот,

I listened to Antoinette,

ја слушав Антоанет,

the director of this training and community center

директорот на овој центар за обука и заедништво

for women in rural Rwanda.

на жени во рурална Руанда.

Hundreds of women come to this place daily --

Стотици жени доаѓаат секојдневно на ова место

to learn new skills,

да научат нови вештини,

be in community,

да бидат во заедница

and continue rebuilding their lives

и да ги возобноват своите животи

following the country's civil war.

после граѓанската војна во земјата.

These women literally pressed

Овие жени буквално набија

the 500,000 bricks

500, 000 тули

that make up the 17 classroom pavilions like this one.

од кои се изградени 17 павиљони-училници како оваа.

Antoinette told me,

Антоанет ми рече:

"Everyone is so proud of it."

„Секоја од нив е горда на тоа.“

And then back here in the US

Тука во Америка пак,

I listened to Monika,

ја слушав Моника,

the director of a free clinic

директор на бесплатна клиника

primarily serving the uninsured in Arkansas.

која опслужува неосигурирани лица во Арканзас.

Monika loves telling me that the doctors,

Моника сака да ми раскажува како лекарите

who volunteer at her free clinic

кои волонтираат во бесплатната клиника

routinely tell her

спонтано ѝ велат

that they've never worked in such a beautiful, light-filled place.

дека никогаш не работеле во толку убаво осветлено место.

Monika believes

Моника верува

that even people experiencing poverty

дека дури и најсиромашните

deserve quality health care.

заслужуваат квалитетна здравствена грижа.

And what's more,

Уште повеќе,

she believes they deserve to receive that care

таа верува дека тие заслужуваат да бидат згрижени

in a dignified setting.

во достоинствени услови.

People like these are invaluable ambassadors for design

Луѓето како неа се непроценливи амбасадори за проекти,

and yet they are roundly absent from architectural discourse.

а сепак ги нема во архитектонските кругови.

Similarly, the people who can most benefit from good design

Исто како луѓето кои најмногу можат да добијат од добрите проекти,

often have the least access to it.

a имаат најмал пристап до нив.

Your cousin, a homeless veteran;

Вашиот роднина, бездомниот ветеран;

your grandma or grandpa

вашите баби и дедовци

who live in a house with a kitchen that's no longer accessible to them;

кои живеат во куќа со кујна која не е веќе пристапна за нив;

your wheelchair-bound sister

сестра ви која е врзана за количка

in a suburban area planned without sidewalks.

во некое предградие планирано без тротоари.

If good design is only for a privileged few,

Ако добрите проекти се само за привилегираните,

what good is it?

што има добро во тоа?

It's time designers change this

Време е проектантите да го сменат ова

by dedicating their practices to the public good

така што ќе ја посветат својата работа за јавно добро

in the model of firms

според моделите на

like Orkidstudio,

на Оркидстудио,

Studio Gang

Студио Ганг

and MASS Design Group.

и Мас Дизајн Груп.

Their clients

Нивните клиенти

are orphaned children in Kenya,

се деца без родители во Кенија,

foster children in Chicago

деца со одземено старателство на родители во Чикаго

and pregnant women in Malawi.

и бремени жени во Малави.

Their practices are premised on the belief

Нивната работа се заснова на верувањето

that everyone deserves good design.

дека секој заслужува добар проект.

Dedicating more practices to the public good

Ако ја посветиме работата за јавното добро,

will not only create more design that is dignifying,

не само што ќе создаваме достоинствени проекти

but it will also dignify the practice of design.

туку и проектирањето ќе стане достоинствено.

It will not only diversify the client base of design,

Не само што ќе имаме различни клиенти во однос на дизајн

but it will also create new, more diverse forms of design

туку ќе создаваме и нови, поразновидни дизајни

for the world.

за светот.

Now, in order to do this,

За да го направиме ова,

my architecture and design friends, especially my fellow white guys,

колеги архитекти, особено моите бели пријатели,

we must simultaneously and significantly diversify our ranks.

мораме симултано и темелно да внесуваме разновидност во работата.

If we want the public to believe that design is for them

Ако сакаме јавноста да поверува дека проектите се за нив

and for everyone.

и за секого.

Today, barely 15 percent

Денес, едвај 15 проценти

of registered architects in the United States are women.

од регистрираните архитекти во САД се жени.

And a far smaller percentage are persons of color.

Многу помал процент се обоени луѓе.

Other professions, like law and medicine

Другите професии, како правото и медицината

had made far greater strides in these crucial areas.

имаат направено многу поголем чекор во овие значајни области.

How might our shared built environment --

Можно е нашата заеднички изградена средина -

our homes, our hospitals, our schools, our public spaces --

нашите домови, болници, училишта, јавните места

be shaped differently

да се различни по форма

if women and people of color

ако жените и обоените луѓе

were behind half of the proverbial blueprints?

стојат зад половината од познатите проекти?

It is not a question of whether,

Не се работи за тоа дали,

but to what extent

туку до кој степен

our buildings, our landscapes,

нашите згради, нашите предели,

our cities and our rural communities

градовите и руралните заедници

are less beautiful, less functional,

се помалку убави, помалку функционални,

less equitable and less dignifying

помалку еднакви или помалку достоинствени

because women and people of color are less likely to be creating them.

бидејќи веројатно помалку жени и обоени луѓе би ги проектирале.

As Winston Churchill famously noted in 1943

Ова е позната изрека на Черчил во 1943-та кога

when he called for the rebuilding

побарал повторно да се изградат

of London's war-damaged parliamentary chambers,

од војната уништените простории во парламентот:

"We shape our buildings, and afterward, they shape us."

„Ние ги обликуваме нашите згради, после тие нѐ обликуваат нас.“

The good news is that we can change how we build

Добрата вест е што можеме да менуваме како градиме

and who we build for.

и за кого градиме.

Be that a health worker in rural Rwanda,

Без разлика дали сте работник во рурална Руанда

or a birthing mother and nervous new father in the United States.

или родители во породилно во САД во исчекување на своето дете.

We can do this by recommitting architecture

Можеме да го сториме тоа ако предложиме архитектура

to the health, safety and welfare of the public.

која ќе е наменета за здравјето, безбедноста и благосостојбата на луѓето.

This will pay dividends.

Ова ќе ги исплати дивидендите.

Because once you see what design can do,

Зашто кога ќе видите дека проектот е успешен,

you can't unsee it.

не може да го игнорирате.

And once you experience dignity,

Кога ќе почувствувате достоинство,

you can't accept anything less.

нема да прифатите ништо помалку од тоа.

Both become part of your possible.

Двете стануваат дел од возможното.

One of my favorite conversation partners is my 90-year-old grandmother,

Еден од моите омилени соговорници е мојата 90 годишна баба,

Audrey Gorwitz, from Oshkosh, Wisconsin.

Одри Горвитс, од Ошкош, Висконсин.

After one of our conversations about design,

После еден час разговор за проектите,

she wrote me a letter.

таа ми напиша писмо

She said, "Dear Johnny,

и вели: „Драг Џони,

I thought the other day, as I sat in my doctor's office,

пред некој ден мислев, додека чекав на лекар,

how depressing it was,

колку е таму депресивно,

from the color on the wall, to the carpet on the floor.

од бојата на ѕидот до тепихот на подот.

(Laughter)

(Смеа)

Now I will have to call to see

Сега ќе морам да се јавам за да видам

who is responsible for the drabness in that place."

кој е одговорен за сивилото на ова место.“

(Laughter)

(Смеа)

In the same letter, mind you, she said,

Во истото писмо, внимавајте, таа вели:

"I did call, and I got the man in charge,

„Се јавив и го добив одговорниот,

and he said he appreciated someone calling him.

и рече дека му е драго што некој му се јавил.

My doctor's office is now on the list for an upgrade."

Ординацијата на мојот лекар сега е на ред за реновирање.“

(Laughter)

(Смеа)

She signed it by saying,

На крајот на писмото додаде:

"It is always good to express one's opinion

„Добро е кога го кажуваш своето мислење

if done in a proper manner."

на соодветен начин.“

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

I love my grandma.

Ја сакам баба ми.

(Laughter)

(Смеа)

Like my grandma Audrey,

Како и баба ми Одри,

you deserve good design.

и вие заслужувате добри проекти.

Because well-designed spaces

Зашто добро осмислениот простор

are not just a matter of taste or a questions of aesthetics.

не е само израз на добар вкус или естетика.

They literally shape our ideas about who we are in the world

Просторот ги обликува идеите за она што сме во светот

and what we deserve.

и она што заслужуваме.

That is the essence of dignity.

Тоа е сржта на достоинството.

And both the opportunity and the responsibility of design

Можностите и одговорноста на еден проект

for good

за доброто

and for all.

и за сите.

Thank you.

Благодарам!

(Applause)

(Аплауз)