A theory of everything | Garrett Lisi

Μετάφραση: Anastasia Papadopoulou Επιμέλεια: Manos Androulakakis

Whoa, dude.

Γουάου φίλε. Κοίτα όλες αυτές τις δολοφονικές εξισώσεις. Γλύκα!

(Laughter)

Check out those killer equations. Sweet.

Actually, for the next 18 minutes I'm going to do the best I can

Πράγματι, για τα επόμενα 18 λεπτά θα βάλω τα δυνατά μου

to describe the beauty of particle physics without equations.

για να περιγράψω την ομορφιά των σωματιδίων της φυσικής χωρίς εξισώσεις.

It turns out there's a lot we can learn from coral.

Φαίνεται ότι υπάρχουν πολλά που μπορούμε να μάθουμε από τα κοράλλια.

A coral is a very beautiful and unusual animal.

Το κοράλλι είναι ένα πολύ όμορφο και ασυνήθιστο ζώο.

Each coral head consists of thousands of individual polyps.

Κάθε κεφαλή κοραλλιού αποτελείται από χιλιάδες μεμονωμένους πολύποδες.

These polyps are continually budding and branching

Αυτοί οι πολύποδες βρίσκονται σε διαρκή βλάστηση και διακλάδωση

into genetically identical neighbors.

με γενετικά πανομοιότυπους γείτονες.

If we imagine this to be a hyperintelligent coral,

Εάν φανταστούμε ότι αυτό είναι ένα υπέρ-ευφυές κοράλλι,

μπορούμε να απομονώσουμε ένα πολύποδα και να του κάνουμε μία λογική ερώτηση.

we can single out an individual and ask him a reasonable question.

We can ask how exactly he got to be in this particular location

Να τον ρωτήσουμε πως ακριβώς βρέθηκε σε αυτή τη συγκεκριμένη τοποθεσία

compared to his neighbors --

συγκριτικά με τα γειτονικά του κοράλλια ---

if it was just chance, or destiny, or what?

-- εάν ήταν τύχη ή πεπρωμένο ή κάτι άλλο;

Now, after admonishing us for turning the temperature up too high,

Αφού μας επιπλήξει για την άνοδο της θερμοκρασίας σε πολύ υψηλά επίπεδα,

θα μας έλεγε ότι η ερώτησή μας ήταν απολύτως ανόητη.

he would tell us that our question was completely stupid.

These corals can be kind of mean, you see,

Αυτά τα κοράλλια μπορούν να είναι πολύ 'σκληρά', βλέπετε,

and I have surfing scars to prove that.

και έχω ουλές από το σέρφινγκ για να το αποδείξω.

But this polyp would continue and tell us

Αλλά αυτός ο πολύποδας θα συνέχιζε να μας λέει

that his neighbors were quite clearly identical copies of him.

ότι οι γείτονές του ήταν ξεκάθαρα πανομοιότυπα αντίγραφά του.

That he was in all these other locations as well,

Ότι βρισκόταν επίσης σε όλες τις άλλες τοποθεσίες,

but experiencing them as separate individuals.

αλλά τις βιώνει ως ξεχωριστές οντότητες.

For a coral, branching into different copies

Για ένα κοράλλι, η διακλάδωση σε διαφορετικά αντίγραφα

is the most natural thing in the world.

είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο.

Unlike us, a hyperintelligent coral

Σε αντίθεση με μας, ένα υπέρ-ευφυές κοράλλι θα ήταν μοναδικά προετοιμασμένο

would be uniquely prepared to understand quantum mechanics.

να κατανοήσει την κβαντική μηχανική.

The mathematics of quantum mechanics

Τα μαθηματικά της κβαντικής μηχανικής περιγράφουν με μεγάλη

very accurately describes how our universe works.

ακρίβεια πως λειτουργεί το σύμπαν.

And it tells us our reality is continually branching into different possibilities,

Και μας λένε ότι η πραγματικότητα μας διακλαδώνεται συνεχώς

σε διαφορετικές δυνατότητες, ακριβώς όπως τα κοράλλια.

just like a coral.

It's a weird thing for us humans to wrap our minds around,

Είναι παράξενο για εμάς τους ανθρώπους να το συλλάβουμε διανοητικά,

since we only ever get to experience one possibility.

καθώς μπορούμε να βιώσουμε μία μόνο δυνατότητα.

This quantum weirdness was first described

Αυτή η κβαντική παραξενιά περιγράφηκε για πρώτη φορά

by Erwin Schrödinger and his cat.

από τον Έρβιν Σρόντιντζερ (Erwin Schrödinger) και την γάτα του.

The cat likes this version better.

Η γάτα του προτιμάει αυτή την εκδοχή.

(Laughter)

(Γέλια)

In this setup, Schrödinger is in a box with a radioactive sample

Σε αυτό το σκηνικό, ο Σρόντιντζερ έιναι σε ένα κουτί με ένα ραδιενεργό δείγμα

that, by the laws of quantum mechanics, branches into a state

το οποίο, σύμφωνα με τους νόμους της κβαντικής μηχανικής, διακλαδώνεται σε μια κατάσταση

in which it is radiated and a state in which it is not.

στην όποια ακτινοβολεί και σε μια κατάσταση στην οποία δεν ακτινοβολεί.

(Laughter)

(Γέλια)

In the branch in which the sample radiates,

Στην κατάσταση ακτινοβολίας,

πυροδοτεί μια σκανδάλη που απελευθερώνει δηλητήριο και ο Σρόντιντζερ πεθαίνει.

it sets off a trigger that releases poison and Schrödinger is dead.

But in the other branch of reality, he remains alive.

Άλλα στην άλλη διακλάδωση της πραγματικότητας, παραμένει ζωντανός.

These realities are experienced separately by each individual.

Αυτές οι πραγματικότητες βιώνονται ξεχωριστά από κάθε άτομο.

As far as either can tell, the other one doesn't exist.

Από όσο μπορούμε να πούμε, η άλλη πραγματικότητα δεν υπάρχει.

This seems weird to us,

Αυτό φαίνεται αλλόκοτο σε μας, επειδή καθένας από μας

because each of us only experiences an individual existence,

βιώνει μόνο μια ύπαρξη,

and we don't get to see other branches.

και δεν μπορούμε να δούμε άλλες διακλαδώσεις.

It's as if each of us, like Schrödinger here,

Είναι σαν ο κάθε ένας από μας, όπως ο Σρόντιντζερ εδώ, να είναι κάποιο είδος κοραλλιού

are a kind of coral branching into different possibilities.

που διακλαδώνεται σε διαφορετικές δυνατότητες.

The mathematics of quantum mechanics tells us

Τα μαθηματικά της κβαντικής μηχανικής μας λένε

this is how the world works at tiny scales.

ότι έτσι δουλεύει ο κόσμος στις μικροσκοπικές κλίμακες.

It can be summed up in a single sentence:

Μπορεί να συνοψιστεί σε μία φράση:

Everything that can happen, does.

Ότι μπορεί να συμβεί, συμβαίνει.

That's quantum mechanics.

Αυτή είναι η κβαντική μηχανική.

But this does not mean everything happens.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα πάντα συμβαίνουν.

The rest of physics is about describing what can happen and what can't.

Η υπόλοιπη φυσική περιγράφει τι μπορεί να συμβεί

και τι δεν μπορεί.

What physics tells us is that everything comes down to geometry

Αυτό που μας λέει η φυσική είναι ότι όλα αφορούν την γεωμετρία

and the interactions of elementary particles.

και τις αλληλεπιδράσεις των στοιχειωδών σωματιδίων.

Και πράγματα μπορούν να συμβούν μόνο όταν αυτές οι αλληλεπιδράσεις

And things can happen only if these interactions are perfectly balanced.

είναι σε τέλεια ισορροπία.

Now I'll go ahead and describe how we know about these particles,

Τώρα θα συνεχίσω να περιγράφω πώς γνωρίζουμε για αυτά τα σωματίδια,

τι είναι και πως λειτουργεί αυτή η ισορροπία.

what they are and how this balance works.

In this machine, a beam of protons and antiprotons

Σε αυτή την μηχανή, μια δέσμη πρωτονίων και αντι-πρωτονίων

are accelerated to near the speed of light

επιταχύνονται κοντά στην ταχύτητα του φωτός

and brought together in a collision, producing a burst of pure energy.

και συγκρούονται μεταξύ τους, παράγοντας μια έκρηξη καθαρής ενέργειας.

This energy is immediately converted into a spray of subatomic particles,

Αυτή η ενέργεια μετατρέπεται απευθείας σε ένα σπρέι

από ημι-ατομικά σωματίδια,

with detectors and computers used to figure out their properties.

με ανιχνευτές και υπολογιστές που χρησιμοποιούνται για να καταλάβουμε τις ιδιότητες τους.

This enormous machine --

Αυτή η τεράστια μηχανή, ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων

the Large Hadron Collider at CERN in Geneva --

στο CERN, στη Γενεύη

has a circumference of 17 miles and, when it's operating,

έχει περιφέρεια 17 μιλίων

και όταν βρίσκεται σε λειτουργία καταναλώνει πέντε φορές περισσότερη ενέργεια

draws five times as much power as the city of Monterey.

από την πόλη του Μοντερέη (Monterey).

We can't predict specifically

Δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι ακριβώς σωματίδια θα παραχθούν

what particles will be produced in any individual collision.

σε καμία μεμονωμένη σύγκρουση.

Quantum mechanics tells us all possibilities are realized.

Η κβαντική μηχανική μας λέει ότι όλες οι δυνατότητες πραγματοποιούνται.

But physics does tell us what particles can be produced.

Αλλά η φυσική μας λέει τι σωματίδια μπορούν να παραχθούν.

These particles must have just as much mass and energy

Αυτά τα σωματίδια πρέπει να έχουν ίση μάζα και ενέργεια

as is carried in by the proton and antiproton.

με αυτή που κουβαλάει το πρωτόνιο και αντί-πρωτόνιο.

Any particles more massive than this energy limit aren't produced,

Σωματίδια με μεγαλύτερη μάζα από αυτό το όριο ενέργειας

δεν παράγονται και παραμένουν αόρατα σε μας.

and remain invisible to us.

This is why this new particle accelerator is so exciting.

Γι' αυτό, αυτός ο καινούριος επιταχυντής σωματιδίων είναι τόσο συναρπαστικός.

It's going to push this energy limit seven times

Πρόκειται να επιτείνει αυτό το ενεργειακό όριο εφτά φορές

beyond what's ever been done before,

παραπάνω από οτιδήποτε άλλο στο παρελθόν,

so we're going to get to see some new particles very soon.

οπότε πρόκειται να δούμε κάποια καινούρια σωματίδια πολύ σύντομα.

But before talking about what we might see,

Αλλά πριν μιλήσω για το τι πιθανόν θα δούμε

let me describe the particles we already know of.

θα ήθελα να περιγράψω τα σωματίδια που γνωρίζουμε ήδη.

There's a whole zoo of subatomic particles.

Υπάρχει ένας ολόκληρος 'ζωολογικός κήπος' υποατομικών σωματιδίων.

Most of us are familiar with electrons.

Τα γνώριμα σε μας είναι τα ηλεκτρόνια.

A lot of people in this room make a good living pushing them around.

Πολλοί άνθρωποι σε αυτή την αίθουσα βγάζουν ένα καλό εισόδημα

με την ώθηση ηλεκτρονίων.

(Γέλια)

(Laughter)

But the electron also has a neutral partner called the neutrino,

Αλλά το ηλεκτρόνιο έχει επίσης ένα ουδέτερο ταίρι, το νετρίνο,

with no electric charge and a very tiny mass.

χωρίς ηλεκτρικό φορτίο και με μικροσκοπική μάζα.

In contrast, the up and down quarks have very large masses,

Σε αντίθεση, τα πάνω-και-κάτω κουάρκ έχουν πολύ μεγάλες μάζες,

and combine in threes to make the protons and neutrons inside atoms.

και συνδυάζονται σε τριάδες για να δημιουργήσουν πρωτόνια και νετρόνια

στο εσωτερικό του ατόμου.

All of these matter particles come in left- and right-handed varieties,

Όλα αυτά τα σωματίδια ύλης βγαίνουν σε αριστερό- και δεξιόχειρες ποικιλίες

και έχουν το αντισωματίδιο ταίρι τους που κουβαλάει το αντίθετο φορτίο.

and have antiparticle partners that carry opposite charges.

These familiar particles

also have less familiar second and third generations,

Αυτά τα γνώριμα σωματίδια έχουν επίσης λιγότερο γνώριμες

δεύτερες και τρίτες γενιές, οι οποίες έχουν το ίδιο φορτίο με την πρώτη,

which have the same charges as the first but have much higher masses.

αλλά έχουν πολύ μεγαλύτερες μάζες.

These matter particles all interact with the various force particles.

Όλα τα σωματίδια ύλης αλληλεπιδρούν με τα σωματίδια διάφορων δυνάμεων.

The electromagnetic force interacts with electrically charged matter

Η ηλεκτρομαγνητική δύναμη αλληλεπιδρά με την ηλεκτρικά φορτισμένη ύλη

via particles called photons.

μέσω των σωματιδίων που ονομάζονται φωτόνια.

There is also a very weak force

Υπάρχει επίσης μια πολύ ασθενής δύναμη, με το πεζό όνομα

called, rather unimaginatively, the weak force ...

'ασθενής' δύναμη, η οποία αλληλεπιδρά

(Laughter)

that interacts only with left-handed matter.

μόνο με αριστερόχειρη ύλη.

The strong force acts between quarks

Η ισχυρή δύναμη δρα ανάμεσα σε κουάρκ που κουβαλούν

which carry a different kind of charge, called color charge,

ένα διαφορετικό είδος φορτίου, το χρωματικό φορτίο,

and come in three different varieties: red, green and blue.

που βγαίνει σε τρεις ποικιλίες: κόκκινο, πράσινο και μπλε.

You can blame Murray Gell-Mann for these names -- they're his fault.

Τα παράπονα για τα ονόματα στον Murray Gell-Mann --

είναι δικό του φταίξιμο.

Finally, there's the force of gravity,

Τέλος, υπάρχει η δύναμη της βαρύτητας, η οποία αλληλεπιδρά με την ύλη

which interacts with matter via its mass and spin.

μέσω της μάζας της και της περιστροφής.

The most important thing to understand here

Το πιο σημαντικό εδώ να κατανοήσουμε

is that there's a different kind of charge associated with each of these forces.

είναι ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη φορτίου που σχετίζονται με

καθεμία από αυτές τις δυνάμεις.

These four different forces interact with matter

Αυτές οι τέσσερις διαφορετικές δυνάμεις αλληλεπιδρούν με την ύλη

according to the corresponding charges that each particle has.

σύμφωνα με το αντίστοιχο φορτίο που έχει το κάθε σωματίδιο.

A particle that hasn't been seen yet, but we're pretty sure exists,

Ένα σωματίδιο που δεν έχει ακόμα ιδωθεί, αλλά είμαστε σχεδόν σίγουροι ότι υπάρχει

είναι το σωματίδιο Χιγκς το οποίο δίνει μάζα στα άλλα σωματίδια.

is the Higgs particle, which gives masses to all these other particles.

The main purpose of the Large Hadron Collider

Ο κύριος σκοπός του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων

είναι να αποκαλύψει το σωματίδιο Χιγκς, και είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι θα συμβεί.

is to see this Higgs particle, and we're almost certain it will.

But the greatest mystery is what else we might see.

Αλλά το μεγαλύτερο μυστήριο είναι τι άλλο πιθανόν να δούμε.

And I'm going to show you one beautiful possibility

Και θα σας παρουσιάσω μια πολύ όμορφη δυνατότητα

towards the end of this talk.

προς το τέλος αυτής της ομιλίας.

Now, if we count up all these different particles

Τώρα, εάν αθροίσουμε όλα αυτά τα διαφορετικά σωματίδια

using their various spins and charges,

σύμφωνα με τα διάφορα φορτία και περιστροφές τους, είναι σύνολο 226.

there are 226.

That's a lot of particles to keep track of.

Μεγάλος αριθμός για να τα παρακολουθήσεις.

And it seems strange

Και φαίνεται περίεργο ότι η φύση έχει

that nature would have so many elementary particles.

τόσο πολλά στοιχειώδη σωματίδια.

But if we plot them out according to their charges,

Αλλά όταν τα σχεδιάσουμε σύμφωνα με τα φορτία τους

some beautiful patterns emerge.

προκύπτουν κάποια πολύ όμορφα σχέδια.

The most familiar charge is electric charge.

Το πιο γνώριμο φορτίο είναι το ηλεκτρικό φορτίο.

Electrons have an electric charge,

Τα ηλεκτρόνια έχουν αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο,

a negative one,

και τα κουάρκ έχουν ηλεκτρικό φορτίο σε τρίτα.

and quarks have electric charges in thirds.

Έτσι, όταν δύο πάνω κουάρκ και ένα κάτω κουάρκ συνδυάζονται

So when two up quarks and a down quark are combined to make a proton,

για να φτιάξουν ένα πρωτόνιο, έχει συνολικό ηλεκτρικό φορτίο +1.

it has a total electric charge of plus one.

These particles also have antiparticles, which have opposite charges.

Τα σωματίδια έχουν επίσης αντι-σωματίδια τα οποία έχουν αντίθετα φορτία.

Now, it turns out the electric charge

Τώρα, αποδεικνύεται ότι τα ηλεκτρικά φορτία στην πραγματικότητα

is actually a combination of two other charges:

είναι ένας συνδυασμός από δύο άλλα φορτία:

hypercharge and weak charge.

το υπέρ-φορτίο και το ασθενές φορτίο.

If we spread out the hypercharge and weak charge

Όταν επεκτείνουμε τα υπερ-φορτία και τα ασθενή φορτία

και παρουσιάσουμε τα φορτία των σωματιδίων σε αυτό τον δισδιάστατο χώρο,

and plot the charges of particles in this two-dimensional charge space,

the electric charge is where these particles sit

το ηλεκτρικό φορτίο βρίσκεται στην θέση που παίρνουν τα σωματίδια

along the vertical direction.

στον κάθετο άξονα.

The electromagnetic and weak forces interact with matter

Ο ηλεκτρομαγνητισμός και οι ασθενείς δυνάμεις αλληλεπιδρούν με την ύλη

according to their hypercharge and weak charge,

σύμφωνα με το υπέρ- και το ασθενές φορτίο,

which make this pattern.

που δημιουργεί αυτό το σχήμα.

This is called the unified electroweak model,

Αυτό ονομάζεται Ενιαίο Ηλεκτρασθενές Μοντέλο

και καταρτίστηκε το 1967.

and it was put together back in 1967.

The reason most of us are only familiar with electric charge

Ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε κυρίως το ηλεκτρικό φορτίο

and not both of these is because of the Higgs particle.

και όχι και τα δύο είναι εξαιτίας του σωματιδίου Χιγκς.

The Higgs, over here on the left, has a large mass

Το Χιγκς, εδώ στα αριστερά, έχει μεγάλη μάζα

and breaks the symmetry of this electroweak pattern.

και σπάει την συμμετρία αυτού του ηλεκτρασθενούς σχήματος.

It makes the weak force very weak by giving the weak particles a large mass.

Κάνει την ασθενή δύναμη πολύ ασθενή

με το να δίνει στα ασθενή σωματίδια μεγάλη μάζα.

Since this massive Higgs sits along the horizontal direction in this diagram,

Εφόσον αυτό το τεράστιο Χιγκς βρίσκεται στον οριζόντιο άξονα

σε αυτό το διάγραμμα, τα φωτόνια του ηλεκτρομαγνητισμού παραμένουν χωρίς μάζα

the photons of electromagnetism remain massless

and interact with electric charge along the vertical direction

και αλληλεπιδρούν με το ηλεκτρικό φορτίο στον κάθετο άξονα

in this charge space.

σε αυτόν τον φορτισμένο χώρο.

So the electromagnetic and weak forces

Άρα ο ηλεκτρομαγνητισμός και η ασθενής δύναμη περιγράφονται

are described by this pattern of particle charges

από αυτό το δισδιάστατο σχηματισμό των φορτισμένων σωματιδίων.

in two-dimensional space.

We can include the strong force by spreading out its two charge directions

Μπορούμε να συμπεριλάβουμε την ισχυρή δύναμη εάν απλώσουμε

τις δύο κατευθύνσεις του φορτίου της και παρουσιάσουμε τα φορτία

and plotting the charges of the force particles in quarks

των σωματιδίων δύναμης ως κουάρκ σε αυτές τις κατευθύνσεις.

along these directions.

The charges of all known particles

Τα φορτία όλων των γνωστών σωματιδίων μπορούν να παρουσιαστούν

can be plotted in a four-dimensional charge space,

σε ένα τετραδιάστατο χώρο φορτίων, και να προβληθούν πάνω

and projected down to two dimensions like this so we can see them.

σε δύο διαστάσεις, όπως εδώ, ώστε να μπορούμε να τα δούμε.

Whenever particles interact, nature keeps things in a perfect balance

Κάθε φορά που τα σωματίδια αλληλεπιδρούν, η φύση διατηρεί μια τέλεια ισορροπία

along all four of these charge directions.

σε όλες αυτές τις τέσσερις φορτισμένες κατευθύνσεις.

If a particle and an antiparticle collide,

Όταν ένα σωματίδιο συγκρούεται με ένα αντισωματίδιο, δημιουργείται μια έκρηξη ενέργειας

it creates a burst of energy and a total charge of zero

και ένα μηδενικό συνολικό φορτίο σε όλες τις τέσσερις κατευθύνσεις του φορτίου.

in all four charge directions.

At this point, anything can be created

Σε αυτό το σημείο, οτιδήποτε μπορεί να δημιουργηθεί αρκεί να έχει

as long as it has the same energy and maintains a total charge of zero.

την ίδια ενέργεια και διατηρεί ένα μηδενικό συνολικό φορτίο.

For example, this weak force particle and its antiparticle

Για παράδειγμα, το σωματίδιο ασθενούς δύναμης και το αντισωματίδιό του

can be created in a collision.

μπορούν να δημιουργηθούν σε μια σύγκρουση.

In further interactions, the charges must always balance.

Σε περαιτέρω αλληλεπιδράσεις, τα φορτία πρέπει πάντα να ισορροπούν.

One of the weak particles could decay into an electron and an antineutrino,

Ένα από τα ασθενή σωματίδια μπορεί να αποσυντεθεί σε ένα ηλεκτρόνιο

και ένα αντι-νετρίνο,

and these three still add to zero total charge.

και τα τρία αυτά διατηρούν μηδενικό συνολικό φορτίο.

Nature always keeps a perfect balance.

Η φύση διατηρεί πάντα μια τέλεια ισορροπία.

So these patterns of charges are not just pretty.

Άρα αυτοί οι σχηματισμοί των φορτίων δεν είναι απλά όμορφοι.

Μας μιλούν για το ποιες αλληλεπιδράσεις επιτρέπεται να συμβούν.

They tell us what interactions are allowed to happen.

And we can rotate this charge space in four dimensions

Μπορούμε να περιστρέψουμε τον χώρο σε 4 διαστάσεις

to get a better look at the strong interaction,

για να έχουμε μία καλύτερη οπτική των ισχυρών αλληλεπιδράσεων,

το οποίο έχει αυτή την ωραία εξάγωνη συμμετρία.

which has this nice hexagonal symmetry.

In a strong interaction, a strong force particle,

Στις ισχυρές αλληλεπιδράσεις, ένα ισχυρής δύναμης σωματίδιο, όπως αυτό εδώ

such as this one,

interacts with a colored quark, such as this green one,

αλληλεπιδρά με ένα χρωματικό κουάρκ, σαν αυτό το πράσινο,

για να δώσει ένα κουάρκ διαφορετικού χρωματικού φορτίου -- αυτό το κόκκινο.

to give a quark with a different color charge -- this red one.

And strong interactions are happening millions of times

Ισχυρές αλληλεπιδράσεις συμβαίνουν εκατομμύρια φορές

κάθε δευτερόλεπτο σε κάθε άτομο του σώματός μας,

each second in every atom of our bodies,

holding the atomic nuclei together.

συγκρατώντας τον ατομικό πυρήνα.

But these four charges corresponding to three forces

Αλλά αυτά τα τέσσερα φορτία αντιστοιχούν σε τρεις δυνάμεις

are not the end of the story.

και δεν είναι το τέλος της ιστορίας.

We can also include two more charges corresponding to the gravitational force.

Μπορούμε επίσης να συμπεριλάβουμε δύο ακόμα φορτία

που αντιστοιχούν στη δύναμη της βαρύτητας.

Όταν συμπεριληφθούν, κάθε σωματίδιο ύλης

When we include these,

each matter particle has two different spin charges,

έχει δύο διαφορετικά φορτία περιστροφής (spin), spin-πάνω και spin-κάτω.

spin-up and spin-down.

So they all split and give a nice pattern in six-dimensional charge space.

Έτσι όλα διασπώνται και δίνουν έναν όμορφο σχηματισμό

σε ένα εξαδιάστατο χώρο φορτίου.

We can rotate this pattern in six dimensions

Μπορούμε να περιστρέψουμε το σχήμα σε 6 διαστάσεις,

και να δούμε ότι είναι αρκετά όμορφο.

and see that it's quite pretty.

Right now, this pattern matches our best current knowledge

Εδώ ακριβώς, το σχήμα ταιριάζει στην παρούσα γνώση μας

of how nature is built at the tiny scales of these elementary particles.

του πως έχει χτιστεί ο κόσμος στις μικροσκοπικές κλίμακες

αυτών των στοιχειωδών σωματιδίων.

This is what we know for certain.

Αυτά γνωρίζουμε με σιγουριά.

Some of these particles are at the very limit

Κάποια από αυτά τα σωματίδια βρίσκονται στο όριο

του τι μπορούμε να ανακαλύψουμε πειραματικά.

of what we've been able to reach with experiments.

From this pattern

Μέσω αυτού του σχήματος, γνωρίζουμε ήδη τα σωματίδια της φυσικής

we already know the particle physics of these tiny scales --

σε μικροσκοπικές κλίμακες. Ο τρόπος που λειτουργεί το σύμπαν

the way the universe works at these tiny scales is very beautiful.

σε αυτές τις μικροσκοπικές κλίμακες είναι πολύ όμορφος.

But now I'm going to discuss some new and old ideas

Αλλά τώρα θα μιλήσω για κάποιες καινούριες και παλιές ιδέες

about things we don't know yet.

για αυτά που δεν γνωρίζουμε ακόμα.

We want to expand this pattern using mathematics alone,

Θέλουμε να επεκτείνουμε το σχήμα χρησιμοποιώντας μόνο μαθηματικά,

και να δούμε αν μπορούμε να αγγίξουμε όλο το μεγαλείο.

and see if we can get our hands on the whole enchilada.

We want to find all the particles and forces

Θέλουμε να βρούμε όλα τα σωματίδια και όλες τις δυνάμεις

that make a complete picture of our universe.

που φτιάχνουν την ολοκληρωμένη εικόνα του σύμπαντος.

And we want to use this picture to predict new particles

Και θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την εικόνα για να προβλέψουμε καινούρια σωματίδια

that we'll see when experiments reach higher energies.

που θα δούμε όταν τα πειράματα αγγίξουν υψηλότερες ενέργειες.

So there's an old idea in particle physics

Υπάρχει λοιπόν, μια παλιά ιδέα στην σωματιδιακή φυσική που υποστηρίζει

that this known pattern of charges,

ότι αυτό το γνώριμο σχήμα των φορτίων, το οποίο δεν είναι συμμετρικό,

which is not very symmetric,

could emerge from a more perfect pattern that gets broken --

θα μπορούσε να προκύψει από ένα πιο τέλειο σχήμα το οποίο διασπάται,

similar to how the Higgs particle breaks the electroweak pattern

όπως το σωματίδιο Χιγκς διασπά το ηλεκτρασθενές μοτίβο

to give electromagnetism.

για να δώσει ηλεκτρομαγνητισμό.

In order to do this, we need to introduce new forces

Για να το κάνουμε, χρειάζεται να εισάγουμε καινούριες δυνάμεις

with new charge directions.

με καινούριες κατευθύνεις φορτίων.

When we introduce a new direction,

Όταν εισάγουμε μια καινούρια κατεύθυνση, πρέπει να μαντέψουμε

we get to guess what charges the particles have along this direction,

τι φορτία κουβαλούν τα σωματίδια σε αυτή την κατεύθυνση,

and then we can rotate it in with the others.

και έπειτα μπορούμε να το περιστρέψουμε μαζί με τα υπόλοιπα σωματίδια.

If we guess wisely, we can construct the standard charges

Εάν μαντέψαμε σωστά, μπορούμε να οικοδομήσουμε τα γνωστά φορτία

in six charge dimensions as a broken symmetry

σε έξι διαστάσεις φορτίου, ως μια διασπασμένη συμμετρία

of this more perfect pattern in seven charge dimensions.

του πιο τέλειου σχήματος σε εφτά διαστάσεις.

This particular choice corresponds to a grand unified theory

Η συγκεκριμένη αυτή επιλογή αντιστοιχεί στην Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία

introduced by Pati and Salam in 1973.

που εισήγαγαν οι Πατί και Σαλάμ το 1973.

When we look at this new unified pattern,

Αν κοιτάξουμε αυτό το νέο ενοποιημένο σχήμα,

we can see a couple of gaps where particles seem to be missing.

βλέπουμε μερικά κενά όπου φαίνεται να λείπουν σωματίδια.

This is the way theories of unification work.

Με αυτό τον τρόπο λειτουργούν οι θεωρίες ενοποίησης.

A physicist looks for larger, more symmetric patterns

Ο φυσικός αναζητάει μεγαλύτερα, πιο συμμετρικά σχήματα

that include the established pattern as a subset.

τα οποία συμπεριλαμβάνουν το καθιερωμένο μοντέλο ως υποσύνολο.

The larger pattern allows us to predict the existence of particles

Το μεγαλύτερο σχήμα μας επιτρέπει να προβλέψουμε την ύπαρξη

σωματιδίων που δεν έχουμε ποτέ δει.

that have never been seen.

This unification model predicts the existence

Αυτό το ενοποιημένο μοντέλο προβλέπει την ύπαρξη αυτών των δύο

of these two new force particles,

νέων σωματιδίων δύναμης, τα οποία πρέπει να λειτουργούν παρόμοια με την ασθενή δύναμη,

which should act a lot like the weak force, only weaker.

μονάχα ακόμη ασθενέστερα.

Now, we can rotate this set of charges in seven dimensions

Τώρα μπορούμε να περιστρέψουμε αυτό το σύνολο φορτίων σε εφτά διαστάσεις

και να συλλογιστούμε ένα παράξενο γεγονός σχετικά με την ύλη των σωματιδίων:

and consider an odd fact about the matter particles:

η δεύτερη και τρίτη γενιά ύλης

the second and third generations of matter

έχει ακριβώς τα ίδια φορτία στον εξαδιάστατο χώρο φορτίων

have exactly the same charges in six-dimensional charge space

as the first generation.

με την πρώτη γενιά.

These particles are not uniquely identified by their six charges.

Αυτά τα σωματίδια δεν εξατομικεύονται από τα έξι φορτία τους.

They sit on top of one another in the standard charge space.

Κάθονται το ένα πάνω στο άλλο στον καθιερωμένο χώρο φορτίων.

However, if we work in eight-dimensional charge space,

Ωστόσο, αν δουλέψουμε σε ένα οκταδιάστατο χώρο φορτίου,

then we can assign unique new charges to each particle.

τότε μπορούμε να εξατομικεύσουμε νέα φορτία σε κάθε σωματίδιο.

Then we can spin these in eight dimensions

Μπορούμε να περιστρέψουμε τα φορτία σε οχτώ διαστάσεις,

and see what the whole pattern looks like.

και να δούμε πως δείχνει το ολοκληρωμένο μοντέλο.

Here we can see the second and third generations of matter now,

Μπορούμε να δούμε ότι η δεύτερη και τρίτη γενιά ύλης σχετίζεται

με την πρώτη γενιά ύλης με μια συμμετρία που ονομάζεται "τριαδικότητα" (triality).

related to the first generation by a symmetry called "triality."

This particular pattern of charges in eight dimensions

Αυτό το μοντέλο φορτίων σε 8 διαστάσεις είναι στην πραγματικότητα

is actually part of the most beautiful geometric structure in mathematics.

μέρος της πιο όμορφης γεωμετρικής δομής των μαθηματικών.

It's a pattern of the largest exceptional Lie group, E8.

Είναι σχηματισμός της μεγαλύτερης, εξαιρετικής ομάδας Lie, το Ε8.

This Lie group is a smooth, curved shape with 248 dimensions.

Αυτή η ομάδα Lie είναι ένα ομαλό, καμπυλωτό σχήμα με 248 διαστάσεις.

Each point in this pattern corresponds to a symmetry

Κάθε σημείο σε αυτό το σχήμα αντιστοιχεί σε μια συμμετρία

of this very complex and beautiful shape.

πάνω σε αυτό τον πολύ περίπλοκο και όμορφο σχηματισμό.

One small part of this E8 shape can be used to describe

Ένα μικρό μέρος του σχηματισμού Ε8 μπορεί να χρησιμοποιηθεί

the curved space-time of Einstein's general relativity,

για να περιγράψει τον καμπυλωτό χωροχρόνο της Γενικής Θεωρίας Σχετικότητας του Αϊνστάιν

explaining gravity.

εξηγώντας την βαρύτητα.

Together with quantum mechanics,

Μαζί με την κβαντική μηχανική, η γεωμετρία αυτού του σχήματος

the geometry of this shape could describe everything

θα μπορούσε να περιγράψει τα πάντα γύρω από την λειτουργία του σύμπαντος

about how the universe works at the tiniest scales.

στις μικροσκοπικές κλίμακες.

The pattern of this shape living in eight-dimensional charge space

Και το μοντέλο αυτού του σχήματος στον οκταδιάστατο χώρο φορτίων

είναι εξαιρετικά όμορφο,

is exquisitely beautiful,

and it summarizes thousands of possible interactions

και συνοψίζει χιλιάδες πιθανές αλληλεπιδράσεις

between these elementary particles,

μεταξύ των θεμελιωδών σωματιδίων, καθένα από αυτά

each of which is just a facet of this complicated shape.

είναι απλά μια όψη αυτού του περίπλοκου σχήματος.

As we spin it, we can see many of the other intricate patterns

Καθώς το περιστρέφουμε, μπορούμε να δούμε πολλά από τα περίπλοκα σχέδια

contained in this one.

που περιλαμβάνονται σε αυτό.

And with a particular rotation,

Και με μια συγκεκριμένη περιστροφή, μπορούμε να δούμε κάτω από αυτό το μοτίβο

we can look down through this pattern in eight dimensions along a symmetry axis

σε 8 διαστάσεις κατά μήκος του άξονα συμμετρίας

and see all the particles at once.

και να δούμε όλα τα σωματίδια με μιας.

It's a very beautiful object,

Είναι ένα όμορφο αντικείμενο, και όπως με κάθε ενοποίηση,

and as with any unification,

we can see some holes where new particles are required by this pattern.

μπορούμε να δούμε κάποια κενά όπου καινούρια σωματίδια απαιτούνται

από αυτό το μοντέλο.

There are 20 gaps where new particles should be,

Υπάρχουν 20 κενά όπου καινούρια σωματίδια πρέπει να υπάρχουν

two of which have been filled by the Pati-Salam particles.

δύο από τα οποία έχουν συμπληρωθεί από τα σωματίδια των Πατί και Σαλάμ.

From their location in this pattern, we know that these new particles

Από την θέση τους στο σχήμα, γνωρίζουμε ότι αυτά τα νέα σωματίδια

should be scalar fields like the Higgs particle,

πρέπει να είναι βαθμωτά πεδία όπως το σωματίδιο Χιγκς,

but have color charge and interact with the strong force.

αλλά να έχουν χρωματικό φορτίο και να αλληλεπιδρούν με την ισχυρή δύναμη.

Filling in these new particles completes this pattern,

Η συμπλήρωση αυτών των νέων σωματιδίων ολοκληρώνει το μοντέλο,

δίνοντας μας ένα ολόκληρο Ε8.

giving us the full E8.

This E8 pattern has very deep mathematical roots.

Το Ε8 μοτίβο έχει πολύ βαθιές μαθηματικές ρίζες.

It's considered by many to be the most beautiful structure in mathematics.

Θεωρείται από πολλούς το πιο όμορφα δομημένο σχήμα

στα μαθηματικά.

It's a fantastic prospect that this object of great mathematical beauty

Είναι μια υπέροχη προοπτική, ότι αυτό το αντικείμενο με την μεγαλειώδη

μαθηματική ομορφιά θα μπορούσε να περιγράψει την αλήθεια σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις

could describe the truth of particle interactions

σωματιδίων στις πιο μικροσκοπικές κλίμακες.

at the smallest scales imaginable.

Και η ιδέα ότι η φύση μπορεί να περιγραφεί από τα μαθηματικά

And this idea that nature is described by mathematics is not at all new.

δεν είναι καθόλου καινούρια.

In 1623, Galileo wrote this:

Το 1623, ο Γαλιλαίος έγραψε αυτό:

"Nature's grand book, which stands continually open to our gaze,

"Το μεγαλειώδης βιβλίο της φύσης, το οποίο βρίσκεται συνεχώς μπροστά στα μάτια μας,

is written in the language of mathematics.

είναι γραμμένο στη γλώσσα των μαθηματικών.

Its characters are triangles, circles and other geometrical figures,

Οι χαρακτήρες του είναι τρίγωνα, κύκλοι, και άλλα γεωμετρικά σχήματα,

without which it is humanly impossible to understand a single word of it;

χωρίς τα οποία είναι ανθρωπίνως αδύνατο να κατανοηθεί

ούτε μία λέξη,

without these, one is wandering around in a dark labyrinth."

χωρίς τα οποία, τριγυρνάμε σε ένα σκοτεινό λαβύρινθο."

I believe this to be true,

Πιστεύω ότι αυτό είναι αλήθεια, και έχω προσπαθήσει

and I've tried to follow Galileo's guidance

να ακολουθήσω τις οδηγίες του Γαλιλαίου στο να περιγράψω τα μαθηματικά

in describing the mathematics of particle physics

των σωματιδίων της φυσικής χρησιμοποιώντας μόνο τρίγωνα, κύκλους

using only triangles, circles and other geometrical figures.

και άλλα γεωμετρικά σχήματα.

Of course, when other physicists and I actually work on this stuff,

Φυσικά, όταν εγώ και άλλοι φυσικοί δουλεύουμε με αυτά τα πράγματα

τα μαθηματικά θυμίζουν σκοτεινό λαβύρινθο.

the mathematics can resemble a dark labyrinth.

But it's reassuring that at the heart of this mathematics

Αλλά είναι ενθαρρυντικό ότι στην καρδιά των μαθηματικών

is pure, beautiful geometry.

βρίσκεται καθαρή, όμορφη γεωμετρία.

Joined with quantum mechanics,

Μαζί με την κβαντική μηχανική, αυτά τα μαθηματικά

this mathematics describes our universe as a growing E8 coral,

περιγράφουν το σύμπαν ως ένα αναπτυσσόμενο κοράλλι Ε8,

με τα σωματίδια να αλληλεπιδρούν σε κάθε τοποθεσία με κάθε πιθανό τρόπο

with particles interacting at every location in all possible ways

according to a beautiful pattern.

σύμφωνα με αυτό το πανέμορφο σχήμα.

And as more of the pattern comes into view using new machines

Και καθώς περισσότερα σωματίδια ανακαλύπτονται με καινούριες μηχανές

like the Large Hadron Collider,

όπως ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων, πιθανόν να μπορέσουμε να δούμε

we may be able to see whether nature uses this E8 pattern or a different one.

εάν η φύση χρησιμοποιεί αυτό το Ε8 μοντέλο ή διαφορετικό.

This process of discovery is a wonderful adventure to be involved in.

Η διαδικασία ανακάλυψης είναι μια φανταστική περιπέτεια για όσους ασχολούνται.

If the LHC finds particles that fit this E8 pattern,

Εάν ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων βρει σωματίδια που ταιριάζουν στο Ε8 σχήμα,

that will be very, very cool.

αυτό θα είναι πολύ, πολύ ωραίο.

If the LHC finds new particles, but they don't fit this pattern --

Εάν ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων βρει νέα σωματίδια, που δεν ταιριάζουν σε αυτό το σχήμα --

well, that will be very interesting, but bad for this E8 theory.

αυτό θα είναι πολύ ενδιαφέρον, αλλά κακό για αυτή την Ε8 θεωρία.

And, of course, bad for me personally.

Και φυσικά κακό για μένα προσωπικά.

(Laughter)

(Γέλια)

Now, how bad would that be?

Τώρα πόσο κακό θα μπορούσε να είναι;

Well, pretty bad.

Λοιπόν, αρκετά κακό.

(Laughter)

(Γέλια)

But predicting how nature works is a very risky game.

Αλλά το να προβλέπεις την λειτουργία της φύσης είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι.

This theory and others like it are long shots.

Αυτή η θεωρία, όπως και οι παρόμοιες θεωρίες, είναι μακρινά σουτ.

One does a lot of hard work knowing that most of these ideas

Κάνουμε πολλή δουλειά γνωρίζοντας ότι οι περισσότερες από αυτές τις ιδέες

probably won't end up being true about nature.

πιθανόν δεν θα καταλήξουν να περιγράφουν την αλήθεια της φύσης.

That's what doing theoretical physics is like:

Αυτό σημαίνει να κάνεις θεωρητική φυσική:

there are a lot of wipeouts.

υπάρχουν πολλά αδιέξοδα.

In this regard, new physics theories are a lot like start-up companies.

Με αυτή την λογική, οι καινούριες θεωρίες φυσικής είναι σαν νεοσύστατες εταιρίες.

As with any large investment,

Όπως με κάθε μεγάλη επένδυση, μπορεί να είναι συναισθηματικά δύσκολο

it can be emotionally difficult to abandon a line of research

να εγκαταλείψεις την έρευνα όταν δεν αποφέρει καρπούς.

when it isn't working out.

But in science, if something isn't working,

Αλλά στις επιστήμες, όταν κάτι δεν αποφέρει καρπούς, πρέπει να το

you have to toss it out and try something else.

αφήσεις έξω και να προσπαθήσεις κάτι άλλο.

Now, the only way to maintain sanity

Τώρα, ο μόνος τρόπος να διατηρήσεις ψυχική υγεία και ευτυχία

and achieve happiness in the midst of this uncertainty

στο μέσο της αβεβαιότητας είναι να διατηρήσεις ισορροπία

is to keep balance and perspective in life.

και προοπτική στην ζωή.

I've tried the best I can to live a balanced life.

Έχω προσπαθήσει όπως μπορώ καλύτερα για να ζήσω μια ισορροπημένη ζωή.

(Laughter)

(Γέλια)

I try to balance my life equally between physics, love and surfing --

Προσπαθώ να ισορροπήσω την ζωή μου μεταξύ της φυσικής, της αγάπης, και του σέρφινγκ,

my own three charge directions.

τις δικές μου τρεις κατευθύνσεις φορτίου.

(Laughter)

(Γέλια)

This way, even if the physics I work on comes to nothing,

Με αυτό τον τρόπο, ακόμα και αν η φυσική που δουλεύω καταλήξει στο πουθενά

θα γνωρίζω ότι έχω ζήσει μια καλή ζωή.

I still know I've lived a good life.

And I try to live in beautiful places.

Προσπαθώ να ζω σε όμορφες τοποθεσίες.

For most of the past ten years I've lived on the island of Maui,

Το περισσότερο από τα τελευταία 10 χρόνια, έζησα στο νησί Μάουι,

a very beautiful place.

ένα πολύ όμορφο μέρος.

Now, it's one of the greatest mysteries in the universe to my parents

Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια στο σύμπαν για τους γονείς μου

how I managed to survive all that time

πώς κατάφερα να επιβιώσω τόσο πολύ καιρό χωρίς να δεσμευτώ

without engaging in anything resembling full-time employment.

σε οτιδήποτε θυμίζει εργασία πλήρους απασχόλησης.

(Laughter)

(Γέλια)

I'm going to let you in on that secret.

Θα σας αφήσω να δείτε αυτό το μυστικό.

This was a view from my home office on Maui.

Αυτή ήταν η θέα από το γραφείο μου στο Μάουι.

And this is another,

Και αυτή είναι μια άλλη θέα, και μια άλλη.

and another.

And you may have noticed that these beautiful views are similar,

Ίσως παρατηρήσατε ότι αυτές οι πανέμορφες θέες

είναι παρόμοιες, αλλά σε ελαφρώς διαφορετικά μέρη.

but in slightly different places.

That's because this used to be my home and office on Maui.

Αυτό επειδή αυτό ήταν το σπίτι και γραφείο μου στο Μάουι.

(Laughter)

(Γέλια)

I've chosen a very unusual life.

Διάλεξα μια αρκετά ασυνήθιστη ζωή.

But not worrying about rent

Αλλά το να μην ανησυχώ για το νοίκι μου επέτρεψε να ξοδεύω τον χρόνο μου

allowed me to spend my time doing what I love.

κάνοντας ό,τι αγαπώ.

Living a nomadic existence has been hard at times,

Η νομαδική ζωή υπήρξε δύσκολη κάποιες φορές,

but it's allowed me to live in beautiful places

αλλά μου επέτρεψε να ζήσω σε όμορφα μέρη

και να διατηρήσω μια ισορροπία στην ζωή που με ευχαριστεί.

and keep a balance in my life that I've been happy with.

It allows me to spend a lot of my time hanging out with hyperintelligent coral.

Μου επιτρέπει να περνάω πολύ χρόνο συναναστρεφόμενος

υπερ-ευφυή κοράλλια.

But I also greatly enjoy the company of hyperintelligent people.

Αλλά απολαμβάνω επίσης την συντροφιά υπερ-ευφυών ανθρώπων.

So I'm very happy to have been invited here to TED.

Άρα είμαι πολύ χαρούμενος για αυτή την πρόσκληση απόψε.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκροτήματα)

Chris Anderson: Stay here one second.

(Applause)

I probably understood two percent of that,

Κρις Άντερσον: Πιθανόν κατάλαβα μόλις 2% από αυτά,

but I still absolutely loved it.

αλλά το βρήκα αξιαγάπητο. Άρα θα ακουστώ κάπως χαζός.

So I'm going to sound dumb.

Your theory of everything --

Η δική σου Θεωρία των Παντών --

Garrett Lisi: I'm used to coral.

Γκάρετ Λίσι: Είμαι συνηθισμένος σε κοράλλια.

CA: That's right.

ΚΑ: Σωστά, ο λόγος που κάποιοι άνθρωποι είναι τουλάχιστον

The reason it's got a few people at least excited

ενθουσιώδεις με την θεωρία είναι διότι, εάν είσαι σωστός,

is because, if you're right, it brings gravity and quantum theory together.

ενοποιείς την βαρύτητα με την κβαντική θεωρία.

So are you saying that we should think of the universe, at its heart --

Οπότε ισχυρίζεσαι ότι θα πρέπει να σκεφτούμε το σύμπαν

στην καρδία του, ότι τα μικρότερα πράγματα που υπάρχουν

that the smallest things that there are,

are somehow an E8 object of possibility?

είναι με κάποιο τρόπο ένα αντικείμενο με τις πιθανότητες του Ε8;

I mean, is there a scale to it, at the smallest scale, or ...?

Εννοώ υπάρχει κάποια κλίμακα σε αυτό, η μικρότερη κλίμακα

στο μυαλό σου, ή ... ;

GL: Well, right now the pattern I showed you

ΓΛ: Λοιπόν, αυτή την στιγμή το μοντέλο που σας παρουσίασα αντιστοιχεί

that corresponds to what we know about elementary particle physics --

σε αυτά που γνωρίζουμε σχετικά με τα θεμελιώδη σωματίδια της φυσικής,

that already corresponds to a very beautiful shape.

και το οποίο αντιστοιχεί ήδη σε ένα πολύ όμορφο σχήμα.

And that's the one that I said we knew for certain.

Και αυτό είναι κάτι που γνωρίζουμε με σιγουριά.

And that shape has remarkable similarities --

Αυτό το σχήμα έχει αξιοσημείωτες ομοιότητες, και ο τρόπος με τον οποίο ταιριάζει

and the way it fits into this E8 pattern, which could be the rest of the picture.

με το μοτίβο του Ε8 θα μπορούσε να είναι το υπόλοιπο της εικόνας.

And these patterns of points that I've shown for you

Και τα σχήματα των σημείων που σας παρουσίασα, στην πραγματικότητα

actually represent symmetries of this high-dimensional object

αντιπροσωπεύουν συμμετρίες αυτού του αντικειμένου πολλών διαστάσεων

that would be warping and moving and dancing

το οποίο θα μπορούσε να τυλίγεται, να μετακινείται και να χορεύει

over the space-time that we experience.

στον χωροχρόνο που βιώνουμε.

And that would be what explains all these elementary particles that we see.

Και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει όλα αυτά τα

θεμελιώδη σωματίδια που βλέπουμε.

CA: But a string theorist, as I understand it,

ΚΑ: Αλλά η θεωρία των χορδών,

explains electrons in terms of much smaller strings vibrating --

όπως την καταλαβαίνω, περιγράφει τα ηλεκτρόνια ως μέρη κάποιων πολύ μικρότερων

χορδών που δονούνται --

I know, you don't like string theory -- vibrating inside it.

γνωρίζω ότι δεν σου αρέσει πολύ η θεωρία των χορδών -- που δονούνται μέσα του.

Πώς θα μπορούσαμε να σκεφτούμε το ηλεκτρόνιο σε σχέση με το Ε8;

How should we think of an electron in relation to E8?

GL: Well, it would be one of the symmetries of this E8 shape.

ΓΛ: Όχι, θα μπορούσε να είναι μια από τις συμμετρίες του σχήματος Ε8.

So what's happening is, as the shape is moving over space-time, it's twisting.

Άρα αυτό που συμβαίνει είναι ότι, καθώς το σχήμα κινείται στον χωροχρόνο,

συστρέφεται. Και η κατεύθυνση που συστρέφεται καθώς κινείται

And the direction it's twisting as it moves is what particle we see.

είναι το σωματίδιο που βλέπουμε. Άρα θα μπορούσε να είναι --

So it would be --

ΚΑ: Το μέγεθος του σχήματος Ε8,

CA: The size of the E8 shape, how does that relate to the electron?

πώς σχετίζεται με το ηλεκτρόνιο;

Νιώθω ότι χρειάζομαι αυτό το κομμάτι για να έχω κάποια εικόνα.

I feel like I need that for my picture. Is it bigger? Is it smaller?

Είναι μεγαλύτερο; Είναι μικρότερο;

ΓΛ: Από όσο γνωρίζουμε τα ηλεκτρόνια είναι σημειακά σωματίδια,

GL: As far as we know, electrons are point particles,

άρα αυτό θα μας οδηγούσε στις μικρότερες πιθανές κλίμακες.

so this would be going down to the smallest possible scales.

So the way these things are explained in quantum field theory is,

Ο τρόπος με τον οποίο αυτά εξηγούνται στις θεωρίες κβαντικού πεδίου

είναι ότι όλες οι πιθανότητες διευρύνονται και δημιουργούνται με μιας.

all possibilities are expanding and developing at once.

And this is why I use the analogy to coral.

Και γι' αυτό χρησιμοποιώ την αναλογία με το κοράλλι.

And --

Έτσι, ο τρόπος με τον οποίο το Ε8 εισβάλλει είναι

in this way, the way that E8 comes in

is it will be as a shape that's attached at each point in the space-time.

σαν ένα σχήμα το οποίο συνδέεται με κάθε σημείο στον χωροχρόνο.

And, as I said, the way the shape twists --

Και όπως είπα, ο τρόπος που το σχήμα συστρέφεται,

the directional along which way the shape is twisting

η κατεύθυνση κατά μήκος του οποίου το σχήμα συστρέφεται

as it moves over this curved surface --

καθώς μετακινείται πάνω στον καμπυλωτό χωροχρόνο,

είναι αυτό που αποτελεί τα ίδια τα θεμελιώδη σωματίδια.

is what the elementary particles are, themselves.

So through quantum field theory,

Άρα μέσω της θεωρίας κβαντικών πεδίων, τα σωματίδια εκδηλώνονται

they manifest themselves as points and interact that way.

ως σημεία και αλληλεπιδρούν με αυτό τον τρόπο.

I don't know if I'll be able to make this any clearer.

Δεν ξέρω αν μπορώ να το κάνω πιο κατανοητό.

(Laughter)

(Γέλια)

CA: It doesn't really matter.

ΚΑ: Δεν πειράζει.

It's evoking a kind of sense of wonder,

Προκαλεί μια αίσθηση κατάπληξης, και θέλω σίγουρα

and I certainly want to understand more of this.

να καταλάβω περισσότερα γι' αυτό.

But thank you so much for coming. That was absolutely fascinating.

Σε ευχαριστώ πολύ για την παρουσία. Ήταν πραγματικά συναρπαστικό.

(Χειροκροτήματα)

(Applause)