How radio telescopes show us unseen galaxies | Natasha Hurley-Walker

Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Μετάφραση: Maria Boura Επιμέλεια: Nikolaos Benias

Διάστημα, το τελευταίο σύνορο.

Space, the final frontier.

I first heard these words when I was just six years old,

Πρωτοάκουσα αυτές τις λέξεις όταν ήμουν μόλις έξι ετών,

and I was completely inspired.

και με ενέπνευσαν απόλυτα.

I wanted to explore strange new worlds.

Ήθελα να εξερευνήσω περίεργους νέους κόσμους.

Ήθελα να ψάξω για νέα ζωή.

I wanted to seek out new life.

I wanted to see everything that the universe had to offer.

Ήθελα να δω όλα όσα είχε να προσφέρει το σύμπαν.

And those dreams, those words, they took me on a journey,

Αυτά τα όνειρα, αυτές οι λέξεις, με πήραν σε ένα ταξίδι,

a journey of discovery,

ένα ταξίδι εξερεύνησης,

μέσα από το σχολείο, μέσα από το πανεπιστήμιο,

through school, through university,

to do a PhD and finally to become a professional astronomer.

μέχρι το διδακτορικό, και εν τέλει μέχρι που έγινα επαγγελματίας αστρονόμος.

Now, I learned two amazing things,

Έμαθα δύο καταπληκτικά πράγματα,

one slightly unfortunate,

το ένα κάπως ατυχές,

when I was doing my PhD.

όταν έκανα το διδακτορικό μου.

I learned that the reality was

Έμαθα ότι στην πραγματικότητα

δε θα κυβερνούσα διαστημόπλοιο σύντομα.

I wouldn't be piloting a starship anytime soon.

But I also learned that the universe is strange, wonderful and vast,

Αλλά έμαθα επίσης ότι το σύμπαν είναι περίεργο, καταπληκτικό,

και απέραντο· για την ακρίβεια, παραείναι απέραντο

actually too vast to be explored by spaceship.

για να μπορεί να εξερευνηθεί με διαστημόπλοιο.

And so I turned my attention to astronomy, to using telescopes.

Κι έτσι έστρεψα την προσοχή μου στην αστρονομία, στη χρήση τηλεσκοπίων.

Now, I show you before you an image of the night sky.

Σας δείχνω εδώ μια εικόνα από τον νυχτερινό ουρανό.

You might see it anywhere in the world.

Μπορείτε να τον δείτε από οπουδήποτε στον κόσμο.

Όλα αυτά τα άστρα είναι μέρος του τοπικού μας Γαλαξία.

And all of these stars are part of our local galaxy, the Milky Way.

Now, if you were to go to a darker part of the sky,

Εάν πηγαίνατε σε κάποιο πιο σκοτεινό μέρος του ουρανού,

a nice dark site, perhaps in the desert,

σε κάποια καλή σκοτεινή περιοχή, ίσως στην έρημο,

you might see the center of our Milky Way galaxy

ίσως να βλέπατε το κέντρο του Γαλαξία μας

spread out before you, hundreds of billions of stars.

να απλώνεται μπροστά σας με πολλά δισεκατομμύρια άστρα.

And it's a very beautiful image.

Είναι μια πανέμορφη εικόνα.

It's colorful.

Είναι πολύχρωμη.

And again, this is just a local corner of our universe.

Και πάλι, αυτή είναι μόνο μια τοπική γωνιά του σύμπαντός μας.

You can see there's a sort of strange dark dust across it.

Βλέπετε πως υπάρχει κάποιου είδους περίεργη σκοτεινή σκόνη κατά μήκος του.

Now, that is local dust

Αυτή είναι τοπική σκόνη που αποκρύπτει το φως των άστρων.

that's obscuring the light of the stars.

Αλλά μπορούμε να κάνουμε καλή δουλειά.

But we can do a pretty good job.

Μόνο με τα μάτια μας, μπορούμε να εξερευνήσουμε

Just with our own eyes, we can explore our little corner of the universe.

τη μικρή γωνιά μας στο σύμπαν.

It's possible to do better.

Μπορούμε και καλύτερα.

You can use wonderful telescopes like the Hubble Space Telescope.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εκπληκτικά τηλεσκόπια,

όπως το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ.

Now, astronomers have put together this image.

Οι αστρονόμοι έχουν συνθέσει αυτήν την εικόνα.

It's called the Hubble Deep Field,

Ονομάζεται Χαμπλ Βαθέως Πεδίου,

and they've spent hundreds of hours observing just a tiny patch of the sky

και έχουν αφιερώσει εκατοντάδες ώρες

παρατηρώντας μόλις ένα μικρό κομμάτι του ουρανού,

no larger than your thumbnail held at arm's length.

όχι μεγαλύτερο του νυχιού σας σε απόσταση ενός χεριού.

And in this image

Και σε αυτήν την εικόνα

you can see thousands of galaxies,

μπορείτε να δείτε χιλιάδες γαλαξίες,

and we know that there must be hundreds of millions, billions of galaxies

και γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες

in the entire universe,

σε ολόκληρο το σύμπαν,

some like our own and some very different.

κάποιοι σαν τον δικό μας και κάποιοι πολύ διαφορετικοί.

Οπότε σκέφτεστε:

So you think, OK, well, I can continue this journey.

Μπορώ να συνεχίσω το ταξίδι. Εύκολο είναι.

This is easy. I can just use a very powerful telescope

Θα χρησιμοποιήσω ένα πολύ ισχυρό τηλεσκόπιο

and just look at the sky, no problem.

και θα κοιτάζω τον ουρανό, κανένα πρόβλημα.

It's actually really missing out if we just do that.

Στην πραγματικότητα, θα χάναμε πολλά αν κάναμε μόνο αυτό.

Και αυτό επειδή, όλα όσα έχω αναφέρει μέχρι στιγμής

Now, that's because everything I've talked about so far

is just using the visible spectrum, just the thing that your eyes can see,

βρίσκονται στο ορατό φάσμα, μόνο όσα μπορούν να δουν τα μάτια σας,

and that's a tiny slice,

και αυτό είναι ένα ελάχιστο, ένα μικροσκοπικό κομμάτι

a tiny, tiny slice of what the universe has to offer us.

από ό,τι έχει να μας προσφέρει το σύμπαν.

Now, there's also two very important problems with using visible light.

Υπάρχουν επίσης δύο πολύ σημαντικά προβλήματα με τη χρήση ορατού φωτός.

Not only are we missing out on all the other processes

Όχι μόνο χάνουμε όλες τις άλλες διαδικασίες

that are emitting other kinds of light,

που εκπέμπουν άλλα είδη ακτινοβολίας,

but there's two issues.

αλλά υπάρχουν άλλα δύο θέματα.

Now, the first is that dust that I mentioned earlier.

Το πρώτο είναι αυτή η σκόνη που ανέφερα νωρίτερα.

The dust stops the visible light from getting to us.

Η σκόνη εμποδίζει το ορατό φως να φτάσει σε εμάς.

So as we look deeper into the universe, we see less light.

Όσο πιο βαθιά κοιτάμε στο σύμπαν, λοιπόν, τόσο λιγότερο φως βλέπουμε.

The dust stops it getting to us.

Η σκόνη το εμποδίζει να φτάσει σε μας.

But there's a really strange problem with using visible light

Αλλά υπάρχει ένα πραγματικά περίεργο πρόβλημα με τη χρήση ορατού φωτός

in order to try and explore the universe.

στην προσπάθειά μας να εξερευνήσουμε το σύμπαν.

Now take a break for a minute.

Κάντε ένα διάλειμμα για ένα λεπτό.

Say you're standing on a corner, a busy street corner.

Ας πούμε ότι στέκεστε στη γωνία ενός πολυσύχναστου δρόμου.

Αυτοκίνητα περνάνε από δίπλα.

There's cars going by.

An ambulance approaches.

Ένα ασθενοφόρο πλησιάζει.

It has a high-pitched siren.

Έχει μια υψίσυχνη σειρήνα.

(Imitates a siren passing by)

(Ήχος σειρήνας)

Η σειρήνα φαίνεται να αλλάζει συχνότητα καθώς πλησιάζει και μετά απομακρύνεται.

The siren appeared to change in pitch

as it moved towards and away from you.

The ambulance driver did not change the siren just to mess with you.

Ο οδηγός δεν άλλαξε τη σειρήνα για να σας προβληματίσει.

Η αλλαγή ήταν προϊόν την αντίληψής σας.

That was a product of your perception.

The sound waves, as the ambulance approached,

Τα ηχητικά κύματα, καθώς το ασθενοφόρο πλησίαζε,

were compressed,

συμπιέστηκαν,

and they changed higher in pitch.

και η συχνότητά τους έγινε υψηλότερη.

As the ambulance receded, the sound waves were stretched,

Καθώς το ασθενοφόρο απομακρυνόταν, τα ηχητικά κύματα διαστάλθηκαν,

and they sounded lower in pitch.

και ακούστηκαν πιο μπάσα.

The same thing happens with light.

Το ίδιο συμβαίνει και με το φως.

Αντικείμενα που μας πλησιάζουν,

Objects moving towards us,

their light waves are compressed and they appear bluer.

τα κύματα φωτός τους συμπιέζονται και φαίνονται πιο μπλε.

Objects moving away from us,

Αντικείμενα που απομακρύνονται από εμάς,

their light waves are stretched, and they appear redder.

τα κύματα φωτός τους διαστέλλονται και μοιάζουν πιο κόκκινα.

So we call these effects blueshift and redshift.

Έτσι, αποκαλούμε αυτά τα φαινόμενα

μετατόπιση προς το ιώδες και προς το ερυθρό.

Now, our universe is expanding,

Το σύμπαν μας διαστέλλεται,

so everything is moving away from everything else,

οπότε τα πάντα απομακρύνονται μεταξύ τους,

and that means everything appears to be red.

που σημαίνει ότι όλα φαίνονται κόκκινα.

Παραδόξως, καθώς κοιτάτε πιο βαθιά στο σύμπαν,

And oddly enough, as you look more deeply into the universe,

more distant objects are moving away further and faster,

τα πιο μακρινά αντικείμενα απομακρύνονται πιο γρήγορα,

και φαίνονται ακόμα πιο κόκκινα.

so they appear more red.

So if I come back to the Hubble Deep Field

Αν, λοιπόν, επιστρέψω στην εικόνα Χάμπλ Βαθέως Πεδίου

and we were to continue to peer deeply into the universe

και συνεχίσουμε να κοιτάμε πιο βαθιά στο σύμπαν,

just using the Hubble,

χρησιμοποιώντας μόνο το τηλεσκόπιο Χαμπλ,

as we get to a certain distance away,

φτάνοντας σε μια συγκεκριμένη απόσταση, όλα γίνονται κόκκινα,

everything becomes red,

and that presents something of a problem.

και αυτό είναι ένα πρόβλημα.

Eventually, we get so far away

Τελικά, φτάνουμε τόσο μακριά

που όλα είναι μετατοπισμένα στο υπέρυθρο

everything is shifted into the infrared

και δεν βλέπουμε τίποτα.

and we can't see anything at all.

So there must be a way around this.

Πρέπει να υπάρχει κάποια λύση σε αυτό.

Otherwise, I'm limited in my journey.

Διαφορετικά, το ταξίδι μου είναι περιορισμένο.

I wanted to explore the whole universe,

Ήθελα να εξερευνήσω ολόκληρο το σύμπαν,

not just whatever I can see, you know, before the redshift kicks in.

όχι μόνο αυτά που μπορώ να δω, πριν γίνουν όλα κόκκινα.

Υπάρχει μια τεχνική.

There is a technique.

It's called radio astronomy.

Ονομάζεται ραδιοαστρονομία.

Astronomers have been using this for decades.

Οι αστρονόμοι τη χρησιμοποιούν εδώ και δεκαετίες.

It's a fantastic technique.

Είναι μια φανταστική τεχνική.

I show you the Parkes Radio Telescope, affectionately known as "The Dish."

Σας δείχνω το Ραδιοτηλεσκόπιο Πάρκς, που χαϊδευτικά λέμε «Το Πιάτο».

Ίσως να έχετε δει την ταινία.

You may have seen the movie.

And radio is really brilliant.

Τα ραδιοκύματα είναι εξαιρετικά.

It allows us to peer much more deeply.

Μας επιτρέπουν να δούμε πιο βαθιά.

Δεν απορροφώνται από τη σκόνη,

It doesn't get stopped by dust,

so you can see everything in the universe,

οπότε μπορείτε να δείτε τα πάντα στο σύμπαν,

και η μετατόπιση στο ερυθρό δεν είναι πρόβλημα,

and redshift is less of a problem

because we can build receivers that receive across a large band.

γιατί μπορούμε να φτιάξουμε δέκτες που λαμβάνουν σήμα σε ευρύ φάσμα.

So what does Parkes see when we turn it to the center of the Milky Way?

Τι βλέπει, λοιπόν, το Παρκς

όταν το στρέφουμε προς το κέντρο του Γαλαξία;

We should see something fantastic, right?

Θα έπρεπε να βλέπουμε κάτι το φανταστικό, σωστά;

Ε λοιπόν, όντως βλέπουμε κάτι ενδιαφέρον.

Well, we do see something interesting.

Όλη η σκόνη έχει εξαφανιστεί.

All that dust has gone.

As I mentioned, radio goes straight through dust, so not a problem.

Όπως ανέφερα, τα ραδιοκύματα διαπερνάνε τη σκόνη, οπότε δεν είναι πρόβλημα.

But the view is very different.

Αλλά η θέα είναι πολύ διαφορετική.

We can see that the center of the Milky Way is aglow,

Βλέπουμε πως το κέντρο του Γαλαξία είναι πολύ φωτεινό,

and this isn't starlight.

και δεν είναι αστρικό φως.

This is a light called synchrotron radiation,

Αυτό το φως ονομάζεται ακτινοβολία σύγχροτρον,

και δημιουργείται από ηλεκτρόνια

and it's formed from electrons spiraling around cosmic magnetic fields.

που περιφέρονται γύρω από διαστημικά μαγνητικά πεδία.

So the plane is aglow with this light.

Οπότε το τοπίο φωτίζεται από αυτό το φως.

And we can also see strange tufts coming off of it,

Βλέπουμε και κάτι περίεργες τούφες να εξέχουν,

and objects which don't appear to line up

και αντικείμενα που φαίνεται να μην ευθυγραμμίζονται

with anything that we can see with our own eyes.

με τίποτα από όσα μπορούμε να δούμε με τα μάτια μας.

But it's hard to really interpret this image,

Αλλά είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε αυτήν την εικόνα,

because as you can see, it's very low resolution.

διότι όπως βλέπετε, η ανάλυση είναι πολύ χαμηλή.

Radio waves have a wavelength that's long,

Τα ραδιοκύματα έχουν μεγάλο μήκος κύματος,

and that makes their resolution poorer.

και αυτό κάνει την ανάλυση πολύ χαμηλή.

Αυτή η εικόνα, επίσης, είναι ασπρόμαυρη,

This image is also black and white,

οπότε δεν ξέρουμε ακριβώς τι χρώμα έχει το κάθε τι εδώ.

so we don't really know what is the color of everything in here.

Well, fast-forward to today.

Πάμε στο σήμερα.

Μπορούμε να κατασκευάσουμε τηλεσκόπια

We can build telescopes

which can get over these problems.

που μπορούν να ξεπεράσουν αυτά τα προβλήματα.

Εδώ σας δείχνω μια εικόνα

Now, I'm showing you here an image of the Murchison Radio Observatory,

από το Παρατηρητήριο Ραδιοκυμάτων Μάρτσισον,

a fantastic place to build radio telescopes.

ένα φανταστικό μέρος για την κατασκευή ραδιοτηλεσκοπίων.

It's flat, it's dry,

Είναι επίπεδο, είναι στεγνό,

and most importantly, it's radio quiet:

και κυρίως, δεν έχει ραδιοκύματα:

no mobile phones, no Wi-Fi, nothing,

δεν υπάρχουν κινητά, wi-fi, τίποτα, είναι πάρα πολύ ήσυχα,

just very, very radio quiet,

so a perfect place to build a radio telescope.

και άρα το τέλειο μέρος για την κατασκευή ραδιοτηλεσκοπίου.

Now, the telescope that I've been working on for a few years

Το τηλεσκόπιο στο οποίο δουλεύω εδώ και λίγα χρόνια

is called the Murchison Widefield Array,

ονομάζεται Murchison Widefield Array,

and I'm going to show you a little time lapse of it being built.

και θα σας δείξω ένα μικρό βίντεο από την κατασκευή του.

This is a group of undergraduate and postgraduate students

Αυτή είναι μια ομάδα από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές στο Περθ.

located in Perth.

We call them the Student Army,

Τους αποκαλούμε τον Φοιτητικό Στρατό,

και προσφέρθηκαν να βοηθήσουν στην κατασκευή του τηλεσκοπίου.

and they volunteered their time to build a radio telescope.

There's no course credit for this.

Δεν παίρνουν επιπλέον μονάδες γι' αυτό.

And they're putting together these radio dipoles.

Συναρμολογούν αυτά τα ραδιο-δίπολα.

They just receive at low frequencies, a bit like your FM radio or your TV.

Λαμβάνουν σήματα χαμηλών συχνοτήτων,

κάπως σαν το ραδιόφωνό σας ή την τηλεόρασή σας.

Κι εδώ τα αναπτύσσουμε στην έρημο.

And here we are deploying them across the desert.

Το ολοκληρωμένο τηλεσκόπιο καλύπτει δέκα τετραγωνικά χιλιόμετρα

The final telescope covers 10 square kilometers

of the Western Australian desert.

της Δυτικής Αυστραλιανής ερήμου.

And the interesting thing is, there's no moving parts.

Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν υπάρχουν φορητά μέρη.

We just deploy these little antennas

Απλώς απλώνουμε αυτές τις κεραίες

ουσιαστικά πάνω σε σύρμα για κοτέτσι.

essentially on chicken mesh.

It's fairly cheap.

Είναι αρκετά φτηνό.

Cables take the signals

Καλώδια παίρνουν τα σήματα από τις κεραίες

from the antennas

and bring them to central processing units.

και τα μεταφέρουν σε κεντρικές μονάδες επεξεργασίας.

And it's the size of this telescope,

Κι είναι το μέγεθος αυτού του τηλεσκοπίου,

the fact that we've built it over the entire desert

το γεγονός ότι το κατασκευάσαμε στην έρημο,

that gives us a better resolution than Parkes.

που μας δίνει καλύτερη ανάλυση εικόνας απ' ό,τι το Παρκς.

Now, eventually all those cables bring them to a unit

Όλα αυτά τα καλώδια μεταφέρουν τα σήματα σε μια μονάδα

which sends it off to a supercomputer here in Perth,

που τα στέλνει σε έναν υπερ-υπολογιστή εδώ στο Περθ,

και εδώ είναι που εμφανίζομαι εγώ.

and that's where I come in.

(Sighs)

(Αναστεναγμός) Δεδομένα ραδιοκυμάτων.

Radio data.

I have spent the last five years

Έχω αφιερώσει τα τελευταία πέντε χρόνια

working with very difficult, very interesting data

δουλεύοντας με πολύ δύσκολα, πολύ ενδιαφέροντα δεδομένα

that no one had really looked at before.

που κανένας άλλος δεν είχε κοιτάξει πριν.

I've spent a long time calibrating it,

Έχω αφιερώσει πολύ χρόνο στη βαθμονόμησή τους,

running millions of CPU hours on supercomputers

τρέχοντας εκατομμύρια ώρες επεξεργαστών υπερ-υπολογιστών

and really trying to understand that data.

και πραγματικά προσπαθώντας να καταλάβω τα δεδομένα.

And with this telescope,

Και με αυτό το τηλεσκόπιο, με αυτά τα δεδομένα,

with this data,

we've performed a survey of the entire southern sky,

έχουμε μελετήσει ολόκληρο τον νότιο ουρανό,

the GaLactic and Extragalactic All-sky MWA Survey,

με τη Γαλαξιακή και Διαγαλαξιακή MWA Έρευνα όλου του ουρανού,

or GLEAM, as I call it.

ή GLEAM, όπως το ονομάζω εγώ.

And I'm very excited.

Και είμαι πολύ ενθουσιασμένη.

This survey is just about to be published, but it hasn't been shown yet,

Αυτή η μελέτη θα δημοσιευτεί σύντομα, αλλά δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα,

so you are literally the first people

οπότε είστε κυριολεκτικά τα πρώτα άτομα

to see this southern survey of the entire sky.

που βλέπετε αυτή τη νότια έρευνα ολόκληρου του ουρανού.

So I'm delighted to share with you some images from this survey.

Είμαι πολύ χαρούμενη, λοιπόν, που θα μοιραστώ μαζί σας

τις εικόνες από αυτή τη μελέτη.

Now, imagine you went to the Murchison,

Φανταστείτε, τώρα, ότι πήγατε στο Μάρτσισον,

you camped out underneath the stars

ότι κατασκηνώσατε κάτω από τα άστρα και κοιτάξατε προς τον Νότο.

and you looked towards the south.

You saw the south's celestial pole,

Είδατε τον νότιο ουράνιο πόλο, τον γαλαξία να ανατέλλει.

the galaxy rising.

If I fade in the radio light,

Εάν δούμε το φως των ραδιοκυμάτων

να τι παρατηρούμε με τη μελέτη μας.

this is what we observe with our survey.

You can see that the galactic plane is no longer dark with dust.

Βλέπετε ότι το γαλαξιακό επίπεδο δεν είναι πια σκοτεινό από τη σκόνη.

It's alight with synchrotron radiation,

Είναι φωτισμένο με ακτινοβολία σύγχροτρον,

and thousands of dots are in the sky.

και χιλιάδες κουκίδες είναι στον ουρανό.

Our large Magellanic Cloud, our nearest galactic neighbor,

Το τεράστιο Νέφος του Μαγγελάνου,

που είναι ο πλησιέστερος γαλαξιακός μας γείτονας,

is orange instead of its more familiar blue-white.

είναι πορτοκαλί αντί για το πιο γνωστό μπλε-άσπρο.

So there's a lot going on in this. Let's take a closer look.

Δηλαδή συμβαίνουν πολλά εδώ. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.

If we look back towards the galactic center,

Αν κοιτάξουμε πίσω προς το γαλαξιακό κέντρο,

where we originally saw the Parkes image that I showed you earlier,

όπου είδαμε πρώτη φορά την εικόνα Παρκς που σας έδειξα νωρίτερα,

low resolution, black and white,

με χαμηλή ανάλυση και ασπρόμαυρη,

and we fade to the GLEAM view,

και αν πάμε στην εικόνα που μας δίνει το GLEAM,

βλέπετε ότι η ανάλυση έχει βελτιωθεί κατά 100 φορές.

you can see the resolution has gone up by a factor of a hundred.

Τώρα έχουμε έγχρωμη εικόνα του ουρανού, μια τεκνικολόρ εικόνα.

We now have a color view of the sky,

a technicolor view.

Now, it's not a false color view.

Δεν είναι ψεύτικα τα χρώματα.

These are real radio colors.

Αυτά είναι πραγματικά χρώματα ραδιοκυμάτων.

What I've done is I've colored the lowest frequencies red

Έχω χρωματίσει τις χαμηλές συχνότητες κόκκινες

and the highest frequencies blue,

και τις υψηλές συχνότητες μπλε,

και τις ενδιάμεσες πράσινες.

and the middle ones green.

And that gives us this rainbow view.

Και αυτό μας δίνει αυτήν την πολύχρωμη εικόνα.

And this isn't just false color.

Και δεν πρόκειται για ψεύτικο χρώμα.

The colors in this image tell us about the physical processes

Τα χρώματα σε αυτήν την εικόνα μας λένε για τις φυσικές διαδικασίες

going on in the universe.

που συμβαίνουν στο σύμπαν.

So for instance, if you look along the plane of the galaxy,

Εάν, για παράδειγμα, κοιτάξετε στο επίπεδο του γαλαξία,

it's alight with synchrotron,

φωτίζεται με ακτινοβολία σύγχροτρον,

which is mostly reddish orange,

που είναι κυρίως κοκκινωπό πορτοκαλί,

but if we look very closely, we see little blue dots.

αλλά αν κοιτάξουμε προσεκτικά, βλέπουμε μικρές μπλε κουκκίδες.

Now, if we zoom in,

Αν μεγεθύνουμε την εικόνα,

these blue dots are ionized plasma

αυτές οι μπλε κουκκίδες είναι ιονισμένο πλάσμα

around very bright stars,

γύρω από πολύ φωτεινά άστρα,

and what happens is that they block the red light,

και αυτό που συμβαίνει είναι ότι εμποδίζουν το κόκκινο φως,

so they appear blue.

οπότε εμφανίζονται μπλε.

And these can tell us about these star-forming regions

Και μπορούν να μας πουν για τις περιοχές που δημιουργούνται άστρα στον Γαλαξία μας.

in our galaxy.

Και τα βλέπουμε απευθείας.

And we just see them immediately.

We look at the galaxy, and the color tells us that they're there.

Κοιτάμε τον γαλαξία, και το χρώμα μας λέει ότι είναι εκεί.

You can see little soap bubbles,

Μπορείτε να δείτε μικρές σαπουνόφουσκες,

little circular images around the galactic plane,

μικρές κυκλικές εικόνες γύρω από το γαλαξιακό επίπεδο,

and these are supernova remnants.

οι οποίες είναι απομεινάρια από υπερκαινοφανείς.

When a star explodes,

Όταν ένα άστρο εκρήγνυται,

its outer shell is cast off

το εξωτερικό του κέλυφος αποβάλλεται

and it travels outward into space gathering up material,

και ταξιδεύει προς το διάστημα συγκεντρώνοντας υλικό,

και δημιουργεί ένα μικρό κέλυφος.

and it produces a little shell.

It's been a long-standing mystery to astronomers

Είναι μυστήριο εδώ και πολύ καιρό για τους αστρονόμους

where all the supernova remnants are.

το πού είναι όλα τα απομεινάρια των υπερκαινοφανών.

We know that there must be a lot of high-energy electrons in the plane

Γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν υψηλοενεργειακά ηλεκτρόνια στο επίπεδο

που δημιουργούν την ακτινοβολία σύγχροτρον που βλέπουμε,

to produce the synchrotron radiation that we see,

και πιστεύουμε ότι παράγονται από απομεινάρια υπερκαινοφανών,

and we think they're produced by supernova remnants,

but there don't seem to be enough.

αλλά δε φαίνεται να είναι αρκετά.

Fortunately, GLEAM is really, really good at detecting supernova remnants,

Ευτυχώς, το GLEAM είναι πολύ καλό στην ανίχνευση υπολειμμάτων υπερκαινοφανών

so we're hoping to have a new paper out on that soon.

και ελπίζουμε ότι σύντομα θα έχουμε μια νέα δημοσίευση σχετικά με αυτό.

Now, that's fine.

Αυτό είναι εντάξει.

Έχουμε εξερευνήσει το μικρό τοπικό μας σύμπαν,

We've explored our little local universe,

but I wanted to go deeper, I wanted to go further.

αλλά εγώ ήθελα να πάω πιο βαθιά, πιο μακριά.

I wanted to go beyond the Milky Way.

Ήθελα να πάω πέρα από τον Γαλαξία μας.

Well, as it happens, we can see a very interesting object in the top right,

Ε λοιπόν, μπορούμε να δούμε

ένα πολύ ενδιαφέρον αντικείμενο πάνω δεξιά,

and this is a local radio galaxy,

και είναι ένας κοντινός ραδιογαλαξίας, ο Κένταυρος Α.

Centaurus A.

If we zoom in on this,

Εάν κοιτάξουμε πιο κοντά,

we can see that there are two huge plumes going out into space.

μπορούμε να δούμε ότι δύο τεράστιοι πίδακες βγαίνουν προς το διάστημα.

And if you look right in the center between those two plumes,

Και αν κοιτάξετε ακριβώς ανάμεσα σε αυτούς τους πίδακες

you'll see a galaxy just like our own.

θα δείτε έναν γαλαξία ακριβώς σαν τον δικό μας.

It's a spiral. It has a dust lane.

Είναι σπειροειδής, έχει μια λωρίδα σκόνης.

It's a normal galaxy.

Είναι ένας κανονικός γαλαξίας.

Αλλά αυτοί οι πίδακες είναι ορατοί μόνο στις ραδιοσυχνότητες.

But these jets are only visible in the radio.

If we looked in the visible, we wouldn't even know they were there,

Εάν κοιτάζαμε στο ορατό, δε θα ξέραμε καν ότι είναι εκεί,

and they're thousands of times larger than the host galaxy.

και είναι χιλιάδες φορές μεγαλύτεροι από τον ίδιο τον γαλαξία.

What's going on? What's producing these jets?

Τι συμβαίνει; Τι δημιουργεί αυτούς τους πίδακες;

Στο κέντρο κάθε γαλαξία που γνωρίζουμε

At the center of every galaxy that we know about

is a supermassive black hole.

υπάρχει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα.

Οι μαύρες τρύπες είναι αόρατες· γι' αυτό ονομάζονται έτσι.

Now, black holes are invisible. That's why they're called that.

All you can see is the deflection of the light around them,

Το μόνο που μπορείτε να δείτε είναι η εκτροπή του φωτός γύρω τους,

and occasionally, when a star or a cloud of gas comes into their orbit,

και περιστασιακά, όταν ένα άστρο ή ένα νέφος αερίου

μπαίνει στην τροχιά τους, διαλύεται από παλιρροϊκές δυνάμεις,

it is ripped apart by tidal forces,

forming what we call an accretion disk.

δημιουργώντας αυτό που λέμε έναν δίσκο προσαύξησης.

The accretion disk glows brightly in the x-rays,

Ο δίσκος προσαύξησης είναι πολύ φωτεινός στις ακτίνες Χ

and huge magnetic fields can launch the material into space

και ισχυρά μαγνητικά πεδία εκτοξεύουν το υλικό στο διάστημα

at nearly the speed of light.

σχεδόν στην ταχύτητα του φωτός.

So these jets are visible in the radio

Αυτοί, λοιπόν, οι πίδακες είναι ορατοί στις ραδιοσυχνότητες

and this is what we pick up in our survey.

και αυτό είναι που βλέπουμε στην έρευνά μας.

Ωραία, πολύ ωραία, έχουμε δει, λοιπόν, έναν ραδιογαλαξία.

Well, very well, so we've seen one radio galaxy. That's nice.

Αυτό είναι καλό.

Αλλά αν κοιτάξετε στο πάνω μέρος της εικόνας,

But if you just look at the top of that image,

you'll see another radio galaxy.

θα δείτε άλλον έναν ραδιογαλαξία.

Είναι λίγο πιο μικρός, επειδή είναι πιο μακριά.

It's a little bit smaller, and that's just because it's further away.

OK. Two radio galaxies.

Ωραία, δύο ραδιογαλαξίες.

We can see this. This is fine.

Μπορούμε να τους δούμε. Αυτό είναι εντάξει.

Well, what about all the other dots?

Αλλά τι είναι οι υπόλοιπες κουκκίδες;

Presumably those are just stars.

Πιθανόν να είναι απλώς άστρα.

They're not.

Δεν είναι.

Είναι όλοι ραδιογαλαξίες.

They're all radio galaxies.

Every single one of the dots in this image

Κάθε μία από τις κουκκίδες σε αυτήν την εικόνα

is a distant galaxy,

είναι ένας μακρινός γαλαξίας

από εκατομμύρια έως δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά

millions to billions of light-years away

with a supermassive black hole at its center

με μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του

pushing material into space at nearly the speed of light.

που σπρώχνει υλικό στο διάστημα σχεδόν στην ταχύτητα του φωτός.

Είναι απίστευτο.

It is mind-blowing.

And this survey is even larger than what I've shown here.

Και αυτή η μελέτη είναι ακόμα μεγαλύτερη απ' ό,τι σας δείχνω εδώ.

If we zoom out to the full extent of the survey,

Εάν δούμε την πλήρη εικόνα της έρευνας

θα δείτε ότι βρήκα 300.000 τέτοιους ραδιογαλαξίες.

you can see I found 300,000 of these radio galaxies.

Είναι πραγματικά ένα επικό ταξίδι.

So it's truly an epic journey.

Ανακαλύψαμε όλους αυτούς τους γαλαξίες

We've discovered all of these galaxies

right back to the very first supermassive black holes.

έως τις πρώτες υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες.

I'm very proud of this, and it will be published next week.

Είμαι πολύ περήφανη γι' αυτή τη μελέτη που θα δημοσιευτεί την επόμενη εβδομάδα.

Now, that's not all.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.

Έχω εξερευνήσει τα πιο απόμακρα σημεία του Γαλαξία σε αυτή τη μελέτη,

I've explored the furthest reaches of the galaxy with this survey,

but there's something even more in this image.

αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα σε αυτήν την εικόνα.

Now, I'll take you right back to the dawn of time.

Θα σας πάω στην αρχή του χρόνου.

When the universe formed, it was a big bang,

Όταν δημιουργήθηκε το σύμπαν, έγινε μια μεγάλη έκρηξη,

which left the universe as a sea of hydrogen,

η οποία άφησε το σύμπαν ως μια θάλασσα υδρογόνου,

neutral hydrogen.

ουδέτερου υδρογόνου.

And when the very first stars and galaxies switched on,

Και όταν γεννήθηκαν τα πρώτα αστέρια και γαλαξίες,

they ionized that hydrogen.

ιόνισαν αυτό το υδρογόνο.

So the universe went from neutral to ionized.

Κι έτσι το σύμπαν από ουδέτερο έγινε ιονισμένο.

Αυτό σημάδεψε όλο το σύμπαν γύρω μας.

That imprinted a signal all around us.

Everywhere, it pervades us,

Παντού, μας διαπερνάει,

σαν τη Δύναμη.

like the Force.

Now, because that happened so long ago,

Επειδή αυτό έγινε πριν από πολύ καιρό,

το σήμα έχει μετατοπιστεί προς το ερυθρό,

the signal was redshifted,

so now that signal is at very low frequencies.

οπότε τώρα αυτό το σήμα είναι σε πολύ χαμηλές συχνότητες.

It's at the same frequency as my survey,

Έχει την ίδια συχνότητα με τη μελέτη μου αλλά είναι πολύ αμυδρό.

but it's so faint.

It's a billionth the size of any of the objects in my survey.

Είναι το ένα δισεκατομμυριοστό του μεγέθους οποιουδήποτε αντικειμένου

της μελέτης μου.

So our telescope may not be quite sensitive enough to pick up this signal.

Οπότε, το τηλεσκόπιό μας μπορεί να μην έχει την απαραίτητη ευαισθησία

για να δει το σήμα.

However, there's a new radio telescope.

Αλλά υπάρχει ένα νέο ραδιοτηλεσκόπιο.

So I can't have a starship,

Δεν μπορώ να έχω διαστημόπλοιο,

but I can hopefully have

αλλά ελπίζω να μπορέσω να έχω

one of the biggest radio telescopes in the world.

ένα από τα μεγαλύτερα ραδιοτηλεσκόπια του κόσμου.

We're building the Square Kilometre Array, a new radio telescope,

Κατασκευάζουμε το Square Kilometre Array, ένα νέο ραδιοτηλεσκόπιο,

and it's going to be a thousand times bigger than the MWA,

και θα είναι 1.000 φορές μεγαλύτερο από το MWA,

1.000 φορές πιο ευαίσθητο, και θα έχει καλύτερη ανάλυση.

a thousand times more sensitive, and have an even better resolution.

So we should find tens of millions of galaxies.

Θα πρέπει να βρούμε εκατομμύρια γαλαξίες.

And perhaps, deep in that signal,

Και ίσως, βαθιά σε αυτό το σήμα,

I will get to look upon the very first stars and galaxies switching on,

θα μπορέσω να δω τα πρώτα άστρα και γαλαξίες του σύμπαντος,

και την αρχή του ίδιου του χρόνου.

the beginning of time itself.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

(Applause)