Can clouds buy us more time to solve climate change? | Kate Marvel

67,068 views ・ 2017-07-31

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Zhila Mawlood
من زانایی ئاو وهەوام،
بەڵام ڕقم لە کەش و هەوایە.
ماوەیەکی زۆر لە کالیفۆڕنیا بووم،
پێم وایە مرۆڤ دەبێت سەربەستی هەڵبژاردنی کەش و هەوای هەبێت.
00:12
I am a climate scientist,
0
12725
1729
00:15
and I hate weather.
1
15034
2763
(پێکەنین)
حەزم لە ئاسمانێکی پڕ هەور نییە،
00:17
I have spent too much time in California,
2
17821
2406
ئنجا لێکۆڵینەوەش له‌سه‌ریان بكه‌م.
00:20
and I strongly feel that weather should be optional.
3
20251
3665
بەڵام بۆ هەر کوێیەک دەچم هەست دەکەم هەورەکان بە دواوەمن.
00:23
(Laughter)
4
23940
1134
00:25
So I don't want to experience clouds,
5
25098
3041
ڕاستیەک هەیە، کە هەورەکان بۆ زانستی ئاو و هەوا ئاستەنگێکی سەختن.
00:28
let alone study them.
6
28163
1373
00:30
But clouds seem to follow me wherever I go.
7
30186
3697
ئێمە نازانین کاتێک زەوی دەکوڵێت کاردانەوەی هەورەکان چۆن دەبێت.
00:34
The thing is, clouds are a real challenge for climate science.
8
34642
4481
لە ناو ئەم نادیاریە وونبووە
00:39
We don't know how they're going to react as the planet heats up,
9
39791
3821
لەوانەیە هیوایەک هەبێت.
لەوانەیە، دڵنیا نیم،
00:43
and hidden in that uncertainty
10
43636
3721
هەورەکان بتوانن گەرمبوونی زەوی خاوبکەنەوە،
کاتی زیاترمان بۆ بەردەست بخەن تا مرۆڤایەتی بە یەکەوە کارێک بکەن،
00:47
might be hope.
11
47381
1286
00:49
Maybe, just maybe,
12
49351
2533
کە لەم چرکەساتە زۆر پێویستە.
00:51
clouds could slow down global warming,
13
51908
2681
تەنانەت منیش لەوەیە بۆ ماوەیەک کەیفم بە هەورەکان ساز بێت
00:54
and buy us a little bit more time to get our act together,
14
54613
3647
گەر هەورەکان هەسارەکەمان بپارێزن.
00:58
which would be very convenient right now.
15
58284
2716
ئێمە لە چەند ڕاستیەک دڵنیاین.
01:01
I mean, even I could put up with a few more cloudy days
16
61420
4090
دوانەئۆکسیدی کاربۆن لە بەرگی هەوایی هەیە،
01:05
if clouds saved the planet.
17
65534
2067
ڕێژەیەکی زۆری لێ دەردەدەین،
و هەسارەکەمان دەکوڵێت.
01:08
Now, we are sure about some things.
18
68542
2555
ئەمە کڕۆکی بابەتەکەیە.
01:11
Carbon dioxide is a greenhouse gas,
19
71717
2323
لەگەڵ ئەوەشدا ڕۆژانە کار دەکەم.
پێدەچێت کە زۆر شت دەربارەی ئاو و هەوا هەبێت کە ئێمە
01:14
we're emitting a lot of it,
20
74064
1396
01:15
and the planet is heating up.
21
75484
1546
01:17
Case closed.
22
77354
1312
تێینەگەیشتووین.
01:19
But I still go to work every day.
23
79327
1855
ڕوونتر، ئێمە وەڵامی کۆمەڵێک
01:21
It turns out that there is a lot that we don't understand
24
81790
3700
پرسیاری بنەڕەتیمان نەداوەتەوە.
01:25
about climate change.
25
85514
1467
ئێمە دەزانین کە گەرم دەبێت،
بەڵام نازانین کە ئایا تا چ ڕادەیەک گەرم دەبێت.
01:27
In particular, we haven't answered
26
87434
2464
01:29
what seems to be a very fundamental question.
27
89922
2884
ئێستا، ئەمە پرسیارێکی ئاسانە
01:33
We know it's going to get hot,
28
93404
1591
ئەگەر کەسێک ئامێری گەشتکردن بە ناو کاتم پێ ببەخشێت.
01:35
but we don't know exactly how hot it's going to get.
29
95019
3719
بەڵام ڕاستگۆ دەبم:
01:39
Now, this is a really easy question to answer
30
99492
2939
ئەگەر ئامێری گەشتکردن بە ناو کاتم هەبوایە،
ئەم چرکە ساتە مێژوویە هەنوکەیەم بۆ ژیان هەڵنەده‌بژارد.
01:42
if one of you would like to give me a time machine.
31
102455
2974
01:45
But I'm going to be honest with you:
32
105453
2461
بۆ ئەوەی ئاشنای داهاتوو بین،
01:47
if I had a time machine,
33
107938
2055
دەبێت پشت بە ژمێرەکاریەکانی کۆمپیوتەر ببەستین
01:50
I would not be hanging out at this particular point in history.
34
110017
3286
بارودۆخی ئاو و هەوایی وەک ئەمە.
01:54
So in order to see the future,
35
114049
3053
بەهۆی ئیشەکەمەوە،
ڕووبەڕووی خەڵکانێکی سەرنج ڕاکێش لە ڕێگەی ئەنتەرنێت دەبمەوە
01:57
we have to rely on the output of computer simulations --
36
117126
3614
02:00
climate models, like this one.
37
120764
1963
کە حەز دەکەن پێم بڵێن کە بارودۆخی ئاڵۆزی ئاو و هەوا هەڵەیە.
02:03
Now, in my line of work,
38
123338
1840
02:05
I encounter many very charming people on the internet
39
125202
3701
منیش هەمیشە لە وەڵامدا دەڵێم:
تکایە گاڵتە مەکە!
02:08
who like to tell me that climate models are all wrong.
40
128927
4136
بە ڕاستتە؟ من مووچە وەردەگرم بۆ ئەوەی نموونەی ئاو و هەوا پێشان بدەم
02:13
And I would just like to say:
41
133762
2316
ئێمە نامانەوێت نموونەکانمان بێخەوش بێت.
02:16
no kidding!
42
136102
1184
دەمانەوێت بە سود بێت.
02:18
Seriously? I get paid to complain about climate models.
43
138209
3578
بیردەکەمەوە:
02:21
But we don't want models to be perfect.
44
141811
3361
کە نموونەیەکی خەیاڵی کۆمپیوتەر
دەتوانێت وێنای حەقیقەتێکمان بە ته‌واوی بۆ بکێشێت.
02:25
We want them to be useful.
45
145645
1495
02:27
I mean, think about it:
46
147766
1631
ئەمە نموونەیەکی ئاو و هەوا نییە:
02:29
a computer simulation
47
149421
2058
مەیتریکسە(قاڵب)ە.
02:31
that's able to exactly reproduce all of reality.
48
151503
3886
بۆیە، نموونەکان فاڵگرتنەوە نییە.
02:35
That's not a climate model;
49
155986
1789
بەڵکو ئامرازی لێکۆڵینەوەیە،
هەڵەبوونیان دەتوانێت زۆر شتمان فێر بکات.
02:38
That's "The Matrix."
50
158315
1572
02:40
So, models are not crystal balls.
51
160842
3412
بۆ نموونە:
نموونە جیاوازیەکانی ئاو و هەوا دەتوانن ڕێژەی گەرمابوونی
02:44
They're research tools,
52
164278
1691
02:45
and the ways in which they're wrong can actually teach us a lot.
53
165993
4250
هەست پێکراومان بخەنە بەرچاو.
بەلام لە کۆتایی ئەم چەرخەدا
02:50
For example:
54
170813
1353
لە ژێر پەردەی بازرگانی، نموونەکانی
02:52
different climate models are largely able to capture
55
172190
2994
ئاو وهەوا چیتر ناتوانن وێنە ڕاستیەکەمان بخەنە بەر چاو.
02:55
the warming that we've seen so far.
56
175208
2124
02:57
But fast-forward to the end of the century
57
177356
2768
بەڵێ، هەموو شتێک گەرم دەبێت ئەمە ئەلف و بێی فیزیایە.
03:00
under a business-as-usual scenario,
58
180148
2329
هەندێک لە پرۆژەکان ئەنجامی کەمەرشکێنمان پێ نیشان دەدەن
03:02
and climate models don't really agree anymore.
59
182501
2526
پێنج قات گەرمتر لەوەی کە تا ئێستا بینیومانە.
03:05
Yeah, they're all warming; that's just basic physics.
60
185607
3192
ئەوانیتریش ساردتر.
03:09
But some of them project catastrophe --
61
189150
3209
کەواتە بۆچی نموونەکانی ئاو وهەوا ئەنجامی جیاواز دەخەنە ڕوو؟
03:12
more than five times the warming we've seen already.
62
192383
2851
03:15
And others are literally more chill.
63
195576
2585
زیاتر بەهۆی،
03:18
So why don't climate models agree on how warm it's going to get?
64
198839
4824
هەمان پێشبینیان بۆ هەڵسوکەوتی داهاتووی هەورەکان نییە.
ئەوەش بەهۆی ئەوەی، وەک من،
03:24
Well, to a large extent,
65
204254
2047
کۆمپیوتەریش ڕقی لە هەورەکانە.
03:26
it's because they don't agree on what clouds will do in the future.
66
206325
3580
کۆمپیوتەر ڕقی لە هەورە چونکە هەور هەم گەورەیە
03:30
And that is because, just like me,
67
210572
2771
و زۆر بچووکە.
03:33
computers hate clouds.
68
213367
1836
هەورەکان لە ئەنجامی
دڵۆپەی بچووکی ئاو یان بەفر لە هەوا لە دەوروبەری
03:35
Computers hate clouds because they're simultaneously very large
69
215639
4190
03:39
and very small.
70
219853
1246
وردیلەی بچووک کۆدەبنەوە.
03:41
Clouds are formed
71
221624
1158
لەگەڵ ئەوەشدا نزیکەی دوو لەسەر سێی ڕووی دەرەوەی زەوی دادەپۆشن.
03:42
when microscopic water droplets or ice crystals coalesce
72
222806
4625
بۆ ئەوەی نموونەی نزیک لە ڕاستی هەورەکان بکێشین
03:47
around tiny particles.
73
227455
1586
ئێمە دەبێت هەڵسوکەوتی دڵۆپە ئاوەکان و وردیلە بچووکەکانیتر شارەزابین،
03:49
But at the same time, they cover two-thirds of the earth's surface.
74
229515
3719
03:53
In order to really accurately model clouds,
75
233715
3020
کە لە بەرگی هەوایین
کۆمپیوتەرەکانمان ئەوەندە بەهێز نین تا بتوانن ئەم نموونەیە بکێشن.
03:56
we'd need to track the behavior of every water droplet and dust grain
76
236759
4524
بۆیه‌ ئێمە دەبێت خەمڵاندن بکەین:
ئێمە دەتوانین لە نزیکەوە سەیر بکەین،
04:01
in the entire atmosphere,
77
241307
1442
04:02
and there's no computer powerful enough to do that.
78
242773
2501
بەڵام ناتوانین ئەم نموونەیە لەسەر گشت هەورەکان جێبەجێ بکەین:
04:05
So instead, we have to make a trade-off:
79
245676
2761
یان دەبێت لە هەندێک شوێن
04:08
we can zoom in and get the details right,
80
248940
2903
04:11
but have no idea what's going on worldwide;
81
251867
2978
نەختێ لە واقیع دوربکەوینەوە.
لە ئێستادا هیچ وەڵامێکی ڕاست بەردەست نییە،
04:14
or, we could sacrifice realism at small scales
82
254869
4923
هیچ ڕێگەیەکی باش بەردەست نییە،
نموونە ژینگەییە جیاوازەکان ئەنجامی جیاواز دەخەنە بەر دەست.
04:19
in order to see the bigger picture.
83
259816
1922
بەداخەوە ئێستا،
04:22
Now, there's no one right answer,
84
262129
2230
04:24
no perfect way to do this,
85
264383
1555
کۆمپیوتەرەکانمان بە دەست هەورەکان دەناڵێنن،
04:26
and different climate models make different choices.
86
266422
2942
چونکە کۆمپیوتەر ڕۆڵێکی کارا لە
ڕێکخستنی پلەی گەرما دەبینن.
04:30
Now, it is unfortunate
87
270263
2365
04:32
that computers struggle with clouds,
88
272652
2338
لە ڕاستیدا، ئەگەر گشت هەورەکان وون ببن،
ئەزموونی ئاو و هەوایەکی سەیر دەکەین.
04:35
because clouds are crucially important
89
275014
2698
04:37
in regulating the temperature of the planet.
90
277736
2352
بەڵام بەبێ هەورەکان،
04:40
In fact, if all the clouds went away,
91
280454
2571
ساردتر یان گەرمتر دەبێت؟
04:43
we would experience profound climate changes.
92
283049
3120
وەڵام: هەردووکیان.
ڕاستگۆ دەبم: من بە دوای هەورەکان ناگەڕێم.
04:46
But without clouds,
93
286809
1473
04:48
would it be warmer or colder?
94
288306
2265
هەوری دڵخوازم نەبوونی هەورە.
04:51
The answer is both.
95
291312
1560
دەزانم کە هەورەکان شێوە و قەبارەیان جیاوازە.
04:53
So I'm going to be honest with you, I am not a cloud spotter.
96
293836
3022
04:56
My favorite type of cloud is none.
97
296882
2270
هەوری نزم و ئەستوری لەم چەشنە بە سودە بۆ ڕێگەگرتن لە تیشکی خۆر،
04:59
But even I know that clouds come in all shapes and sizes.
98
299590
4106
تێکدانی گۆشت برژاندن و
و هەوری بەرز و تەنک ڕێگە بە گەیشتنی
05:04
Low, thick clouds like these are really good at blocking out the sun
99
304387
4220
تیشکی خۆر بە زەوی دەدات.
05:08
and ruining your barbecue,
100
308631
1395
گشت ڕۆژە ساماڵەکان هاوشێوەن،
05:10
and high, wispy clouds like these cirrus
101
310708
2923
بەڵام ئەو ڕۆژانەی کە هەور لە ئاسمانە جیاوازن.
05:13
largely let that sunlight stream through.
102
313655
2221
و ئەم هەمەچەشنەییە وا دەکات
کە ئەستەم بێت لە کاریگەریەکانی هەور تێبگەین.
05:16
Every sunny day is the same,
103
316436
2397
05:18
but every cloudy day is cloudy in its own way.
104
318857
2483
بۆیە بۆ وێنا کردنی کاریگەریە گشتگیریەکانی هەورەکان،
05:21
And it's this diversity
105
321857
1958
گرنگە سێڵفیەک بچرکێنین.
05:23
that can make the global impact of clouds very hard to understand.
106
323839
3805
هیچ کاتێک وێنەی هەسارەکەمان لە
05:28
So to see this global effect of clouds,
107
328096
3004
ئاسمانەوە خەیاڵم چۆڵ ناکات.
05:31
it really helps to take a selfie.
108
331124
2643
بەڵام ئێمە ناتوانین وێنەیەکی گستگیر ببینین.
05:34
It will never cease to blow my mind
109
334958
3501
چونکە هەورەکان بەشێکی دەشارنەوە.
هەورەکان ئەم کارە دەکەن.
05:38
that we can see our planet from outer space,
110
338483
2548
هەوری نزم و ئەستور ڕێگرێکی باشی نەگەیشتنی تیشکی خۆرە بۆ زەوی.
05:41
but we can't see all of it.
111
341692
1641
05:43
Clouds are blocking the view.
112
343938
1640
ڕێگری لە بیست لە سەدی تیشکی خۆری گەیشتوو بە زەوی دەکەن.
05:46
That's what they do.
113
346120
1365
05:47
These low, thick clouds are extremely effective sunshades.
114
347509
4686
ئەمە ڕێژەیەکی زۆری بەهەداردراوی وزەی خۆرە.
کەوایە هەورە نزمەکان کەپرێکی باشن
05:52
They turn back about 20 percent of everything the sun sends us.
115
352219
3564
و زەوی سارد دەکەنەوە.
ئەمە تاکە کاریگەری هەورەکان نییە.
05:56
That is a lot of wasted solar power.
116
356294
2704
هەسارەکەمان گەرمی خۆی هەیە،
05:59
So, low clouds are powerful sunshades,
117
359022
2982
وەک گشت شتگەلەکانی گەرمی بەرهەمهێن،
06:02
making the planet cooler.
118
362028
1840
زەوی گەرمی بەرهەمدەهێنێت.
06:03
But that's not the only effect of clouds.
119
363892
2169
ئێمە وزەی گەرمی دەردەدەینە بۆشایی ئاسمان،
06:06
Our planet has a temperature,
120
366766
1572
دەتوانین بە تیشکی ژێر سوور ئەمە ببینین.
06:08
and like anything with a temperature,
121
368362
2187
06:10
it's giving off heat.
122
370573
1345
دیسان هەورەکان ڕێگە لەم وزەیە دەگرێت.
06:12
We are radiating thermal energy away into space,
123
372469
3326
چونکە هەورە بەرزەکان لە چینی سەرەوەی بەرگی هەوایین
06:15
and we can see this in the infrared.
124
375819
2845
پلەی گەرما تێیدا زۆر نزمە.
06:18
Once again, clouds are blocking the view.
125
378688
3111
پلەی گەرمی کەم دەردەدەنە ناو بۆشایی ئاسمان.
06:22
That's because high clouds live in the upper reaches of the atmosphere,
126
382207
3803
لەگەڵ ئەوەشدا ڕێگە لە گەیشتنی گەرمی زەوی بۆ بۆشایی ئاسمان دەگرن.
06:26
where it's very cold.
127
386034
1373
06:27
And this means that they lose very little heat to space themselves.
128
387811
3698
زەوی لە هەوڵی ساردکردنەوەی خۆیەتی،
هەورەکان دەبنە ڕێگر لەم پڕۆسەیە.
06:31
But at the same time, they block the heat coming up from the planet below.
129
391533
4391
دەرئەنجامەکەش کاریگەریەکی گەورەی لە سەر بەرگی هەوایی زەوی دەبێت.
06:35
The earth is trying to cool itself off,
130
395948
2875
06:38
and high clouds are getting in the way.
131
398847
2509
بۆیە، هەورەکان لە هەمان کات دوو ئیشی جیاواز لە
06:41
The result is a very powerful greenhouse effect.
132
401983
4074
سیستەمی ئاو و هەوا دەکەن.
هەوری نزممان هەیە وەک کەپر ڕەفتار دەکەن،
06:46
So, clouds play this very large and dual role
133
406819
3854
هەسارەکەمان سارد دەکەنەوە،
و هەورە بەرزەکان کە وەک بەرگی هەوا ڕەفتار دەکەن،
06:50
in the climate system.
134
410697
1571
زەوی گەرم دەکەن.
06:52
We've got low clouds that act like a sunshade,
135
412292
2791
لە ئێستادا ئەم دوو کردارە یەکتر هەڵناوەشێننەوە.
06:55
cooling the planet,
136
415107
1369
06:56
and high clouds which act like a greenhouse,
137
416500
2919
ئەم کەپرە، کاریگەرترە.
06:59
warming the planet.
138
419443
1186
بۆیە گەر سبەی گشت هەورەکان دووربخەینەوە،
07:01
Right now, these two effects -- they don't cancel out.
139
421245
3241
هەر بۆ مێژوو، هانی ئەم کارە نادەم،
07:04
That sunshade -- it's a little bit more powerful.
140
424510
3418
هەسارەکەمان گەرمتر دەبێت.
07:07
So if we got rid of all the clouds tomorrow,
141
427952
3078
بۆیە هەورەکان هەر دەمێننەوە.
07:11
which, for the record, I am not advocating,
142
431054
3214
بەڵام گۆڕانی ئاو و هەوا بەردەوام دەگۆڕێت.
07:14
our planet would get warmer.
143
434292
1830
دەتوانین بپرسین:
07:16
So clearly, all of the clouds are not going away.
144
436875
3731
چۆن گۆڕانی ئاو و هەوا ڕەفتاری هەورەکان دەگۆڕن؟
07:20
But climate change is change.
145
440630
2272
لە یادتان بێت، هەورەکان گرنگن
07:23
So we can ask:
146
443348
1410
بۆ هاوسەنگ کردنی پلەی گەرمی زەوی.
07:24
How will global warming change clouds?
147
444782
3088
و له‌ یه‌ك كاتدا زەوی گەرم و سارد ده‌كه‌ن.
07:28
But remember, clouds are so important
148
448696
2814
گۆڕانکاری بچووکی ڕووپۆشی هەورەکان
07:31
in regulating the earth's temperature,
149
451534
2098
دەشێت کاریگەری ڕیشەیی هەبێت.
07:33
and they both warm and cool the planet.
150
453656
2711
لەوانەیە بپرسین:
چۆن هەورەکان گۆڕانی ئاو و هەوا دەگۆڕن؟
07:36
So even small changes to cloud cover
151
456391
3080
07:39
could have profound consequences.
152
459495
2081
و بۆیە دەشێت هیوامان هەبێت.
07:42
So we might also ask:
153
462060
1960
ئەگەر گۆڕانکاری ئاو و هەوا هەورەکانمان بگۆڕن
07:44
How will clouds change global warming?
154
464044
3109
بۆ کەپرێکی باش و بەرگە هەواییەکی کەمتر زیانبەخش،
07:47
And that is where there might be space for hope.
155
467790
3057
07:51
If global warming triggers cloud changes
156
471505
3204
کە پاڵپشتی هێزی ساردکەرەوەی هەورەکان بکات.
07:54
that make for a less powerful greenhouse or a more effective sunshade,
157
474733
5152
وەک دژە گەرمبوونی زەوی دەکەونە کار.
و ئەمە لە نموونە ئاو وهەواییەکان ڕوودەدەن.
07:59
then that would enhance the cooling power of clouds.
158
479909
3690
پڕۆژەکە بە نزیکەی بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی دەوەستێنێت.
08:03
It would act in opposition to global warming,
159
483623
3527
نموونە ئاو و هەواییەکان بە دەست هەورەکانەوە دەناڵێنن.
08:07
and that's what's happening in those climate models
160
487174
2970
ئەم نادڵنیایە، لە هەردوو باردا بەردەوام دەبێت.
08:10
that project relatively muted warming.
161
490168
2493
هەورەکان دەتوانن دژی گەرمبوونی زەوی بجەنگن.
08:13
But climate models struggle with clouds,
162
493214
3363
دەتوانن خراپتریشی بکەن.
08:16
and this uncertainty -- it goes both ways.
163
496601
3154
ئێمە ئێستا دەزانین کە ئاو و هەوا گۆڕانی بەسەر دادێت.
08:20
Clouds could help us out with global warming.
164
500412
2329
چونکە کاریگەریەکانی بەرچاون:
بەرزبوونەوەی پلەی گەرما، توانەوەی سەهۆڵبەندانەکان، گۆڕانی کاتی باران
08:23
They could also make it worse.
165
503653
1599
08:25
Now, we know that climate change is happening
166
505953
2886
08:28
because we can see it:
167
508863
1765
لەوانەیە گۆڕانکاری هەڵسوکەوتی هەورەکانیش ببینین.
08:30
rising temperatures, melting icecaps, shifts in rainfall patterns.
168
510652
5572
بەڵام شتێکی نەخوازراو هەیە:
ئەستەمە هەورەکان ببینرێت.
08:36
And you might think that we could also see it in the clouds.
169
516701
3397
ڕۆژانە خەڵک لە باکوری ڕۆژئاوایی زەریایی هادی
08:40
But here's something else unfortunate:
170
520122
2516
دەبینم کە دەڵێن: چەن پێشنیارێکم بۆ تۆ هەیە.
08:42
clouds are really hard to see.
171
522662
2671
(پێکەنین)
ئێمەش هەوڵ دەدەین سەر بەرز بکەینەوە.
(پێکەنین)
08:46
I see everybody from the Pacific Northwest
172
526254
2046
بەڵام بۆ ئەنجامدانی کاری ئاو و هەوایی،
08:48
is like, "I have some suggestions for you."
173
528324
2199
08:50
(Laughter)
174
530547
1024
دەبێت گشت لایەکانی هەورەکان بۆ ماوەیەکی درێژ ببینین.
08:51
And you guys, we have tried looking up.
175
531595
2596
08:54
(Laughter)
176
534215
1051
08:55
But in order to do climate science,
177
535290
3019
ئەمە کارەکە قورستر دەکات.
هیچ شتێک وەک مانگە دەستکردەکان لە هەورەکان ناچن.
08:58
we need to see all of the clouds, everywhere, for a very long time.
178
538333
5133
تەنانەت کەسێکی ئینگلیزیش کێبڕکێی ناکات.
09:03
And that's what makes it hard.
179
543490
1745
(پکەنین)
09:05
Now, nothing sees more clouds than a satellite --
180
545917
4774
بەختمان هەیە کە مانگی دەستکردمان بۆ چاودێری کردنی هەورەکان هەیە
09:10
not even a British person.
181
550715
1920
وەک من، لە ساڵی ١٩٨٠ کان لە دایک بووە،
09:12
(Laughter)
182
552659
1121
09:13
And fortunately, we do have satellite observations of clouds
183
553804
5107
بەڵام ئەم مانگە دەستکردانە بۆ زانینی کەش و هەوا دروست کراون.
نەک بۆ ئاو و هەوا.
09:18
that, like me, date back to the 1980s.
184
558935
2864
بۆ گەشتی دوور و درێژ ناشێت.
بۆ ئەوەی زانیاریەکان بخەمە ڕوو،
09:22
But these satellites were designed for weather,
185
562502
3614
پێویستمان بە زانستی ئاو و هەوا هەیە.
پێویستە داتای چەند سەته‌لایتێک هەڵبسەنگێنین
09:26
not climate.
186
566140
1524
09:27
They weren't in it for the long haul.
187
567688
1914
و لە چەند گۆشە و خولگەیەک
09:29
So to get that long-term trend information,
188
569626
2686
09:32
we need to do climate science.
189
572336
1775
کامێرەی چاودێری دابنرێت.
09:34
We have to stitch together the output of multiple satellites
190
574135
3118
لە ئەنجامدا،
زانیاریەکانمان ناکامڵ دەردەچێت.
09:37
with different viewing angles and orbits
191
577277
3078
تەنانەت لەم وێنەی پڕ هەورەدا،
09:40
and carrying different camera equipment.
192
580379
1923
ئێمە دەتوانین وێنەیەکمان لەسەر داهاتوومان دەست بکەوێت.
09:42
And as a result,
193
582326
1222
09:43
there are gaps in our knowledge.
194
583572
2152
کاتێک چاودێریەکانمان هەڵدەسەنگێنین،
09:46
But even from this very cloudy picture,
195
586319
3329
شتێک بەرەوڕوومان دێت:
09:49
we're starting to get hints of a possible future.
196
589672
3163
هەورەکان دەجوڵێن.
09:53
When we looked at the observations,
197
593468
2600
بە بەرزبوونەوەی پلەی گەرما،
هەورە بەرزەکان بەرزتر دەبن.
09:56
one thing jumped out at us:
198
596092
1816
09:58
the clouds are moving.
199
598492
2029
بەرەو شوێنە سارد و بەرزەکان دەکشێن.
10:01
As the planet's temperature increases,
200
601513
2489
ئەمە دەیسەلمێنێت کاتێک هەسارەکەمان گەرمتر دەبێت،
10:04
high clouds rise up.
201
604026
1932
10:06
They move to the colder upper reaches of the atmosphere,
202
606506
4230
هەورە بەرزەکان گەرم نابن.
پلەی گەرمی خۆییان دەپاڕێزن.
10:10
and this means that even as the planet heats up,
203
610760
3663
گەرمی خۆییان دەرنادەنە بۆشایی ئاسمان.
10:14
high clouds don't.
204
614447
1317
لەهەمان کاتدا گەرمی زیاتری زەوی داغ
10:16
They remain at roughly the same temperature.
205
616204
2637
لە ناو خۆییان قەتیس دەکەن.
10:18
So they are not losing more heat to space.
206
618865
3498
ئەمش لایەنە نەرێنیەکانی بەرگی هەوایی گەورەتر دەکات.
10:22
But at the same time, they're trapping more heat
207
622387
3037
هەورە بەرزەکان گەرمبوونی زەوی خراپتر دەکەن.
10:25
from the warming planet below.
208
625448
1733
10:27
This intensifies the greenhouse effect.
209
627669
3000
هەورەکان بە ئاراستەی تریش دەجوڵێن.
لە ئاستی بەرگی هەوایی ئاو و هەوا
10:31
High clouds are making global warming worse.
210
631614
3746
لە ئاستێکی گەورە
دەگۆڕێن،
10:36
Clouds are moving in other dimensions, too.
211
636202
2465
هەورەکانیش لەگەڵیان دەڕۆن.
10:38
The atmospheric circulation, that large-scale motion
212
638691
3005
بە شێوەکی گەورە
10:41
of air and water in the atmosphere,
213
641720
1918
هەورەکان لە ناوچە کەمەرییەکانەوە بەرەو ناوچە جەمسەریەکان دەجوڵێن
10:43
is changing,
214
643662
1387
10:45
and clouds are going with it.
215
645073
2264
وەک جوڵەی بەرەو دواوەی باپیرەکانتان.
10:49
On large scales,
216
649036
1606
ئەمە گرنگە،
10:50
clouds seem to be moving from the tropics toward the poles.
217
650666
4112
چونکە ئەگەر کاری ئێمە ڕێگەگرتن بێت لە هاتنە ناوەوەی تیشکی خۆر،
10:54
It's kind of like your grandparents in reverse.
218
654802
2537
لە ناوچە کەمەریەکان ئەم ئیشە سەرکەوتووتر دەبێت
10:58
And this matters,
219
658027
1579
چونکە خۆر لەم ناوچانە بە تینە
10:59
because if your job is to block incoming sunlight,
220
659630
3849
بە بەراورد لەگەڵ ناوچە جەمسەریەکان.
ئەگەر ئەمە بەردەوام بێت،
11:03
you are going to be much more effective in the tropics
221
663503
3016
گەرمبوونی زەوی خراپتر دەکات.
11:06
under that intense tropical sun
222
666543
2197
ئەوەی تا ئێستا بۆمان یەکلایی نەبۆتەوە،
11:08
than you are in higher latitudes.
223
668764
1857
سەڕەڕای چەندین لێکۆڵینەوە،
11:11
So if this keeps up,
224
671092
1870
11:12
this will also make global warming worse.
225
672986
3097
بریتیە لە بوون یان نەبوونی هیچ ئاماژەیەکی پێچەوانە.
هیچ بەڵگەیەکی تۆمار کراو بەر دەست نییە
11:16
And what we have not found,
226
676107
2321
11:18
despite years of looking,
227
678452
2278
کە بیسەلمێنێت هەورەکان دەتوانن گەرمبوونی زەوی خاو بکەنەوە.
11:20
is any indication of the opposite.
228
680754
2578
11:23
There is no observational evidence
229
683865
2932
زەوی هەڵسوکەوتی خۆی ناگۆڕێت.
11:26
that clouds will substantially slow down global warming.
230
686821
3735
تا ئێستاش، هەندێ ناڕوونی بەدی دەکرێت.
ئێمە دڵنیانین
11:31
The earth is not going to break its own fever.
231
691961
3337
داهاتوو چیمان بۆ دەهێنێت.
ئێمە مانگە دەستکردەکانمان دەنێرین کە
11:36
Now, there are still uncertainties here.
232
696013
2436
هیچ کات ناگەڕێنەوە.
11:39
We don't know for sure
233
699044
2228
11:41
what the future holds.
234
701296
1655
دەمەوێت ئامادەی ڕووبەڕووبوونەوە بن،
11:43
But we are sending our kids there,
235
703671
2526
بۆیە زۆر گرنگە
11:46
and they are never coming back.
236
706802
1998
مانگە دەست کردەکانمان بۆ چاودێریکردنی زەوی لە ئاسمان جێگیر بکەین
11:50
I want them to be prepared for what they'll face,
237
710253
3131
خەڵکی لێهاتوو و زیرەک دابمەزرێن
11:54
and that is why it is so important
238
714120
3243
خەڵکانێک کە ڕقیان لە هەورەکان نەبێت
11:57
to keep our earth-observing satellites up there
239
717387
3251
بۆ باشتر کردنی نموونە ئاو وهەواییەکان.
12:00
and to hire diverse and smart and talented people
240
720662
3796
نادڵنیایی نەزانین نییە.
12:04
who do not hate clouds
241
724482
2267
ئێمە هەموو شتێک نازانین،
12:06
to improve the climate models.
242
726773
1935
بەڵام ئێمە هەندێک شت دەزانین،
12:09
But uncertainty is not ignorance.
243
729390
3523
و بەڵام دەزانین دوانەئۆکسیدی کاربۆن چییە.
12:13
We don't know everything,
244
733873
1472
من ئیشی فەلەکناسیم هەڵبژارد،
12:15
but we don't know nothing,
245
735913
1594
بۆیە دەتوانن متمانەم پێ بکەن
12:18
and we know what carbon dioxide does.
246
738254
2394
کە ئێرە مەزنترین شوێنی گەردوونە.
12:21
I started my career as an astrophysicist,
247
741651
3164
12:24
so you can believe me
248
744839
1482
لەوانەیە هەسارەی تر هەبێت کە شلەمەنی تێدا دەست بکەوێت.
12:26
when I say that this is the greatest place in the universe.
249
746345
5457
لە زەوی، وێسکیمان هەیە.
(پێکەنین)
12:32
Other planets might have liquid water.
250
752904
2817
(چەپڵەڕێزان)
12:36
On earth, we have whiskey.
251
756808
3143
ئێمە بەختەوەرین کە لێرەین،
12:39
(Laughter)
252
759975
2013
12:42
(Applause)
253
762012
5008
با دژی بەختمان نەوەستین.
پێم وانییە کە هەورەکان زەوی ڕزگار بکەن.
12:47
We are so lucky to live here,
254
767044
3193
پێم وایە ئێمە دەتوانین.
12:51
but let's not push our luck.
255
771410
2094
سوپاس.
(چەپڵەڕێزان)
12:54
I don't think that clouds will save the planet.
256
774296
2938
12:58
I think that's probably up to us.
257
778045
1688
13:00
Thank you.
258
780177
1239
13:01
(Applause)
259
781440
2950
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7