Where did Russia come from? - Alex Gendler

Translator: Ba Dương Reviewer: Trang Kieu

Where did Russia come from,

Nước Nga xuất hiện từ đâu

why is it so big,

Vì sao nó lại lớn đến vậy?

and what are the differences between it and its neighbors?

Và có những khác biệt gì giữa nó và các vùng lân cận

The answers lie in an epic story of seafaring warriors,

Câu trả lời nằm ở câu chuyện lịch sử về những chiến binh vượt biển,

nomadic invaders,

người di cư,

and the rise and fall of a medieval state known as Kievan Rus.

và sự thăng trầm của các quốc gia trung cổ, Kievan Rus.

In the first millennium,

Từ thiên niên kỉ thứ nhất,

a large group of tribes spread through the dense woodlands of Eastern Europe.

Một nhóm các bộ tộc di cư qua những vùng rừng dày đặc của phía Đông Âu.

Because they had no writing system,

Bởi vì họ không có hệ thống chữ viết

much of what we know about them comes from three main sources:

hầu hết những gì mà ta biết về họ đến từ 3 nguồn chính:

archaeological evidence,

các bằng chứng khảo cổ học

accounts from literate scholars of the Roman Empire and the Middle East,

những báo cáo từ các học giả của đế chế La mã và Trung Đông

and, lastly, an epic history called the Primary Chronicle

và cuối cùng, một bộ sử thi gọi là Primary Chronicle(biên niên sử khai sáng)

compiled in the 12th century by a monk named Nestor.

được biên soạn vào thế kỷ 12 bởi một thầy tu tên là Nestor

What they tell us is that these tribes who shared a common Slavic language

Nói cho ta biết là những bộ tộc này dùng chung hệ ngôn ngữ Slavic

and polytheistic religion

và đạo đa thần

had by the 7th century split into western, southern and eastern branches,

vào thế kỷ thứ 7 đã phân chia thành các nhánh phía Tây, phía Nam, phía Đông

the latter stretching from the Dniester River

và nhánh còn lại trải rộng từ sông Dniester

to the Volga and the Baltic Sea.

đến Volga và biển Balti

As Nestor's story goes, after years of subjugation by Vikings from the north,

Theo câu chuyện của Nestor, sau nhiều năm chinh phục bởi người Viking từ phương Bắc

who, by the way, did not wear horned helmets in battle,

bởi người, bên cạnh đó, không đeo mũ sừng trong trận,

the region's tribes revolted and drove back the Northmen,

miền các bộ tộc nổi dậy và đẩy lùi những người từ phương bắc này,

but left to their own devices, they turned on each other.

nhưng khi có lại tự do, họ tấn công lẫn nhau

Such chaos ensued that, ironically,

Những rối ren này dẫn đến việc theo sau đó, không ngờ rằng

the tribes reached out to the foreigners they had just expelled,

các bộ lạc này đến hỏi những người ngoại quốc mà họ vừa khai trừ,

inviting them to return and establish order.

quay lại và lập lại trật tự.

The Vikings accepted, sending a prince named Rurik and his two brothers to rule.

Người Viking đã đồng ý, gửi hoàng tử Rurik và 2 người con khác đến để cai trị,

With Rurik's son, Oleg, expanding his realm into the south,

Con trai của Rurik, Oleg, đã mở rộng bờ cõi về phía Nam

and moving the capitol to Kiev,

và chuyển thủ đô về Kiev,

a former outpost of the Khazar Empire,

là khu tiền đồn trước của đế chế Khazar,

the Kievan Rus was born,

và Kievan Rus đã được hình thành,

"Rus" most likely deriving from an old Norse word for "the men who row."

“Rus” gần giống một từ Norse cổ mang nghĩa “ người chèo thuyền”.

The new princedom had complex relations with its neighbors,

Đế chế mới của vị hoàng tử này có mối quan hệ phức tạp với láng giềng,

alternating between alliance and warfare with the Khazar and Byzantine Empires,

luân phiên hữu hoà và chiến tranh với các đế chế Khazar và Byzantime

as well as neighboring tribes.

cũng như với các bộ lạc xung quanh.

Religion played an important role in politics,

Tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong chính trị

and as the legend goes, in 987,

và theo như một truyền thuyết, vào năm 987

the Rus prince Vladamir I decided it was time to abandon Slavic paganism,

Hoàng tử Vladamir đệ nhất-Rus quyết định đã đến lúc loại bỏ tà giáo Slavic

and sent emissaries to explore neighboring faiths.

và đã gửi đi các sứ giả để tìm hiểu lòng tin nước lân cận.

Put off by Islam's prohibition on alcohol

Trì hoãn vì đạo Hồi cấm sử dụng rượu

and Judaism's expulsion from its holy land,

và sự trục xuất của đạo Do Thái khỏi vùng đất thánh của họ,

the ruler settled on Orthodox Christianity

những người cầm quyền đã dừng chân trên Orthodox Christianity

after hearing odd accounts of its ceremonies.

sau khi nghe những điều khoản kì lạ về nghi lễ của họ.

With Vladimir's conversion and marriage to the Byzantine emperor's sister,

Bằng cuộc trao đổi với Vladimir và kết hôn cùng em gái của Hoàng đế Byzantine

as well as continued trade along the Volga route,

cũng như tiếp tục giao thương theo dọc tuyến Volga,

the relationship between the two civilizations deepened.

mối quan hệ giữa 2 nền văn minh phụ càng chặc chẽ hơn.

Byzantine missionaries created an alphabet for Slavic languages

Những nhà truyền giáo Byzantine đã tạo ra bảng chữ cái cho ngôn ngữ Slavic

based on a modified Greek script

dựa trên chữ viết Hy Lạp giản lược

while Rus Viking warriors served as the Byzantine Emperor's elite guard.

và chiến binh Rus Viking thì được xem là cận vệ ưu tú Hoàng đế Byzantine.

For several generations,

Trải qua nhiều thế hệ,

the Kievan Rus flourished from its rich resources and trade.

Kievan Rus đã phát triển nhanh chóng nhờ tài nguyên trù phú và giao thương.

Its noblemen and noblewomen married prominent European rulers,

Nam và nữ quý tộc kết hôn cùng những bậc vua chúa quyền lực ở châu Âu

while residents of some cities enjoyed great culture,

và cư dân của các thành phố hưởng ứng nền văn hóa tốt đẹp,

literacy, and even democratic freedoms uncommon for the time.

văn học, và thậm chí cả tự do dân chủ vốn không mấy phổ biến trong thời kỳ này.

But nothing lasts forever.

Nhưng không gì tồn tại lâu dài.

Fratricidal disputes over succession began to erode central power

Anh em chém giết lẫn nhau để kế vị bắt đầu ăn mòn trung tâm quyền lực

as increasingly independent cities ruled by rival princes vied for control.

và sự gia tăng các thành phố tự trị bởi các hoàng tử đối địch tranh đua quyền lực.

The Fourth Crusade and decline of Constantinople

The Fourth Crusade và sự suy tàn của Constantinople

devastated the trade integral to Rus wealth and power,

đã tàn phá nền thương mại trọng yếu trong sự giàu có và quyền lực của Rus

while Teutonic crusaders threatened northern territories.

thêm những cuộc viễn chinh Teutonic đe dọa vùng lãnh thổ phía Bắc

The final blow, however, would come from the east.

Tuy nhiên, chiến tranh cuối cùng lại đến phía Đông

Consumed by their squabbles,

Đã bị phá hủy bởi cuộc tranh chấp của họ,

Rus princes paid little attention to the rumors

các hoàng tử Rus ít chú ý đến những tin đồn

of a mysterious unstoppable hoard

về bí ẩn tiềm tàng không thể ngăn chặn được.

until 1237, when 35,000 mounted archers led by Batu Khan

Năm 1237, khi 35000 kị binh do Bạt Đô dẫn đầu

swept through the Rus cities,

tràn qua các thành phố Rus,

sacking Kiev before continuing on to Hungary and Poland.

tấn công Kiev trước khi tiến đến Hungary và Ba Lan.

The age of Kievan Rus had come to an end, its people now divided.

Thời đại Kiev Rus đã hết, người dân bị di tản.

In the east, which remained under Mongol rule,

Ở phía Đông, nơi vẫn còn bị cai trị bởi người Mông Cổ,

a remote trading post, known as Moscow,

1 nơi tiền đồn thương mại hẻo lánh, Moscow

would grow to challenge the power of the Khans,

đã đứng lên chống lại đế chế Bạt Đô,

conquering parts of their fragmenting empire,

giành lại những phần đất của vương quốc mình,

and, in many ways, succeeding it.

và cuối cùng đã thành công.

As it absorbed other eastern Rus territories,

Đã lan ra nhiều lãnh địa khác của phía Đông Rus,

it reclaimed the old name in its Greek form, Ruscia.

lấy lại tên cũ có nguồn gốc từ Hi Lạp, là Ruscia.

Meanwhile, the western regions whose leaders had avoided destruction

Trong khi đó, các quốc gia phương Tây cũng đang chống lại sự suy tàn

through political maneuvering until the hoard withdrew

thông qua vận động chính trị cho đến quân Mông Cổ rút ra

came under the influence of Poland and Lithuania.

dưới sự cai trị của Ba Lan và Lithuania.

For the next few centuries,

Cho đến 1 vài thế kỉ sau,

the former lands of Kievan Rus

tiền quốc gia của Kievan Rus

populated by Slavs,

dân cư là người Slavs,

ruled by Vikings,

trị vì bởi Viking

taught by Greeks,

ảnh hưởng văn minh Hy Lạp

and split by Mongols

và chia cắt bởi Mông Cổ,

would develop differences in society, culture and language

hình thành nên một xã hội đa văn hoá và ngôn ngữ

that remain to the present day.

cho đến ngày hôm nay.