Where did Russia come from? - Alex Gendler

Որտեղի՞ց է եկել Ռուսաստանը - Ալեքս Գենդլեր

Translator: Davit Musayelyan Reviewer: Karen Krmoyan

Where did Russia come from,

Որտեղի՞ց է եկել Ռուսաստանը,

why is it so big,

ինչու՞ է այն այդքան մեծ,

and what are the differences between it and its neighbors?

և որո՞նք են իր և իր հարևանների միջև տարբերությունները։

The answers lie in an epic story of seafaring warriors,

Պատասխանները թաքնված են ծովագնացների,

nomadic invaders,

քոչվոր զավթիչների,

and the rise and fall of a medieval state known as Kievan Rus.

և Կիևյան Ռուսիայի միջնադարյան պետականության վերելքի և անկման մեջ։

In the first millennium,

Առաջին հազարամյակում

a large group of tribes spread through the dense woodlands of Eastern Europe.

ցեղերի մեծ խումբ էր տարածվել Արևելյան Եվրոպայի խիտ անտառներում։

Because they had no writing system,

Քանի որ նրանք չունեին գրերի համակարգ,

much of what we know about them comes from three main sources:

նրանց մասին մեր տեղեկությունները գալիս են երեք հիմնական աղբյուրներից`

archaeological evidence,

հնագիտական վկայություններից,

accounts from literate scholars of the Roman Empire and the Middle East,

Հռոմեական Կայսրության և Մերձավոր Արևելքի գրագետ գիտնականների հուշերից,

and, lastly, an epic history called the Primary Chronicle

և դյուցազներգական պատմությունից` Գլխավոր Տարեգրությունից,

compiled in the 12th century by a monk named Nestor.

որը խմբագրվել է 12-րդ դարում Նեստոր անունով վանականի կողմից։

What they tell us is that these tribes who shared a common Slavic language

Նրանք պատմում են, որ այս ցեղերը, ովքեր ունեին ընդհանուր սլավոնական լեզու

and polytheistic religion

և բազմաստվածային կրոն,

had by the 7th century split into western, southern and eastern branches,

մինչև 7-րդ դարը բաժանվել են արևմտյան, հարավային և արևելյան ճյուղերի։

the latter stretching from the Dniester River

Վերջինս ձգվել է Դնեստր գետից

to the Volga and the Baltic Sea.

մինչև Վոլգա և Բալտիկ ծով։

As Nestor's story goes, after years of subjugation by Vikings from the north,

Ըստ Նեստորի պատմության` հյուսիսի վիկինգների նվաճումներից մի քանի տարի անց

who, by the way, did not wear horned helmets in battle,

(իմիջիայլոց վիկինգները մարտի ժամանակ չէին կրում պոզավոր սաղավարտներ)

the region's tribes revolted and drove back the Northmen,

տարածաշրջանի ցեղերը ապստամբեցին և քշեցին Նորդմաններին,

but left to their own devices, they turned on each other.

սակայն ունենալով սեփական շահերը` զենքերն ուղղեցին մեկմեկու։

Such chaos ensued that, ironically,

Այսպիսի քաոսը, ճակատագրի հեգնանքով, հանգեցրեց նրան, որ

the tribes reached out to the foreigners they had just expelled,

ցեղերը կապ հաստատեցին այն օտարերկրացիների հետ, ում վերջերս էին արտաքսել`

inviting them to return and establish order.

կոչ անելով վերադառնալ և կարգ հաստատել։

The Vikings accepted, sending a prince named Rurik and his two brothers to rule.

Վիկինգները համաձայնեցին` ուղարկելով արքայազն Ռուրիկին և իր երկու եղբայրներին։

With Rurik's son, Oleg, expanding his realm into the south,

Ռուրիկի որդու` Օլեգի թագավորության` դեպի հարավ ընդարձակմամբ և մայրաքաղաքը

and moving the capitol to Kiev,

Խազարական կայսրության նախկին

a former outpost of the Khazar Empire,

ռազմական ճամբար` Կիև, տեղափոխելով,

the Kievan Rus was born,

ծնվեց Կիևյան Ռուսիան.

"Rus" most likely deriving from an old Norse word for "the men who row."

«Ռուս» բառը հավանաբար հին նորվեգերենով նշանակում է «մարդ, ով թիավարում է»

The new princedom had complex relations with its neighbors,

Նոր իշխանությունը բարդ հարաբերություններ ուներ հարևանների հետ.

alternating between alliance and warfare with the Khazar and Byzantine Empires,

տատանվում էր խազարների, բյուզանդացիների և հարևան ցեղերի հետ

as well as neighboring tribes.

հաշտություն կամ պատերազմ հաստատելու միջև։

Religion played an important role in politics,

Կրոնը մեծ դեր էր խաղում քաղաքականության մեջ,

and as the legend goes, in 987,

և ինչպես ավանդությունը պատմում է, 987 թվականին

the Rus prince Vladamir I decided it was time to abandon Slavic paganism,

Ռուսիայի իշխան Վլադիմիր I-ը որոշեց, որ ժամանակն էր արգելել Սլավոնական

and sent emissaries to explore neighboring faiths.

հեթանոսությունը և ուղարկեց պատվիրակների հետազոտելու հարևանների կրոնները։

Put off by Islam's prohibition on alcohol

Ալկոհոլի արգելումն Իսլամի կողմից

and Judaism's expulsion from its holy land,

և Հուդայականության վտարումը իր սուրբ երկրից

the ruler settled on Orthodox Christianity

ստիպեցին իշխանին հաստատել Ուղղափառ Քրիստոնեությունը,

after hearing odd accounts of its ceremonies.

դրա արտառոց արարողությունների մասին լսելուց հետո։

With Vladimir's conversion and marriage to the Byzantine emperor's sister,

Բյուզանդիայի կայսեր քրոջ հետ Վլադիմիրի ամուսնության,

as well as continued trade along the Volga route,

ինչպես նաև Վոլգայի երկայնքով շարունակվող առևտրի շնորհիվ

the relationship between the two civilizations deepened.

խորացան երկու պետությունների բարիդրացիական հարաբերությունները։

Byzantine missionaries created an alphabet for Slavic languages

Բյուզանդացի միսիոներները սլավոնական լեզուների համար ստեղծեցին այբուբեն`

based on a modified Greek script

հիմնված հունական տառագրության վրա, իսկ

while Rus Viking warriors served as the Byzantine Emperor's elite guard.

Ռուսիայի վիկինգ ռազմիկները ծառայում էին Բյուզանդիայի կայսեր պահակախմբում։

For several generations,

Մի քանի սերունդերի ընթացքում,

the Kievan Rus flourished from its rich resources and trade.

Կիևյան Ռուսիան բարգավաճեց իր հարուստ ռեսուրսների և առևտրի միջոցով։

Its noblemen and noblewomen married prominent European rulers,

Իր ազնվական կանայք և տղամարդիկ ամուսնանում էին եվրոպական

while residents of some cities enjoyed great culture,

առաջնորդների հետ, իսկ բնակիչները վայելում էին հզոր մշակույթ,

literacy, and even democratic freedoms uncommon for the time.

գրագիտություն և նույնիսկ ժամանակներին ոչ բնորոշ ժողովրդավարական ազատություն։

But nothing lasts forever.

Բայց ոչինչ հարատև չէ։ Ժառանգական իրավունքի համար

Fratricidal disputes over succession began to erode central power

ծագած ներընտանեկան վեճերը սկսեցին քայքայել կենտրոնական ուժը,

as increasingly independent cities ruled by rival princes vied for control.

քանի որ անկախ քաղաքներում իշխող արքայազնները մրցում էին իշխանության

The Fourth Crusade and decline of Constantinople

համար։ 4-րդ Խաչակրաց արշավանքը և Կոստանդնուպոլսի անկումը

devastated the trade integral to Rus wealth and power,

քայքայեցին Ռուսիայի հարուստ և հզոր առևտուրը,

while Teutonic crusaders threatened northern territories.

մինչդեռ Տևտոնական խաչակիրները սպառնում էին հյուսիսային տարածքներին։

The final blow, however, would come from the east.

Սակայն վերջնական հարվածը գալու էր արևելքից։

Consumed by their squabbles,

Կենտրոնանալով ներքին վեճերին`

Rus princes paid little attention to the rumors

Ռուսիայի իշխանները ուշադրություն չէին դարձնում

of a mysterious unstoppable hoard

մոգական և անպարտելի «գանձերի պաշարի» մասին լուրերին

until 1237, when 35,000 mounted archers led by Batu Khan

մինչ 1237 թվականը, երբ 35000 հեծյալ նետավորներ Բաթու Խանի գլխավորությամբ

swept through the Rus cities,

թալանեցին Ռուսիայի քաղաքները,

sacking Kiev before continuing on to Hungary and Poland.

ինչպես նաև Կիևը, և շարունակեցին դեպի Հունգարիա և Լեհաստան։

The age of Kievan Rus had come to an end, its people now divided.

Կիևյան Ռուսիայի դարաշրջանը եկավ ավարտին. իր ժողովուրդն այժմ պառակտված էր։

In the east, which remained under Mongol rule,

Արևելքում, որը մնաց Մոնղոլների տիրապետության տակ,

a remote trading post, known as Moscow,

Մոսկվա անունով առևտրական կետը

would grow to challenge the power of the Khans,

զարգանալու էր` հակադրվելով

conquering parts of their fragmenting empire,

Խանների պառակտված կայսրությանը

and, in many ways, succeeding it.

և տարածքներ գրավելով իրենցից։

As it absorbed other eastern Rus territories,

Քանի որ այն ընդգրկեց արևելյան Ռուսիայի տարածքներ,

it reclaimed the old name in its Greek form, Ruscia.

պահպանվեց երկրի անվանումը, սակայն, հունական տարբերակով` «Ռուսիա»։

Meanwhile, the western regions whose leaders had avoided destruction

Միառժամանակ, արևմտյան հատվածների առաջնորդները, որոնք մինչև «գանձերի պաշարի»

through political maneuvering until the hoard withdrew

հեռանալը ճկուն քաղաքականության շնորհիվ խուսափել էին

came under the influence of Poland and Lithuania.

անհաջողություններից, ընկան Լեհաստանի և Լիտվայի ազդեցության տակ։

For the next few centuries,

Հաջորդ մի քանի դարերում

the former lands of Kievan Rus

Կիևյան Ռուսիայի նախկին տարածքները`

populated by Slavs,

բնակեցված սլավոններով,

ruled by Vikings,

կառավարված վիկինգների կողմից,

taught by Greeks,

կրթված հույների կողմից

and split by Mongols

և պառակտված Մոնղոլների կողմից

would develop differences in society, culture and language

զարգացնելու էին հասարակական մշակութային և լեզվական բազմազանություն,

that remain to the present day.

որոնք առ այսօր պահպանվել են։