When will the next mass extinction occur? - Borths, D'Emic, and Pritchard

Translator: Bảo Hân Lại Reviewer: Y Ngoc Nguyen Diem

About 66 million years ago,

Khoảng 66 triệu năm trước,

something terrible happened to life on our planet.

Điều khủng khiếp nào đó đã xảy ra với sự sống trên hành tinh này

Ecosystems were hit with a double blow

Các hệ sinh thái bị đánh một cú đúp

as massive volcanic eruptions filled the atmosphere with carbon dioxide

bởi những núi lửa phun trào lớn che phủ bầu khí quyển bằng CO2

and an asteroid roughly the size of Manhattan struck the Earth.

và một tiểu hành tinh có kích thước lớn cỡ Manhattan va vào Trái Đất.

The dust from the impact reduced or stopped photosynthesis from many plants,

Bụi từ sự va chạm làm giảm hoặc ngừng sự quang hợp của nhiều thực vật,

starving herbivores and the carnivores that preyed on them.

khiến động vật ăn cỏ và động vật ăn thịt săn chúng đều đói khát.

Within a short time span,

Trong một khoảng thời gian ngắn,

three-quarters of the world's species disappeared forever,

3/4 các giống loài trên thế giới biến mất mãi mãi,

and the giant dinosaurs,

và những con khủng long lớn,

flying pterosaurs,

thằn lằn bay,

shelled squids,

mực có vỏ,

and marine reptiles that had flourished for ages

và loài bò sát biển đã phát triển mạnh mẽ lâu dài

faded into prehistory.

biến mất khỏi thời tiền sử.

It may seem like the dinosaurs were especially unlucky,

Trông có vẻ như những con khủng long vô cùng xui xẻo,

but extinctions of various severities have occurred throughout the Earth's history,

nhưng nhiều sự tuyệt chủng khắc nghiệt đã diễn ra trong suốt lịch sử Trái Đất

and are still happening all around us today.

và vẫn đang diễn ra xung quanh ta ngày nay.

Environments change,

Môi trường biến đổi,

pushing some species out of their comfort zones

đẩy vài giống loài khỏi vùng an toàn của chúng

while creating new opportunities for others.

trong khi đó lại tạo nhiều cơ hội mới cho những loài khác.

Invasive species arrive in new habitats, outcompeting the natives.

Những loài ngoại lai xuất hiện trong môi trường sống mới, vượt trội hơn so với dân bản địa.

And in some cases, entire species are wiped out

Trong vài trường hợp, tất cả các loài đều bị xóa sổ

as a result of activity by better adapted organisms.

như là một kết quả của hoạt động bởi các sinh vật thích nghi tốt hơn.

Sometimes, however, massive changes in the environment

Tuy nhiên, đôi lúc những thay đổi to lớn trong môi trường sống

occur too quickly for most living creatures to adapt,

xảy ra quá nhanh để phần lớn những sinh vật sống có thể thích nghi,

causing thousands of species to die off in a geological instant.

làm cho hàng ngàn sinh vật chết trong sự thay đổi địa chất tức thời.

We call this a mass extinction event,

Chúng ta gọi nó là sự kiện tuyệt chủng hàng loạt,

and although such events may be rare,

và dù rằng sự kiện như thế khá hiếm,

paleontologists have been able to identify several of them

các nhà cổ sinh vật học vẫn có thể nhận diện một vài cái

through dramatic changes in the fossil record,

thông qua những thay đổi lớn trong các hóa thạch

where lineages that persisted through several geological layers

nơi huyết thống vẫn tồn tại qua nhìêu tầng địa chất

suddenly disappear.

biến mất đột ngột.

In fact, these mass extinctions are used to divide the Earth's history

Thật ra, các tuyệt chủng hàng loạt này dùng để phân chia lịch sử Trái Đất

into distinct periods.

ra nhiều giai đoạn riêng biệt

Although the disappearance of the dinosaurs

Mặc dù sự biến mất của khủng long

is the best known mass extinction event,

là sự kiện tuyệt chủng hàng loạt được biết đến nhiều nhất,

the largest occurred long before dinosaurs ever existed.

cuộc tuyệt chủng lớn nhất lại diễn ra rất lâu trước khi khủng long xuất hiện

252 million years ago, between the Permian and Triassic periods,

252 triệu năm trước, giữa Kỉ Permianvà Kỉ Triassic,

the Earth's land masses gathered together into the single supercontinent Pangaea.

bề mặt Trái Đất tập hợp với nhau thành siêu lục địa Pangaea duy nhất.

As it coalesced, its interior was filled with deserts,

Vì nó kết hợp lại, nên trong nội địa đầy các sa mạc,

while the single coastline eliminated many of the shallow tropical seas

trong khi bờ biển duy nhất loại bỏ nhiều vùng biển nông nhiệt đới

where biodiversity thrived.

nơi đa dạng sinh học phát triển rất mạnh.

Huge volcanic eruptions occurred across Siberia,

Các đợt phun trào khổng lồ diễn ra xuyên Siberia,

coinciding with very high temperatures,

đồng thời với nhiệt độ rất cao,

suggesting a massive greenhouse effect.

làm ra một hiệu ứng nhà kính lớn.

These catastrophes contributed to the extinction

Những thảm họa này góp phần vào sự tuyệt chủng

of 95% of species in the ocean,

của 95% sinh vật biển,

and on land, the strange reptiles of the Permian

và trên mặt đất, các loài bò sát kì lạ của Kỉ Permi

gave way to the ancestors of the far more familiar dinosaurs we know today.

nhường chỗ cho tổ tiên của các khủng long mà chúng ta biết ngày nay.

But mass extinctions are not just a thing of the distant past.

Nhưng tuyệt chủng hàng loạt không chỉ là thứ ở quá khứ xa xôi.

Over the last few million years,

Trong vài triệu năm gần đây,

the fluctuation of massive ice sheets at our planet's poles

sự biến động của các tảng băng khổng lồ ở hai cực

has caused sea levels to rise and fall,

đã làm mực nước biển dâng lên và giảm xuống,

changing weather patterns and ocean currents along the way.

thay đổi kiểu thời tiết và các dòng hải lưu

As the ice sheets spread, retreated, and returned,

Khi các tảng băng tăng diện tích, tan chảy, và quay trở lại,

some animals were either able to adapt to the changes,

vài động vật có thể thích ứng sự thay đổi,

or migrate to a more suitable environment.

hoặc di cư tới môi trường phù hợp hơn.

Others, however, such as giant ground sloths,

Tuy nhiên, một số khác, như là loài lười đất khổng lồ,

giant hyenas,

linh cẩu khổng lồ,

and mammoths went extinct.

và voi Ma-mút thì lại bị tuyệt chủng.

The extinction of these large mammals

Sự tuyệt chủng của những loài có vú lớn này

coincides with changes in the climate and ecosystem due to the melting ice caps.

trùng hợp với thay đổi trong khí hậu và hệ sinh thái do các đỉnh băng tan.

But there is also an uncomfortable overlap

Những cũng có sự trùng hợp khó chịu

with the rise of a certain hominid species originating in Africa 150,000 years ago.

với sự gia tăng của một loài vượn người bắt nguồn ở Châu Phi 150 ngàn năm trước.

In the course of their adaptation to the new environment,

Trong quá trình thích ứng của họ với môi trường mới

creating new tools and methods for gathering food and hunting prey,

tạo ra công cụ mới và phương pháp để thu thập thức ăn và săn bắt,

humans may not have single-handedly caused the extinction of these large animals,

con người có thể không phải một tay gây ra sự tuyệt chủng của những động vật lớn này,

as some were able to coexist with us for thousands of years.

vì vài loài vẫn có thể cùng tồn tại với chúng ta hàng ngàn năm.

But it's clear that today,

Nhưng rõ ràng là ngày nay,

our tools and methods have become so effective

công cụ và phương pháp của chúng ta đã gây ảnh hưởng lớn

that humans are no longer reacting to the environment,

đến nổi con người đã không còn phản ứng với môi trường,

but are actively changing it.

mà là chủ động biến đổi nó.

The extinction of species is a normal occurrence

Sự tuyệt chủng của các loài là một diễn biến bình thường

in the background of ecosystems.

trong hệ sinh thái.

But studies suggest that rates of extinction today

Nhưng các cuộc nghiên cứu cho rằng ngày nay tỉ lệ tuyệt chủng

for many organisms

của nhiều sinh vật

are hundreds to thousands of times higher than the normal background.

cao gấp hàng trăm, hàng ngàn lần bối cảnh bình thường.

But the same unique ability that makes humans capable of driving mass extinctions

Nhưng với khả năng độc đáo đã giúp con người kiểm soát tuyệt chủng

can also enable us to prevent them.

sẽ giúp chặn chúng

By learning about past extinction events,

Học về những đợt tuyệt chủng

recognizing what is happening today as environments change,

nhận ra những gì đang diễn ra khi môi trường thay đổi,

and using this knowledge to lessen our effect on other species,

và dùng kiến thức này để giảm sự ảnh hưởng đến các loài khác,

we can transform humanity's impact on the world

chúng ta có thể chuyển đổi tác động của nhân loại trên thế giới

from something as destructive as a massive asteroid

từ một thứ mang tính hủy diệt như một tiểu hành tinh khổng lồ

into a collaborative part of a biologically diverse future.

thành vai trò hợp tác cho một tương lai đa dạng sinh học.