When will the next mass extinction occur? - Borths, D'Emic, and Pritchard

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Magda Komorowska

About 66 million years ago,

Około 66 milionów lat temu

something terrible happened to life on our planet.

coś strasznego stało się z życiem na naszej planecie.

Ecosystems were hit with a double blow

Ekosystemy dwa razy uległy uszkodzeniu.

as massive volcanic eruptions filled the atmosphere with carbon dioxide

Gigantyczne erupcje wulkanów wypełniły atmosferę dwutlenkiem węgla,

and an asteroid roughly the size of Manhattan struck the Earth.

a asteroida wielkości Manhattanu uderzyła w Ziemię.

The dust from the impact reduced or stopped photosynthesis from many plants,

Pył z uderzenia ograniczył lub zahamował proces fotosyntezy.

starving herbivores and the carnivores that preyed on them.

Najpierw zginęli roślinożercy, a potem polujący na nie drapieżnicy.

Within a short time span,

W krótkim czasie

three-quarters of the world's species disappeared forever,

3/4 gatunków zniknęło na zawsze.

and the giant dinosaurs,

Ogromne dinozaury,

flying pterosaurs,

latające pterozaury,

shelled squids,

głowonogi w skorupach

and marine reptiles that had flourished for ages

i gady morskie, które królowały przez wieki,

faded into prehistory.

stały się częścią prehistorii.

It may seem like the dinosaurs were especially unlucky,

Może się wydawać, że dinozaury miały wyjątkowego pecha,

but extinctions of various severities have occurred throughout the Earth's history,

ale wymierania o różnym natężeniu miały miejsce wiele razy w historii Ziemi.

and are still happening all around us today.

Mają miejsce nawet teraz.

Environments change,

Środowiska zmieniają się.

pushing some species out of their comfort zones

Niektóre gatunki są wypychane poza strefę komfortu.

while creating new opportunities for others.

Jednocześnie powstają nowe możliwości dla innych gatunków.

Invasive species arrive in new habitats, outcompeting the natives.

Przybywa silnych gatunków, które pokonują miejscowych osobników.

And in some cases, entire species are wiped out

W niektórych przypadkach wymiera cała populacja gatunku,

as a result of activity by better adapted organisms.

ponieważ inne organizmy lepiej dopasowały się do nowych warunków.

Sometimes, however, massive changes in the environment

Czasem jednak ogromne zmiany środowiska następują zbyt szybko,

occur too quickly for most living creatures to adapt,

nie wszystkie stworzenia mogą się do tego dostosować.

causing thousands of species to die off in a geological instant.

Tysiące gatunków umiera w danym okresie w geologii.

We call this a mass extinction event,

Nazywamy to masowym wymieraniem.

and although such events may be rare,

Choć to rzadkie zjawisko,

paleontologists have been able to identify several of them

paleontolodzy odkryli, że było ich kilka.

through dramatic changes in the fossil record,

Wnioskują to z gwałtownych zmian, które widać na skamieniałościach.

where lineages that persisted through several geological layers

Niektóre gatunki zostawiły ślad na kilku warstwach geologicznych.

suddenly disappear.

Potem nagle zniknęły.

In fact, these mass extinctions are used to divide the Earth's history

Masowe wymierania służą do podziału historii Ziemi

into distinct periods.

na wyraźne, odrębne okresy.

Although the disappearance of the dinosaurs

Mimo że zniknięcie dinozaurów

is the best known mass extinction event,

to najbardziej znany przypadek masowego wymierania,

the largest occurred long before dinosaurs ever existed.

to wcześniej zdarzały się większe.

252 million years ago, between the Permian and Triassic periods,

252 miliony lat temu, pomiędzy permem a triasem,

the Earth's land masses gathered together into the single supercontinent Pangaea.

lądy na Ziemi stworzyły jeden superkontynent, Pangeę.

As it coalesced, its interior was filled with deserts,

Po połączeniu się lądów jej środek stanowiły pustynie,

while the single coastline eliminated many of the shallow tropical seas

a pojedyncza linia brzegowa zniszczyła wiele płytkich tropikalnych mórz,

where biodiversity thrived.

gdzie kwitła bioróżnorodność.

Huge volcanic eruptions occurred across Siberia,

Ogromne erupcje wulkaniczne występowały na Syberii,

coinciding with very high temperatures,

towarzyszyły im wysokie temperatury.

suggesting a massive greenhouse effect.

Można przypuszczać, że nastąpił ogromny efekt cieplarniany.

These catastrophes contributed to the extinction

Wspomniane katastrofy sprawiły,

of 95% of species in the ocean,

że wymarło blisko 95% gatunków w oceanach i na lądzie.

and on land, the strange reptiles of the Permian

Dziwne gady z permu ustąpiły miejsca przodkom stworzeń,

gave way to the ancestors of the far more familiar dinosaurs we know today.

które dzisiaj znamy najlepiej, czyli dinozaurów.

But mass extinctions are not just a thing of the distant past.

Ale masowe wymierania dotyczą nie tylko przeszłości.

Over the last few million years,

W ciągu ostatnich kilku milionów lat,

the fluctuation of massive ice sheets at our planet's poles

przesuwanie się ogromnych lądolodów na biegunach

has caused sea levels to rise and fall,

spowodowało wzrosty i spadki poziomu mórz,

changing weather patterns and ocean currents along the way.

co wywołało zmianę pogody oraz tras prądów oceanicznych.

As the ice sheets spread, retreated, and returned,

Lądolód powiększał się, cofał, znów powiększał,

some animals were either able to adapt to the changes,

niektóre zwierzęta mogły się przystosować do zmian

or migrate to a more suitable environment.

lub migrować w bardziej sprzyjające im środowiska.

Others, however, such as giant ground sloths,

Inne, takie jak wielkie leniwce,

giant hyenas,

ogromne hieny

and mammoths went extinct.

czy mamuty, wymarły.

The extinction of these large mammals

Wymarcie tych wielkich zwierząt

coincides with changes in the climate and ecosystem due to the melting ice caps.

zbiega się w czasie ze zmianami klimatu, które związane były z topnieniem lodu.

But there is also an uncomfortable overlap

Niestety częściowo pokrywa się to

with the rise of a certain hominid species originating in Africa 150,000 years ago.

z początkiem rozwoju pewnego gatunku hominidów 150 000 lat temu, w Afryce.

In the course of their adaptation to the new environment,

Przystosowywanie się ludzi do nowego środowiska,

creating new tools and methods for gathering food and hunting prey,

stworzenie nowych narzędzi, metod zbieractwa i łowiectwa,

humans may not have single-handedly caused the extinction of these large animals,

być może nie było jedynym powodem wymarcia tych wielkich zwierząt,

as some were able to coexist with us for thousands of years.

niektóre z nich współżyły z nami przez tysiące lat.

But it's clear that today,

Ale dziś już wiadomo,

our tools and methods have become so effective

że nasze narzędzia i metody stały się tak efektywne,

that humans are no longer reacting to the environment,

że ludzie nie muszą już zważać na środowisko,

but are actively changing it.

mogą je do woli zmieniać.

The extinction of species is a normal occurrence

Wymieranie gatunków jest normalnym zjawiskiem

in the background of ecosystems.

występującym w ekosystemach.

But studies suggest that rates of extinction today

Tempo dzisiejszego wymierania organizmów,

for many organisms

jak wskazują badania,

are hundreds to thousands of times higher than the normal background.

jest setki, a nawet tysiące razy większe niż w normalnych warunkach.

But the same unique ability that makes humans capable of driving mass extinctions

Ale te same zdolności, które sprawiają, że ludzie są winni masowemu wymieraniu,

can also enable us to prevent them.

mogą sprawić, że będziemy w stanie chronić te gatunki.

By learning about past extinction events,

Wiedza o dawnych epizodach wymierania,

recognizing what is happening today as environments change,

rozpoznanie, co pociągają za sobą zmiany środowiska,

and using this knowledge to lessen our effect on other species,

nabyta wiedza pomogą zmniejszyć wpływ człowieka na inne gatunki.

we can transform humanity's impact on the world

Możemy zmienić nasz wpływ na świat,

from something as destructive as a massive asteroid

który teraz powoduje spustoszenie niczym uderzenie asteroidy.

into a collaborative part of a biologically diverse future.

Możemy współpracować i dbać o różnorodność biologiczną w przyszłości.