What caused the Rwandan Genocide? - Susanne Buckley-Zistel

Translator: Lan Nguyen Reviewer: 24 Anh

Suốt 100 ngày trong năm 1994,

For 100 days in 1994, the African country of Rwanda

Rwanda, một quốc gia Châu Phi,

suffered a horrific campaign of mass murder.

đã phải hứng chịu cuộc thảm sát hàng loạt kinh hoàng.

Neighbor turned against neighbor as violence engulfed the region,

Hàng xóm quay lưng với nhau khi bạo lực phủ khắp khu vực,

resulting in the deaths of over one-tenth of the country’s population.

và gây ra cái chết của hơn 1/10 dân số đất nước.

The seeds of this conflict were planted a century earlier,

Mầm mống gây ra cuộc bạo loạn đã nhen nhóm từ một thế kỷ trước,

first when German, and later Belgian, colonizers arrived in the country.

khi người Đức và sau đó là người Bỉ đặt chân đến đất nước này.

At the time, Rwanda was ruled by a monarchy of Tutsi,

Lúc đó, Rwanda được cai trị bởi chế độ quân chủ Tutsi,

one of the three ethnic groups comprising the population.

một trong ba nhóm sắc tộc trong dân số Rwanda.

Tutsi and the even smaller Twa communities were minority groups,

Tutsi và các cộng đồng Twa nhỏ hơn được coi là nhóm dân tộc thiểu số,

while Hutu composed the majority.

trong khi Hutu lại chiếm đa số.

Many Hutus and Tutsi civilians were on good terms,

Nhiều người Hutu and Tutsi có mối quan hệ tốt đẹp,

but colonial powers encouraged political division.

nhưng các thế lực thuộc địa đã gây chia rẽ chính trị.

Belgians enforced record keeping around ethnic identity,

Người Bỉ đã thi hành các chính sách lưu giữ hồ sơ nhận dạng sắc tộc,

and created a public narrative that cast Tutsi as elite rulers

và đưa ra diễn ngôn công khai

miêu tả người Tutsi là những nhà cai trị ưu tú

and Hutu as ordinary farmers.

và người Hutu là những nông dân tầm thường.

Over time, this propaganda led to intense political hostility.

Qua thời gian, lời tuyên tuyền này đã dấn đến sự thù địch chính trị dữ dội.

And while colonial powers had largely withdrawn by 1959,

Khi các chính quyền thực dân phần lớn đã rút lui vào năm 1959,

lingering anger motivated a Hutu revolt,

sự tức giận kéo dài đã thúc đẩy người Hutu nổi dậy,

forcing many Tutsi leaders to flee the country.

buộc nhiều lãnh đạo Tutsi phải chạy trốn khỏi đất nước.

Over the following decade,

Trong thập kỷ tiếp theo,

Rwanda transitioned to an independent republic with a Hutu government.

Rwanda trở thành một nước cộng hòa độc lập với nhà nước Hutu đứng đầu.

This new administration argued that as the majority group,

Chính quyền mới này tin rằng ở vị thế là sắc tộc chiếm đa số,

Hutu deserved exclusive access to political power.

Hutu xứng đáng được độc quyền tiếp nhận quyền lực chính trị.

They excluded the Tutsi minority by appointing offices based on population

Họ loại trừ nhóm thiểu số Tutsi bằng cách bổ nhiệm các chức vụ theo dân số

and prohibited the return of Tutsi families that had fled years earlier.

và cấm các gia đình Tutsi đã bỏ trốn trong nhiều năm quay trở lại.

Hutu extremists also circulated propaganda

Những kẻ cực đoan người Hutu đã tuyên truyền cáo buộc

blaming Tutsi for the country’s economic, social, and political problems.

rằng người Tusti gây ra các vấn đề kinh tế, xã hội, chính trị của đất nước.

Discontent with their life in exile,

Bất mãn vì phải sống tha hương cầu thực,

a small group of Tutsi insurgents invaded Rwanda in 1990,

một nhóm nhỏ nghĩa quân Tutsi đã tiến đánh Rwanda vào năm 1990,

beginning a violent civil war.

châm ngòi cho cuộc nội chiến bạo lực.

The conflict lasted three years before it was resolved with a formal peace accord.

Cuộc chiến kéo dài ba năm cho đến khi được giải quyết bằng hòa ước chính thức.

But the war’s aftermath was rife with insecurity.

Nhưng tình hình sau chiến tranh đầy rẫy bất ổn.

While some civilians in both groups remained amicable,

Mặc dù một số người dân từ hai bên vẫn thân thiện với nhau,

the treaty intensified political polarization.

bản hiệp ước đã làm gia tăng phân cực chính trị.

And in 1994, when a plane carrying the Hutu Rwandan president was shot down,

Vào năm 1994,

khi máy bay chở tổng thống người Hutu của Rwanda bị bắn hạ,

the conflict broke out anew.

xung đột lại bùng lên.

This time, Hutu officials had prepared a deadly response

Lần này, các quan chức Hutu đã chuẩn bị đòn đáp trả trí mạng

to ensure they stayed in power.

để đảm bảo giữ vững quyền lực.

Working off a list of targets,

Nhắm vào danh sách dài các mục tiêu,

government-funded Hutu militias flooded the streets,

dân quân do chính quyền Hutu bảo trợ đã tràn ra các đường phố,

perpetrating acts of physical and sexual violence

thực hiện các hành vi bạo lực thể chất và tình dục

against Tutsi political enemies and civilians.

đối với kẻ thù chính trị cũng như thường dân người Tutsi.

Over the chaotic following months,

Trong những tháng hỗn loạn sau đó,

over 1 million Hutu civilians joined their ranks due to coercion,

hơn một triệu thường dân Hutu gia nhập hàng ngũ

vì bị ép buộc, tự vệ hoặc vì động cơ cá nhân.

self-preservation, or the pursuit of personal agendas.

Tutsi victims sought refuge at churches and schools

Các nạn nhân Tutsi phải tìm nơi ẩn náu trong nhà thờ và trường học,

where they hoped international organizations would protect them,

nơi họ hy vọng các tổ chức quốc tế sẽ bảo vệ họ,

but no outside party came to their aid.

nhưng không có đảng phái bên ngoài nào đến hỗ trợ họ cả.

UN soldiers who’d overseen the Peace Accord

Chiến sĩ Liên Hợp Quốc giám sát bản Hiệp ước Hòa bình

were instructed to abandon Tutsi civilians,

nhận được lệnh bỏ mặc người dân Tutsi,

and UN leadership refused to acknowledge the genocide taking place.

và lãnh đạo Liên Hợp Quốc từ chối thừa nhận nạn diệt chủng đang diễn ra.

The violence didn’t end until mid-July,

Bạo loạn chỉ kết thúc cho đến giữa tháng Bảy,

when the Tutsi army— who instigated the previous civil war—

khi lực lượng Tutsi, người khơi mào cuộc nội chiến trước kia,

seized control of the country.

giành quyền kiểm soát đất nước.

By the time the fighting was over,

Tại thời điểm cuộc chiến kết thúc,

roughly 800,000 Rwandans had been killed,

khoảng 800.000 người Rwanda thiệt mạng,

and only a small fraction of the Tutsi population was left alive.

và chỉ còn lại một số ít người Tutsi sống sót.

In the months that followed,

Các tháng sau đó,

there was no easy strategy for bringing the killers to justice.

không có chiến lược dễ dàng nào để đưa những kẻ giết người ra trước công lý.

The UN established a special tribunal in Tanzania to try the key perpetrators.

Liên Hợp Quốc thành lập tòa án đặc biệt ở Tanzania để xét xử những thủ phạm chính.

But Hutu civilians from every level of society had committed atrocities

Nhưng người dân Hutu từ mọi tầng lớp xã hội đã phạm tội ác

against their neighbors, friends, and even family members.

đối với hàng xóm, bạn bè và cả người thân trong gia đình của họ.

There were roughly 120,000 Rwandans awaiting trial,

Gần 120.000 người Rwanda đang chờ xét xử,

and inmates were dying from overcrowding and poor hygiene.

và các tù nhân đang chết dần vì chịu cảnh quá đông đúc và kém vệ sinh.

The new Rwandan government estimated it would take 100 years to prosecute

Chính quyền Rwanda mới ước tính sẽ mất khoảng 100 năm để truy tố

every accused civilian in national court.

mọi công dân phạm tội trước tòa án quốc gia.

So officials determined the best path forward involved

Cho nên các nhà chức trách quyết định con đường tốt nhất là

looking to the country’s past.

nhìn về quá khứ của đất nước.

Rwanda has a traditional process

Rwanda có một thủ tục truyền thống

for resolving interpersonal conflicts called gacaca.

để giải quyết xung đột giữa các cá nhân được gọi là gacaca.

Roughly translating to “justice on the grass,”

Gacaca tạm dịch là “công lý trên bãi cỏ“,

gacaca had long been used to address offenses within villages.

từ lâu được sử dụng để giải quyết tranh chấp giữa các ngôi làng.

Local witnesses would offer testimony

Nhân chứng bản địa sẽ cung cấp lời khai

and could then speak for or against the accused.

và sau đó có thể phát biểu ủng hộ hoặc chống lại bên bị cáo buộc.

Then, appointed lay judges would determine an appropriate penalty

Sau đó, thẩm phán giáo dân được chỉ định sẽ tuyên một hình phạt thích hợp

within the community’s means.

trong khả năng của cộng đồng đó.

In the hope of trying perpetrators more quickly,

Để đưa tội phạm ra xét xử nhanh hơn,

the government adapted gacaca for their formal courts.

các chính phủ áp dụng gacaca vào tòa án chính thức của họ.

These hybrid trials had no professional attorneys or judges,

Những phiên tòa hỗn hợp này không có luật sư hay thẩm phán chuyên nghiệp,

and no evidence outside the spoken word

và không có bằng chứng nào ngoài lời khai

and a case file detailing the crimes of the accused.

và hồ sơ vụ án mô tả chi tiết tội ác của bị cáo.

All charges were then divided into four categories:

Tất cả các cáo buộc sau đó được chia thành bốn loại:

masterminding the genocide and committing acts of sexual violence,

chủ mưu diệt chủng và bạo lực tình dục,

participating in the killings, physical assault,

tham gia giết người, xâm hại thể chất,

or destroying Tutsi property.

hoặc phá hủy tài sản của người Tutsi.

Those found guilty of the first two categories

Những ai phạm hai tội đầu tiên

were entered into the traditional court system,

sẽ bị đưa vào hệ thống tòa án truyền thống,

but the other crimes were assigned set penalties

còn các tội danh khác sẽ được phân xử theo mức án cố định,

which could be reduced if the accused pled guilty.

có thể được giảm nhẹ nếu bị cáo nhận tội.

Beginning in 2002, thousands of gacaca courts convened every week.

Từ năm 2002, hàng nghìn phiên tòa gacaca diễn ra mỗi tuần.

The process proved faster than conventional courts,

Quá trình này diễn ra nhanh hơn so với các tòa án truyền thống,

but Rwandan opinion on the trials was mixed.

nhưng người Rwanda vẫn còn nhiều ý kiến ​​trái chiều về phiên tòa.

Some didn’t want to accuse their neighbors in a community setting,

Một số không muốn buộc tội hàng xóm của họ trong môi trường cộng đồng,

and many potential witnesses were intimidated to prevent their testimony.

và nhiều nhân chứng tiềm năng đã bị đe dọa không cho cung cấp lời khai.

Additionally, while the trial showed that not all Hutu participated in the killings,

Ngoài ra, dù rằng phiên tòa cho thấy

không phải tất cả người Hutu đều tham gia vào vụ thảm sát,

the courts only reviewed cases with Tutsi victims,

tòa án lại chỉ xem xét các trường hợp của nạn nhân Tutsi,

ignoring the Hutu casualties incurred during the genocide

lờ đi thương vong của người Hutu trong cuộc diệt chủng

and the preceding civil war.

và nội chiến trước đó.

When the trials concluded in 2012,

Khi các phiên xử kết thúc vào năm 2012,

the courts had convicted 1.7 million individuals.

các tòa án đã kết án 1,7 triệu người.

For some families, these verdicts helped restore the dignity

Với một số gia đình, những bản án này đã khôi phục phẩm giá

of those lost in the violence.

cho những người đã mất trong bạo loạn.

For others, the trials were a decade-long reminder

Còn với người khác, các phiên tòa lại là lời nhắc nhở kéo dài hàng thập kỉ

of a past they were desperate to leave behind.

về một quá khứ mà họ vô cùng muốn bỏ lại phía sau.