How to fossilize...yourself - Phoebe A. Cohen

Çeviri: Ezgisu Karakaya Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Imagine being a fossil:

Fosil olduğunuzu düşünün:

touring the world's great museums,

Dünyanın en iyi müzelerini gezmek,

inspiring awe in onlookers of all ages,

her yaştan seyircide büyük hayranlık uyandırmak,

posing for hordes of fawning photographers.

peşinizde dolaşan fotoğrafçılar için poz vermek.

Sound like something you'd like?

Kulağa sevebileceğiniz bir şey gibi geliyor, değil mi?

Well, good luck!

Peki, iyi şanslar!

At least 99.9% of creatures that have ever lived

Yaşamış olan tüm canlıların en az %99.9'unun

aren't preserved in the fossil record.

fosil kalıntısı korunmamış.

But forget about them,

Ama onları unutun,

everyone else will,

zaten diğer herkes unuttu.

and listen up!

Şimdi dinleyin.

If you want your corpse

Eğer cesedinizin

in the exclusive 0.01% Club,

ayrıcalıklı %0.01 kulübünde olmasını istiyorsanız,

the Hall of Preserved Fossil Fame,

namıdiğer Korunmuş Fosiller Onur Listesi,

it will not be easy.

hiç kolay olmayacak.

You better work!

Çalışsanız iyi edersiniz!

Step one: die.

Birinci adım: öl.

It's a cold, hard fact of fossilization.

Fosilleşmenin soğuk, zor gerçeği.

Everything paleontologists find

Paleontologların bulduğu her şey bir zamanlar canlıydı

was once alive and, at some point, died.

ve bir noktada öldüler.

We'll skip the details

Detayları geçecek

and assume you had a long, fulfilling life

ve uzun, dolu dolu bir hayat süreceğinizi farz edeceğiz.

so we can get to what is really important --

Böylece gerçekten önemli olana gelebiliriz --

how you die.

nasıl öleceğiniz.

There are many ways to become a fossil,

Fosil olmak için birçok yol var

so let's highlight your top death options.

bu yüzden en iyi ölüm seçeneklerinin altını çizelim.

You could get yourself trapped in tree sap,

Kendinizi ağaç reçinesine hapsedebilirsiniz

which, when hardens, turns into amber

ki sertleştiğinde ambere dönüşür

and can survive intact for millions of years.

ve milyonlarca yıl bozulmadan sağ kalabilir.

But unless you find a really big tree to sit under,

Ama altına oturacak oldukça büyük bir ağaç bulamadığınız sürece

amber preservation will likely remain

amber büyük ihtimalle böceklerin ve diğer çok küçük hayvanların

the domain of insects and other very small animals.

koruma alanı olarak kalacak.

Generally, the right place to be

Eğer fosile dönüşmek istiyorsanız

if you want to end up a fossil

genelde doğru mekan aktif olarak tortulaşan herhangi bir yer olabilir.

is wherever sediment is actively being deposited,

like a lake or an ocean floor.

Göl ya da okyanus tabanı gibi.

A mountaintop or prairie?

Dağın zirvesi ya da çayır?

Not good!

İyi değil!

You need to get buried,

Gömülmeniz gerek,

the faster the better,

ne kadar hızlı o kadar iyi

because the longer you hang around on the surface,

çünkü yüzeyde ne kadar oyalanırsanız

the more likely you'll get eaten,

scavenged,

yenilme,

leşe dönüşme

or otherwise destroyed

ya da tahrip edilme ihtimaliniz o kadar artar.

before ever having a chance to get preserved.

Hiç korunma şansınız olmadan önce.

If you can get buried someplace

Eğer neredeyse hiç oksijen olmayan bir yere gömülebilirseniz,

with little to no oxygen,

like a bog or a deep lake bottom,

bataklık ya da derin bir gölün dibi gibi,

even better.

daha da iyi.

That lack of oxygen will slow down your decay

Bu oksijen eksikliği çürümenizi yavaşlatacak

and give you more time to fossilize.

ve size fosilleşmeniz için daha fazla zaman tanıyacak.

So, let's say you're lucky enough to die

Yani diyelim ki ölecek

and get buried in a shallow sea

ve çamurlu, kumlu çökeltilerin altındaki

under muddy, sandy sediments.

sığ denize gömülecek kadar şanslısınız.

What's your next move?

Sıradaki adım ne?

One option is a process

Seçeneklerden biri

called permineralization.

iç mineralleşme denilen süreçtir.

While all your soft parts decay away,

Tüm yumuşak kısımlarınız çürürken

your bones get saturated with mineral-rich waters.

kemikleriniz mineral açısından zengin sulara doyacak.

Bit by bit, microscopic crystals precipitate

Yavaş yavaş mikroskobik kristaller bu sularda çökelir.

out of these waters

to fill in the empty spaces and pores in your bones.

Böylece kemiklerinizdeki boş alanları ve gözenekleri doldururlar.

Otherwise, you'd better hope

Aksi halde,

the sediments around you harden

kemikleriniz çürürken

while your bones decay away

etrafındaki tortuların sertleşmesini,

and another sediment or mineral fills in the spaces

bir başka tortu ya da mineralin

kemiklerinizin ardında bıraktığı boşlukları doldurmasını

your bones leave behind,

creating a perfect cast of your skeleton.

ve iskeletiniz için mükemmel kalıbı oluşturmasını umsanız iyi edersiniz.

Over time, the sediments around your fossil

Zamanla, fosilinizin etrafındaki tortular

will lithify or turn into rock.

taşlaşır veya kayaçlara dönüşür.

But you're not in the clear yet!

Ama işiniz henüz bitmedi.

Many things could happen

Bu tortul kayaçların başına birçok şey gelebilir

to those sedimentary rocks

that might destroy your chances

ve keşfedilme şansınızı mahvedebilir.

of getting discovered.

They could get uplifted into a mountain range

Dağ sırasına yükselebilir,

and eroded away

aşınabilir

or carried along in an oceanic plate

veya okyanus plakasında taşınıp

and subducted back into the Earth's mantle,

Dünya'nın mantosuna geri dalabilir,

melting your fossil into hot mush.

fosilinizi eritip sıcak lapaya çevirebilirler.

Fingers crossed your rock surroundings

Umalım da

will get gently lifted up

bedeninizin çevresi plaka tektoniği ile uysalca kalksın,

by plate tectonics,

sea levels will change,

deniz seviyesi değişsin,

and you'll end up under dry land

ve yüzeye yakın kurak alanın altına gelin.

close to the surface,

but not so close

Ama çok da yakın olmasın ki

that erosion from wind and rain wipes you away

rüzgar ve yağmurdan kaynaklanan erozyon,

before someone can come find you.

sizi birileri bulmadan önce silip süpürmesin.

The last step in this long process,

Bu uzun sürecin son adımında

an intrepid paleontologist has to come find you.

gözüpek bir paleontolog sizi bulmalı.

Maybe she's a research scientist

Belki sizin yaşınız ve tipinizde fosillerin

scouting for fossils your age and type

izini süren araştırmacı bilim insanı

or just an amateur collector

ya da sadece tesadüfi bir keşif arayan

hoping for a fortuitous find.

amatör koleksiyoncudur.

She whacks away at layers of rock above you

Üzerinizdeki kayaları kırar

or spots your fossil exposed

veya selden sonra fosilinizi bir koyda bulur.

in a creek bank after a flood.

And there you are,

İşte oradasın,

a magnificent scientific discovery,

görkemli bir bilimsel keşif,

millions of years in the making!

oluşması milyonlarca yıl sürmüş.

She and her colleagues gently extract you

O ve meslektaşları

from the surrounding sediment,

sizi nazikçe çevrenizdeki kayaçlardan çıkaracak,

measure and photograph

buldukları tüm parça ve bölümleri ölçüp fotoğraflayacak

all the bits and pieces they find,

and begin the complex task of reconstructing

ve kemiklerinizde buldukları kanıtlarla

how and when you lived

nasıl ve ne zaman yaşadığınızın

based on the evidence they find in your bones.

karmaşık yeniden yapılandırma görevi başlayacak.

Paleontologists will be some of your biggest fans

Paleontologlar, müzedeki hayran kalabalığının yanı sıra

along with all those admiring crowds at the museum.

en büyük hayranlarınızdan olacak.

You made it!

Başardınız!

You spent years underground in obscurity,

Yıllarınızı yeraltında geçirdiniz;

karanlıkta, kan dökerek, terleyerek,

shedding blood,

sweat,

tears,

and your internal organs.

gözyaşları içinde ve iç organlarınız olmadan.

You worked yourself to the bone

Dişinizi tırnağa taktınız.

until your bones disintegrated

Ta ki kemikleriniz ayrışana

and were replaced by minerals and sediments.

mineraller ve tortularla yer değiştirene kadar.

But it was all worth it

Ama hepsine değdi.

because you're a famous fossil!

Artık meşhur bir fosilsiniz!

Now, you better hold that pose!

Pozunuzu korusanız iyi edersiniz!