How to fossilize...yourself - Phoebe A. Cohen

Jak zmienić się w skamielinę - Phoebe A. Cohen

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

Imagine being a fossil:

Wyobraź sobie, że jesteś skamieliną.

touring the world's great museums,

Pokazują cię w znanych muzeach,

inspiring awe in onlookers of all ages,

inspirujesz wszystkich zwiedzających,

posing for hordes of fawning photographers.

pozujesz hordom zachwyconych fotografów.

Sound like something you'd like?

Podoba ci się ta myśl?

Well, good luck!

No to powodzenia!

At least 99.9% of creatures that have ever lived

Blisko 99,9% żyjących niegdyś istot

aren't preserved in the fossil record.

nie przetrwało w formie skamieniałości.

But forget about them,

Ale zapomnij o nich,

everyone else will,

wszyscy o nich zapomnimy.

and listen up!

Posłuchaj!

If you want your corpse

Jeśli chcesz, by twoje ciało

in the exclusive 0.01% Club,

trafiło do ekskluzywnego klubu 0,01%,

the Hall of Preserved Fossil Fame,

Galerii Sław Skamieniałości,

it will not be easy.

nie będzie to łatwe.

You better work!

Trzeba się postarać!

Step one: die.

Krok pierwszy: umrzyj.

It's a cold, hard fact of fossilization.

To nieugięta zasada skamielin.

Everything paleontologists find

Wszystko, co znajdują paleontolodzy,

was once alive and, at some point, died.

kiedyś żyło i w pewnym momencie zginęło.

We'll skip the details

Pomińmy szczegóły.

and assume you had a long, fulfilling life

Załóżmy, że miałeś długie, udane życie,

so we can get to what is really important --

przejdźmy do tego, co ważne:

how you die.

jak umrzesz.

There are many ways to become a fossil,

Jest wiele sposobów na zostanie skamieliną,

so let's highlight your top death options.

spójrzmy na najlepsze opcje.

You could get yourself trapped in tree sap,

Możesz zostać uwieziony w żywicy,

which, when hardens, turns into amber

która zmienia się w bursztyn.

and can survive intact for millions of years.

Może pozostać nienaruszona miliony lat.

But unless you find a really big tree to sit under,

Ale raczej nie znajdziesz tak wielkiego drzewa.

amber preservation will likely remain

Utrwalenie w bursztynie

the domain of insects and other very small animals.

pozostanie domeną owadów i małych zwierząt.

Generally, the right place to be

Najlepsze miejsce,

if you want to end up a fossil

by zostać skamieniałością,

is wherever sediment is actively being deposited,

jest tam, gdzie stale odkładają się osady,

like a lake or an ocean floor.

jak jezioro czy dno oceanu.

A mountaintop or prairie?

Szczyt góry czy preria?

Not good!

Nie za bardzo!

You need to get buried,

Musisz zostać pogrzebany,

the faster the better,

im szybciej, tym lepiej,

because the longer you hang around on the surface,

im dłużej jesteś na powierzchni,

the more likely you'll get eaten,

tym pewniej zostaniesz pożarty,

scavenged,

or otherwise destroyed

wygrzebany lub zniszczony,

before ever having a chance to get preserved.

bez szansy na zachowanie.

If you can get buried someplace

Jeśli zostaniesz zakopany tam,

with little to no oxygen,

gdzie brakuje tlenu,

like a bog or a deep lake bottom,

na przykład w bagnie czy na dnie jeziora,

even better.

to nawet lepiej.

That lack of oxygen will slow down your decay

Brak tlenu spowolni twój rozkład,

and give you more time to fossilize.

da ci więcej czasu na skamienienie.

So, let's say you're lucky enough to die

Załóżmy, że masz szczęście umrzeć

and get buried in a shallow sea

i zostać pochowanym w płytkim morzu,

under muddy, sandy sediments.

pod błotnistymi, piaskowymi osadami.

What's your next move?

Co dalej?

One option is a process

Jedna z opcji

called permineralization.

to permineralizacja.

While all your soft parts decay away,

Miękkie tkanki rozkładają się,

your bones get saturated with mineral-rich waters.

a kości nasycają się wodami bogatymi w minerały.

Bit by bit, microscopic crystals precipitate

Mikroskopijne kryształki powolutku

out of these waters

wytrącają się z wody,

to fill in the empty spaces and pores in your bones.

wypełniając puste miejsca i pory w kościach.

Otherwise, you'd better hope

Inaczej lepiej módl się,

the sediments around you harden

żeby osady wokół ciebie stwardniały

while your bones decay away

podczas rozkładu kości,

and another sediment or mineral fills in the spaces

a inna warstwa osadu czy minerałów

your bones leave behind,

wypełniła po nich przestrzeń,

creating a perfect cast of your skeleton.

tworząc piękny odlew twojego szkieletu.

Over time, the sediments around your fossil

Z czasem osady wokół twojej skamieliny

will lithify or turn into rock.

stwardnieją lub zmienią się w skałę.

But you're not in the clear yet!

Ale to jeszcze nie koniec!

Many things could happen

Wiele się może stać tym skałom,

to those sedimentary rocks

that might destroy your chances

co może zaprzepaścić szanse odkrycia cię.

of getting discovered.

They could get uplifted into a mountain range

Mogą zostać wypiętrzone w pasmo górskie,

and eroded away

albo ulec erozji,

or carried along in an oceanic plate

lub przeniesione na płycie oceanicznej

and subducted back into the Earth's mantle,

i wciągnięte do płaszcza Ziemi,

melting your fossil into hot mush.

zmieniając twoją skamielinę w gorącą papkę.

Fingers crossed your rock surroundings

Trzymajmy kciuki, że twoje skalne otoczenie

will get gently lifted up

zostanie delikatnie wypiętrzone

by plate tectonics,

przez płyty tektoniczne.

sea levels will change,

Poziom morza się zmieni

and you'll end up under dry land

i skończysz na suchym lądzie,

close to the surface,

niedaleko powierzchni,

but not so close

ale nie za blisko,

that erosion from wind and rain wipes you away

żeby erozja spowodowana wiatrem i deszczem

before someone can come find you.

nie starła cię, zanim cię odnajdą.

The last step in this long process,

Ostatni krok w tym długim procesie,

an intrepid paleontologist has to come find you.

Odnajdzie cię nieustraszona paleontolog.

Maybe she's a research scientist

Może jest naukowcem,

scouting for fossils your age and type

poszukującym skamielin w twoim wieku i typie,

or just an amateur collector

a może tylko zbieraczką-amatorką,

hoping for a fortuitous find.

na tropie przypadkowych znalezisk.

She whacks away at layers of rock above you

Zbije warstwę skał nad tobą

or spots your fossil exposed

albo zauważy twoją odsłoniętą skamielinę

in a creek bank after a flood.

na brzegu strumienia po jego wylaniu.

And there you are,

Wtedy staniesz się

a magnificent scientific discovery,

wspaniałym odkryciem naukowym,

millions of years in the making!

tworzonym przez miliony lat!

She and her colleagues gently extract you

Badaczka i jej koledzy delikatnie wydobędą cię

from the surrounding sediment,

z otaczających osadów.

measure and photograph

Zmierzą i sfotografują

all the bits and pieces they find,

wszystkie znalezione szczątki i kawałki

and begin the complex task of reconstructing

i rozpoczną żmudny proces rekonstrukcji,

how and when you lived

Jak i kiedy żyłeś,

based on the evidence they find in your bones.

w oparciu o dowody z twoich kości.

Paleontologists will be some of your biggest fans

Paleontolodzy będą twoimi największymi fanami

along with all those admiring crowds at the museum.

wraz z zachwyconymi tłumami z muzeum.

You made it!

Udało ci się!

You spent years underground in obscurity,

Spędziłeś lata pod ziemią w ciemnościach,

shedding blood,

tracąc krew, pot,

sweat,

tears,

and your internal organs.

łzy i organy wewnętrzne.

You worked yourself to the bone

Urobiłeś się po łokcie,

until your bones disintegrated

aby rozłożyć kości

and were replaced by minerals and sediments.

i zastąpić je minerałami i osadami.

But it was all worth it

Ale było warto,

because you're a famous fossil!

ponieważ jesteś słynną skamieliną!

Now, you better hold that pose!

Zostań w tej pozie!