How exactly does binary code work? - José Américo N L F de Freitas

Çeviri: Sueda Bingol Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Imagine trying to use words to describe every scene in a film,

Bir filmdeki bütün sahneleri betimlemek için kelimeleri kullandığınızı hayal edin,

every note in your favorite song,

en sevdiğiniz şarkıdaki bütün notaları,

or every street in your town.

ya da şehrinizdeki bütün sokakları.

Now imagine trying to do it using only the numbers 1 and 0.

Şimdi de bunu sadece 1 ve 0 sayılarını kullanarak yaptığınızı hayal edin.

Every time you use the Internet to watch a movie,

Film izlemek, müzik dinlemek, ya da yol bulmak için

listen to music,

interneti her kullandığınızda

or check directions,

cihazınızın yaptığı şey

that’s exactly what your device is doing,

tam olarak bu,

using the language of binary code.

ikili kod dilini kullanmak.

Computers use binary because it's a reliable way of storing data.

Bilgisayarlar ikili kodu kullanır çünkü bu veri depolamak için güvenli bir yöntemdir.

For example, a computer's main memory is made of transistors

Mesela, bilgisayarın ana belleği 5 volt ve 0 volt gibi

that switch between either high or low voltage levels,

yüksek veya düşük voltaj seviyeleri arasında gidip gelen

such as 5 volts and 0 volts.

transistörlerden oluşur.

Voltages sometimes oscillate, but since there are only two options,

Voltaj bazen arada bir yerde kalır, ama sadece iki seçenek olduğundan

a value of 1 volt would still be read as "low."

1 voltun değeri yine "düşük" olarak okunur.

That reading is done by the computer’s processor,

Bu okuma bilgisayarın işlemcisi tarafından yapılır,

which uses the transistors’ states to control other computer devices

işlemci diğer cihazları kontrol etmek için yazılım yönergelerine göre

according to software instructions.

transistörlerin durumlarını kullanır.

The genius of this system is that a given binary sequence

Sistemin dehası şu ki, verilen bir ikili kod diziliminin

doesn't have a pre-determined meaning on its own.

kendisine ait önceden belirlenmiş bir anlamı yoktur.

Instead, each type of data is encoded in binary

Onun yerine, her veri tipi

according to a separate set of rules.

farklı bir kurallar bütününe göre kodlanmıştır.

Let’s take numbers.

Sayıları ele alalım.

In normal decimal notation,

Normal ondalık sisteme göre,

each digit is multiplied by 10 raised to the value of its position,

sağdan 0 ile başlamak suretiyle

her sayı 10 üzeri sayının bulunduğu basamak değeriyle çarpılır.

starting from zero on the right.

So 84 in decimal form is 4x10⁰ + 8x10¹.

Yani 84 sayısı ondalık haliyle 4x10⁰ + 8x10¹'e denktir.

Binary number notation works similarly,

İkili kodda da sayı yazımı benzer şekilde çalışır,

but with each position based on 2 raised to some power.

ama her basamakta 2'nin bir kuvveti alınır.

So 84 would be written as follows:

Yani 84 sayısı şu şekilde yazılacaktır:

Meanwhile, letters are interpreted based on standard rules like UTF-8,

Bu arada, kelimeler her karakteri 8 haneli bir ikili kod dizisine eşleyen

which assigns each character to a specific group of 8-digit binary strings.

UTF-8 benzeri standart kurallara bağlı olarak anlamlandırılır.

In this case, 01010100 corresponds to the letter T.

Bu durumda, 01010100 dizisi T harfini karşılayacaktır.

So, how can you know whether a given instance of this sequence

O zaman verilen bir dizi örneğinin T'ye mi yoksa 84'e mi karşılık geldiğini

is supposed to mean T or 84?

nasıl anlayabilirsiniz?

Well, you can’t from seeing the string alone

Sadece diziyi görerek anlayamazsınız,

– just as you can’t tell what the sound "da" means from hearing it in isolation.

– tıpkı yalnızca "da" sesini duyarak ne anlama geldiğini anlayamayacağınız gibi.

You need context to tell whether you're hearing Russian, Spanish, or English.

Rusça, İspanyolca ya da İngilizce olduğunu anlamak için bağlama ihtiyaç duyarsınız.

And you need similar context

İkili kodda da sayılara mı

to tell whether you’re looking at binary numbers or binary text.

yoksa bir metne mi bakıyor olduğunuzu anlamak için benzer bir bağlam gereklidir.

Binary code is also used for far more complex types of data.

İkili kod, çok daha karmaşık tipte veriler için de kullanılır.

Each frame of this video, for instance,

Bu videonun her bir karesi mesela,

is made of hundreds of thousands of pixels.

yüz binlerce pikselden oluşur.

In color images,

Renkli görüntülerde,

every pixel is represented by three binary sequences

her piksel ana renklere karşılık gelen

that correspond to the primary colors.

üç adet ikili kod dizisi tarafından temsil edilir.

Each sequence encodes a number

Her dizi bir sayı kodlar,

that determines the intensity of that particular color.

bu sayı da o rengin yoğunluğunu belirler.

Then, a video driver program transmits this information

Sonra, bir video oynatma programı bu bilgiyi

to the millions of liquid crystals in your screen

ekranınızdaki milyonlarca sıvı kristale

to make all the different hues you see now.

gördüğünüz bütün tonları oluşturmak için iletir.

The sound in this video is also stored in binary,

Bu videonun sesi de ikili kod aracılığıyla,

with the help of a technique called pulse code modulation.

darbe kod kiplenimi adı verilen bir teknik yardımıyla saklanır.

Continuous sound waves are digitized

Sürekli ses dalgaları, birkaç milisaniyede bir

by taking "snapshots" of their amplitudes every few milliseconds.

genliklerinin anlık görüntüleri alınarak sayısallaştırılır.

These are recorded as numbers in the form of binary strings,

bunlar sesin her saniyesinde 44,000 adet olmak üzere

with as many as 44,000 for every second of sound.

ikili kod hâlindeki sayılar olarak kaydedilir.

When they’re read by your computer’s audio software,

Bunlar, bilgisayarınızın işitsel yazılımı tarafından okunduğunda,

the numbers determine how quickly the coils in your speakers should vibrate

sayılar farklı frekansta sesler oluşturmak için

hoparlörlerinizdeki bobinlerin hangi hızda titremesi gerektiğine karar verirler.

to create sounds of different frequencies.

All of this requires billions and billions of bits.

Bunların her biri milyarlarca bit gerektirir.

But that amount can be reduced through clever compression formats.

Fakat bu miktar akıllıca sıkıştırma formatlarıyla azaltılabilir.

For example, if a picture has 30 adjacent pixels of green space,

Mesela, eğer fotoğrafta 30 adet yeşil komşu piksel varsa,

they can be recorded as "30 green" instead of coding each pixel separately -

run-length encoding denilen bir sistemle, ayrı ayrı kodlanmak yerine

a process known as run-length encoding.

"30 yeşil" olarak kodlanılabilir.

These compressed formats are themselves written in binary code.

Bu sıkıştırma yöntemlerinin kendileri ikili kodla yazılmıştır.

So is binary the end-all-be-all of computing?

Yani ikili kod, proglamlamanın olmazsa olmazı mı?

Not necessarily.

Tam olarak değil.

There’s been research into ternary computers,

3 muhtemel durumda devresi olan

with circuits in three possible states,

3 terimli bilgisayarlar üzerinde

ve hatta devreleri rastgele ve çoklu olabilen

and even quantum computers,

whose circuits can be in multiple states simultaneously.

kuantum bilgisayarlar üzerinde araştırmalar yapıldı.

But so far, none of these has provided

Ama şimdiye kadar bunların hiçbiri

as much physical stability for data storage and transmission.

veri saklama ve aktarma konusunda bu kadar stabil olamadı.

So for now, everything you see,

Yani şimdilik, gördüğünüz,

hear,

and read through your screen

duyduğunuz

ve ekranda okuduğunuz her şey

comes to you as the result of a simple "true" or "false" choice,

size milyarlarca kez yapılan bir

"doğru" yada "yanlış" seçiminin sonucu olarak ulaşıyor.

made billions of times over.