Tracking grizzly bears from space - David Laskin

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Çeviri: Miraç Şendil Gözden geçirme: Nihal Aksakal

These are grizzly bears.

Bunlar boz ayılar.

As you can see, they have big teeth and giant claws.

Gördüğünüz gibi büyük dişleri ve devasa pençeleri var.

But once you get to know them better,

Onları tanıdıkça

they're not as ferocious as you might think.

düşündüğünüz kadar vahşi olmadıklarını anlayacaksınız.

They play a critical role in the function of our ecosystems,

Ekosistemlerimizin işlevinde kritik bir rol oynarlar

but, unfortunately, their habitat is dwindling fast.

ancak malesef habitatları giderek azalmakta.

In order to protect them,

Onları korumak için

it's important to know

yaşadıkları habitatları

why do grizzlies choose certain areas

neden tercih ettiklerini

to inhabit in the first place?

bilmemiz gerekli.

Let's look at a threatened population of bears

Kanada'nın kayalık dağlarında yaşayan

living in the rocky mountains of Canada.

tehdit altındaki ayı nüfusuna bir göz atalım.

Remember those giant claws?

Devasa pençeleri hatırladınız mı?

Well, they're not for what you might think.

Aslında düşündüğünüz şey için kullanmıyorlar.

They have evolved specifically

Enerji açısından zengin kökleri kazmak için

for digging up energy-rich roots.

özel olarak evrildiler.

It turns out that grizzlies eat a lot of plants.

Anlaşılan o ki boz ayılar fazlasıyla bitki yiyormuş.

The ones that live here are almost vegetarians.

Burada yaşayanlar neredeyse vejetaryen.

You see, unlike other predators,

Şöyle ki, diğer yırtıcıların aksine

grizzlies have diverse diets

boz ayıların diyeti daha çeşitlidir

that can include up to 90% vegetation.

ve yüzde 90'a kadar bitki içerebilir.

However, maintaining a diet of plants can be difficult.

Fakat böyle bir diyeti sürdürmek zor olabilir.

In these northern latitudes, you have distinct seasons

Bu kuzey enlemlerinde,

where it's really nice and green for part of the year

yılın bir kısmı gerçekten güzel ve yeşil,

diğer kısmı ise gerçekten soğuk olan farklı mevsimler var.

and really cold for the other part.

If you eat plants, you have almost nothing to eat

Eğer bitki yiyorsanız, soğuk olan zamanda yiyecek

for the cold part of the year.

neredeyse hiçbir şeyiniz yok.

So, you either have to migrate like geese

Yani ya kazlar gibi göç edeceksiniz

or hibernate like ground squirrels.

ya da sincap gibi kış uykusuna yatacaksınız.

Grizzly bears hibernate.

Boz ayılar da kış uykusuna yatar.

Their behaviors are closely synchronized with the seasons.

Hareketleri mevsimlerle senkronize biçimdedir.

During the summer, they have to pack on

Yaz mevsiminde, kışı atlatabilmek için

enough body fat to survive the winter.

yeterince yağ depolamalıdırlar.

Without it, they would either starve

Böyle yapmazlarsa, ya aç kalırlar

or not have enough energy

ya da yavru sahibi olmak için

to successfully produce offspring.

yeterince enerjileri olmaz.

But when you eat mostly plants,

Ancak çoğunlukla bitki yiyince

it's hard to gain a lot of weight.

kilo almak da zorlaşıyor.

You need to be a highly effective forager.

Çok yetenekli bir toplayıcı olmanız gerek.

So, bears tightly follow the schedule of the plants

Bu yüzden ayılar,

and harvest them like crops

bitkilerin zamanlarını takip ederek

at the point in time when they are at the most nutritious.

en besleyici olduğu vakitlerde toplarlar.

This will happen in different places at different times.

Bu durum farklı yer ve zamanlarda gerçekleşir.

In autumn, a large male grizzly can eat

Sonbaharda yetişkin bir boz ayı

up to 200,000 berries in a single day.

günde 200.000 böğürtlen yiyebilir.

Therefore, to protect these bears,

Bu yüzden, bu ayıları korumak için

researchers want to take a closer look

araştırmacılar, en uygun habitatı bulmak amacıyla

at the seasonal interaction between grizzlies and plants

boz ayıları ve bitkiler arasındaki mevsimsel etkileşimi

to identify areas of the highest quality habitat.

biraz daha yakından araştırmak istediler.

This begins 700 kilometers up in space.

Bu da 700 km uzaklıktaki uzayda başladı.

Up here, two NASA satellites carry sensors

Burada, iki NASA uydusu

that are sensitive to the light reflected by vegetation.

bitki örtüsünün yansıttığı ışığa duyarlı sensörleri taşır.

Every species of plant reflects

Her bitki türü,

a unique combination of wave lengths,

bir piyanoda farklı akorlar gibi davranan

called spectral signatures

ancak ses yerine ışık kullanan

that act like different chords on a piano

spektral imzalar adı verilen

but use light instead of sound.

benzersiz bir dalga boyu kombinasyonunu yansıtır.

These signatures are recorded by the satellites every day

Bu imzalar, uydular tarafından her gün kaydedilir

and are combined like frames in a movie

ve tüm yaz boyu olan

so you can watch the vegetation grow

vejetasyonu izlemek için

over an entire summer.

film karesi gibi birleştirilir.

Simultaneously, the movements of bears

Aynı zamanda GPS tasmalı ayıların

wearing GPS collars are monitored

habitatlarındaki düşüş

to see how they respond to the ebb and flow

ve gıda akışına

of nutrition throughout their habitat.

verdikleri tepkiler de izlenir.

Now, instead of ordinary, static habitat maps,

Sıradan, statik habitat haritalarının yerine,

these dynamic, time-lapse habitat maps

bu dinamik ve time-lapse habitat haritaları

could be used for grizzly bear conservation

boz ayıların korunmasında

in a number of ways.

farklı yollarla kullanılabilir.

First, they help calculate the carrying capacity

Öncelikle, çalışma alanının taşıma kapasitesini hesaplamaya

of the study area.

yardımcı olurlar.

In other words, how many bears

Diğer bir deyişle,

can the remaining habitat support?

kalan habitatlar kaç ayıyı kaldırabilir?

Is there enough food to go around?

Yeteri kadar yiyecek var mı?

Second, the maps show

İkinci olarak, haritalar ayıların belli saatlerde

where bears will be foraging at specific times.

nerelerde dolaştığını gösterir.

We can prevent disturbing the bears

Bu alanlardan önemli beslenme zamanlarında kaçınarak

and stressing them out

by avoiding these areas during important feeding periods.

ayıları rahatsız etmekten

ve strese sokmaktan kaçınabiliriz.

Finally, the maps can be used

Son olarak, haritalar,

to predict the effects of climate change,

değişen yıllık sıcaklıkların bitki büyüme oranını değiştireceği

where shifting annual temperatures

iklim değişikliğinin etkilerini tahmin etmek

will alter the rate of plant growth,

throwing the bears' precise foraging schedule out of whack.

ve ayıların net beslenme zamanlarını

hesaplamak için kullanılabilir.

This provides less food

Bu durum daha az yiyeceğe

and increases competition between bears.

ve ayılar arasında yarışmaya sebep oluyor.

Grizzlies are charismatic symbols of the wilderness.

Boz ayılar vahşi dünyanın karizmatik sembolleridir.

These habitat maps made from satellite imagery

Uydu görüntülerinden yapılan bu habitat haritaları

can not only help conserve grizzly bears

sadece boz ayıların korunmasına değil,

but all sorts of different species.

her türlü farklı türün korunmasına yardımcı olabilir.

They aid us in understanding

Ekosistemlerin nasıl işlediğini,

how ecosystems function,

nerede tehdit edildiklerini

where they are threatened,

ve kırılgan, muhteşem gezegenimizi

and how we can try to keep our fragile,

nasıl sağlam tutmaya çalışabileceğimizi anlamamıza

amazing planet intact.

yardımcı oluyorlar.