Nature's fortress: How cacti keep water in and predators out - Lucas C. Majure

Çeviri: Gözde Alpçetin Gözden geçirme: Sara Ozturk

If you were a jackrabbit hopping through the desert,

Eğer çöl boyunca zıplayıp duran bir tavşan olsaydınız,

you’d be glad to stumble— well, maybe not stumble—

bir kaktüse sendelemek demeyelim de,

across a cactus: the succulent flesh of these plants is a water source

rastlamaktan memnun olursunuz

çünkü bu bitkilerin sulu bedenleri birçok çöl hayvanı için bir su kaynağı.

for many desert animals.

Native to the Americas and known for their spines and succulent stems,

Amerika’ya özgü olan ve dikenli, sulu sapları ile bilinen

cacti of all shapes and sizes have evolved to not just survive, but thrive,

kaktüsün her şekli ve boyutu, Dünya’daki en sert çöl iklimlerinin bazılarında

in some of the harshest desert climates on Earth.

sadece hayatta kalmak için değil, aynı zamanda büyümek için de evrilmiş.

So how do they do it?

Peki nasıl yapıyorlar?

A cactus’s spines are one key to its survival—

Kaktüsün dikenleri hayatta kalabilmelerinin anahtarı

but not for the reason you might think.

ama düşündüğünüz nedenden değil.

Take a look at the prickly pear.

Şu Hint incirine bir göz atın.

Its spines are highly modified leaves.

Dikenleri bir hayli değişikliğe uğramış yapraklar.

A normal leaf’s large surface area would be ill-suited to the desert,

Normal bir yaprağın geniş yüzey alanı çöl için uygun değil

transpiring massive amounts of water under the baking sun.

çünkü kızgın güneşin altında çok miktarda su sızdırır.

The dramatically reduced surface area of the spines limits water loss.

Dikenlerin çarpıcı şekilde azalmış yüzey alanı su kaybını kısıtlar.

They also shade the cactus and reflect the sun’s rays,

Ayrıca kaktüse gölge yapar ve güneş ışınlarını yansıtır

reducing the plant's core temperature during the heat of the day.

böylece bitkinin çekirdek ısısını günün en sıcak zamanında azaltır.

Then, at night, when air temperatures plummet,

Sonra geceleyin hava sıcaklığı aniden düşünce

the spines act as an insulating layer,

dikenler yalıtkan bir katman görevi görür

keeping the cactus from cooling down too much.

böylelikle kaktüsün çok fazla soğumasını engeller.

These functions are just as important, if not more,

Bu işlevler; avcılara karşı savunma kadar önemli,

hatta daha önemli diyebiliriz.

than defending against predators.

From Cuba to Mexico, and as far south as Brazil and Peru,

Küba’dan tutun Meksika’ya, Brezilya ve Peru’ya kadar uzanan

Melon cacti grow on limestone soils in seasonally dry tropical forests,

melokaktüs, sürekli olarak kızgın güneşe maruz kaldıkları

where they're constantly exposed to the beating sun.

kuru, tropik ormanların kireçli toplarında yetişir.

They rely on another adaptation common to cacti: a thick skin,

Kaktüslere özgü bir diğer adaptasyon olan kalın kabuklarına bel bağlarlar,

which is coated in a waxy substance called a cuticle that limits water loss.

kabukları su kaybını kısıtlayan ve kütikül denen mumlu bir maddeyle kaplı.

Meanwhile, the stomata—

Bu sırada gözenekler,

tiny holes that allow the exchange of gases that enable photosynthesis—

fotosenteze olanak sağlayan gazların değiş tokuşuna izin veren küçük delikler.

remain firmly closed until night when they open.

gece açılasaya kadar sımsıkı kapalı kalırlar.

The lower temperatures at night mean the cactus loses less water

Geceleyin düşen sıcaklıklar, gözenekleri açıldığında

kaktüsün saplarından daha az su kaybettiği anlamına gelir.

from the stem when the stomata open.

The bulk of the plant acts as a large barrel of water,

Bitkinin cüssesi büyük bir su varili görevi görür,

storing it for times of need.

ihtiyaç anları için su depolar.

But to survive the desert, a cactus can’t just limit water loss—

Ama çölde hayatta kalmak için bir kaktüs sadece su kaybını kısıtlayamaz,

it has to be prepared to take full advantage

suyun mevcut olduğu nadir anlardan

of the rare situations where water is readily available.

tamamen yararlanmak için hazırlıklı olmalı.

In North America’s Sonoran Desert,

Kuzey Amerika’daki Sonora Çölü’nde

the towering Saguaro cactus can grow up to 20 meters tall

yüksek Saguaro kaktüsü 20 metreye kadar büyüyebilir

and live for up to 200 years.

ve 200 sene kadar yaşayabilir.

Woody tissue, like the kind found in tree trunks,

Ağaç gövdelerinde bulunana benzer odunsu dokusu

give the Saguaro its height,

Saguaro’ya boyunu verir

but the Saguaro survives with way less water than most trees.

ama Saguaro çoğu ağaca göre çok daha az su ile hayatta kalır.

Most of its roots are only a few inches deep.

Köklerinin çoğu sadece birkaç santim derinlikte.

Just below the soil’s surface, they spread out laterally for meters

Toprağın yüzeyinin hemen altında, metrelerce yanlamasına yayılmış halde

and hold the plant in place.

ve bitkiyi ayakta tutar.

Even its single deepest root, the taproot,

En derin kökü bile, yani kazık kök,

extends less than one meter into the ground.

yerin sadece bir metreden daha azına uzanır.

After a rain, the lateral roots respond in real time,

Yağmurdan sonra yan kökler gerçek zamanda karşılık verir,

rapidly growing and spreading.

hızla büyür ve yayılırlar.

They produce ephemeral rain roots that quickly take up the available water.

Mevcut suyu hızla alan kısa ömürlü yağmur kökleri üretirler.

The water is then pulled up into the plant body

Su sonra bitkinin gövdesine çekilir

and stored in cells that contain mucilage,

ve müsilaj içeren hücrelerde depolanır,

a gluey substance that clings to water molecules

müsilaj su moleküllerine tutunan yapışkan bir maddedir

and stops them from evaporating if the plant’s tissue

ve bitkinin dokusu eğer zarar görür ve korunmasız kalırsa

is ever damaged and exposed.

onların buharlaşmasına engel olur.

As the soil dries after the rain,

Toprak yağmurdan sonra kurudukça

the small rain roots also start to dry and wither away,

küçük yağmur kökleri de kurumaya ve buruşmaya başlar

and the cactus awaits the next time it can take advantage of a shower.

ve kaktüs duştan faydalanabileceği başka bir zamanı bekler.

Taken together, these features make cacti well-equipped to survive

Hepsi birden düşünüldüğünde

bu özellikler, kaktüsleri hayatta kalmaları için donanımlı yapıyor,

their environments,

from the driest desert to... a tropical rainforest?

en kuru çölden tutun tropik bir yağmur ormanında bile.

The mistletoe cactus can live on the branches of trees in the rainforest.

Ökse otu kaktüsü ise yağmur ormanında ağaçların dallarında yaşayabilir.

Though there’s lots of water around, not much of it reaches the cactus here,

Etrafta çok su olsa da çoğu kaktüse ulaşmıyor

and there's nowhere for its roots to go.

ve köklerinin gideceği bir yer de yok.

So even here, the cactus survives using adaptations

Bu yüzden burada bile kaktüs,

atalarının uzun zaman önce çölde hayatta kalmasına yardımcı olan

that long ago helped its ancestors survive the desert.

adaptasyonları kullanarak hayatta kalıyor.