Nature's fortress: How cacti keep water in and predators out - Lucas C. Majure

615,645 views ・ 2021-11-18

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Mateusz Sieminski Korekta: Ola Królikowska
00:06
If you were a jackrabbit hopping through the desert,
0
6965
2962
Wyobraź sobie, że jesteś zającem i kicasz przez pustynię.
00:09
you’d be glad to stumble— well, maybe not stumble—
1
9927
3295
Ucieszy cię widok, bo raczej nie dotyk, kaktusa.
00:13
across a cactus: the succulent flesh of these plants is a water source
2
13222
4671
Soczysty miąższ tych roślin jest źródłem wody
00:17
for many desert animals.
3
17893
1835
dla wielu zwierząt pustynnych.
00:19
Native to the Americas and known for their spines and succulent stems,
4
19853
4254
Wywodzące się z obu Ameryk i znane ze względu na kolce oraz mięsiste łodygi
00:24
cacti of all shapes and sizes have evolved to not just survive, but thrive,
5
24107
5464
kaktusy przystosowały się nie tylko do przetrwania,
ale wręcz do prosperowania
00:29
in some of the harshest desert climates on Earth.
6
29571
3420
w najbardziej nieprzyjaznych, pustynnych warunkach.
00:33
So how do they do it?
7
33450
1376
Jak to osiągnęły?
00:35
A cactus’s spines are one key to its survival—
8
35118
3629
Kluczowym elementem dla ich przetrwania są kolce,
00:38
but not for the reason you might think.
9
38747
2127
ale nie chodzi tu o obronę.
00:40
Take a look at the prickly pear.
10
40874
2086
Przyjrzyjmy się opuncji figowej.
00:42
Its spines are highly modified leaves.
11
42960
3086
Jej kolce są zmodyfikowanymi liśćmi.
00:46
A normal leaf’s large surface area would be ill-suited to the desert,
12
46046
4296
Liście o płaskiej powierzchni nie sprawdzają się w klimacie pustynnym,
00:50
transpiring massive amounts of water under the baking sun.
13
50342
3795
bo tracą zbyt wiele wody pod wpływem słońca.
00:54
The dramatically reduced surface area of the spines limits water loss.
14
54388
4838
Zredukowana powierzchnia kolców pozwala zminimalizować tę stratę.
00:59
They also shade the cactus and reflect the sun’s rays,
15
59393
3795
Liście zapewniają też cień kaktusowi i odbijają promienie słońca,
01:03
reducing the plant's core temperature during the heat of the day.
16
63188
3670
obniżając temperaturę łodygi w czasie upalnego dnia.
01:07
Then, at night, when air temperatures plummet,
17
67150
2628
W nocy, gdy powietrze oziębia się,
01:09
the spines act as an insulating layer,
18
69778
3045
kolce pełnią funkcję warstwy izolującej,
01:12
keeping the cactus from cooling down too much.
19
72823
2669
nie pozwalając roślinie nadmiernie się ochłodzić.
01:15
These functions are just as important, if not more,
20
75617
3504
Funkcje te są równie ważne, a może nawet ważniejsze
01:19
than defending against predators.
21
79121
2127
niż obrona przed drapieżnikami.
01:21
From Cuba to Mexico, and as far south as Brazil and Peru,
22
81498
4463
Od Kuby po Meksyk i daleko na południe aż do Brazylii i Peru
01:25
Melon cacti grow on limestone soils in seasonally dry tropical forests,
23
85961
5756
kaktusy z rodzaju Melocactus rosną w wapiennej glebie
w okresowo suchych lasach tropikalnych,
01:31
where they're constantly exposed to the beating sun.
24
91717
2836
gdzie stale wystawione są na promienie słońca.
01:34
They rely on another adaptation common to cacti: a thick skin,
25
94928
4713
Są w stanie przetrwać dzięki kolejnej adaptacji typowej dla kaktusów,
01:39
which is coated in a waxy substance called a cuticle that limits water loss.
26
99641
5130
czyli grubej skórze pokrytej woskowatą substancją, która zapobiega utracie wody.
01:44
Meanwhile, the stomata—
27
104938
1877
Tymczasem aparaty szparkowe,
01:46
tiny holes that allow the exchange of gases that enable photosynthesis—
28
106815
4880
czyli malutkie otworki umożliwiające wymianę gazową i fotosyntezę,
01:51
remain firmly closed until night when they open.
29
111695
3795
pozostają zamknięte i otwierają się dopiero w nocy.
01:55
The lower temperatures at night mean the cactus loses less water
30
115616
3920
Niższa temperatura w nocy sprawia, że kaktus traci mniej wody,
01:59
from the stem when the stomata open.
31
119536
2211
gdy otwiera aparaty szparkowe.
02:02
The bulk of the plant acts as a large barrel of water,
32
122039
3461
Główna część rośliny stanowi coś w rodzaju beczki na wodę,
02:05
storing it for times of need.
33
125500
1627
przechowując zapasy na czas suszy.
02:07
But to survive the desert, a cactus can’t just limit water loss—
34
127711
3795
Jednak żeby przetrwać na pustyni, oprócz ograniczenia utraty wody
02:11
it has to be prepared to take full advantage
35
131506
2503
kaktus musi też wyciągać maksymalne korzyści
02:14
of the rare situations where water is readily available.
36
134009
3587
z rzadkich okazji, kiedy woda jest dostępna.
02:17
In North America’s Sonoran Desert,
37
137888
2419
Na pustyni Sonora w Ameryce Północnej
02:20
the towering Saguaro cactus can grow up to 20 meters tall
38
140307
4588
rośnie saguaro o wysokości do 20 metrów
02:24
and live for up to 200 years.
39
144895
2627
i żyjący nawet 200 lat.
02:27
Woody tissue, like the kind found in tree trunks,
40
147773
3003
Zdrewniała tkanka podobna do tej występującej w pniach drzew
02:30
give the Saguaro its height,
41
150776
2085
pozwala mu osiągnąć imponującą wysokość,
02:32
but the Saguaro survives with way less water than most trees.
42
152861
3921
jednak saguaro potrzebuje do przetrwania dużo mniej wody niż drzewo.
02:36
Most of its roots are only a few inches deep.
43
156948
3671
Większość jego korzeni sięga nie głębiej niż dziesięć centymetrów.
02:40
Just below the soil’s surface, they spread out laterally for meters
44
160619
4546
Rozchodzą się one promieniście tuż pod powierzchnią ziemi
02:45
and hold the plant in place.
45
165165
2044
i utrzymują roślinę w miejscu.
02:47
Even its single deepest root, the taproot,
46
167417
3128
Nawet jego największy korzeń, zwany korzeniem głównym,
02:50
extends less than one meter into the ground.
47
170545
3003
sięga mniej niż metr w głąb ziemi.
02:54
After a rain, the lateral roots respond in real time,
48
174049
4171
Kiedy pada deszcz, korzenie boczne reagują natychmiast,
02:58
rapidly growing and spreading.
49
178220
2085
gwałtownie się rozrastając.
03:00
They produce ephemeral rain roots that quickly take up the available water.
50
180305
4713
Wypuszczają one tymczasowe korzenie, które wchłaniają dostępną wodę.
03:05
The water is then pulled up into the plant body
51
185394
2669
Następnie woda trafia do mięsistej części rośliny,
03:08
and stored in cells that contain mucilage,
52
188063
3086
gdzie jest magazynowana w komórkach wypełnionych śluzem.
03:11
a gluey substance that clings to water molecules
53
191149
3420
To lepka substancja, która wiąże cząsteczki wody,
03:14
and stops them from evaporating if the plant’s tissue
54
194569
3420
uniemożliwiając im odparowanie, jeśli tkanka roślinna zostanie uszkodzona.
03:17
is ever damaged and exposed.
55
197989
2044
03:20
As the soil dries after the rain,
56
200200
2294
Gdy gleba zaczyna wysychać po deszczu,
03:22
the small rain roots also start to dry and wither away,
57
202494
3337
tymczasowe korzenie stają się suche i więdną,
03:26
and the cactus awaits the next time it can take advantage of a shower.
58
206039
4088
a kaktus wyczekuje aż wilgoć pojawi sie ponownie w podłożu.
03:30
Taken together, these features make cacti well-equipped to survive
59
210460
3629
Dzięki tym właściwościom kaktusy są w stanie przetrwać
w różnych miejscach,
03:34
their environments,
60
214089
1126
03:35
from the driest desert to... a tropical rainforest?
61
215215
3712
od pustyni aż po... lasy tropikalne?
03:39
The mistletoe cactus can live on the branches of trees in the rainforest.
62
219094
4921
Kaktus z rodzaju Rhipsalis może rosnąć na gałęziach drzew w lesie tropikalnym.
03:44
Though there’s lots of water around, not much of it reaches the cactus here,
63
224266
4337
Mimo częstych opadów deszczu niewielka ilość wody dociera do kaktusa,
03:48
and there's nowhere for its roots to go.
64
228812
2336
a w dodatku nie ma on gdzie wypuścić korzeni.
03:51
So even here, the cactus survives using adaptations
65
231481
3837
Nawet w takich warunkach przydatne są adaptacje,
03:55
that long ago helped its ancestors survive the desert.
66
235318
3629
z których korzystają inne gatunki kaktusów na pustyni.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7