Can you solve the virus riddle? - Lisa Winer

Virüs bilmecesini çözebilir misiniz? - Lisa Winer

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Esra Çakmak

Your research team has found a prehistoric virus

Araştırma ekibiniz, dondurulmuş

preserved in the permafrost

ve araştırılmak üzere saklanan

and isolated it for study.

tarih öncesi bir virüs buldu.

After a late night working,

Uzun bir gece çalışması ardından,

you're just closing up the lab when a sudden earthquake hits

tam laboratuvarı kapatmak üzereyken aniden bir deprem olur

and knocks out the power.

ve elektrik kesilir.

As the emergency generators kick in, an alarm confirms your worst fears:

Acil durum jeneratörleri devreye girer, alarm çalar ve korktuğunuz başınıza gelir:

all the sample vials have broken.

tüm virüs flakonları kırılmıştır.

The virus is contained for now,

Virüs şimdilik kontrol altında olsa da

but unless you can destroy it,

yok etmediğiniz takdirde,

the vents will soon open and unleash a deadly airborne plague.

havalandırma yakında açılacak ve havayla ölümcül bir veba yayılacak.

Without hesitation, you grab your HazMat suit

Tereddüt etmeden HazMat giysinizi giyiyorsunuz

and get ready to save the world.

ve dünyayı kurtarmaya girişiyorsunuz.

The lab is a four by four compound of 16 rooms

Laboratuvar her biri 4 odalı 4 kat ve toplam 16 odadan oluşuyor,

with an entrance on the northwest corner and an exit at the southeast.

girişi kuzeybatı, çıkışı ise güneydoğu cephesinde.

Each room is connected to the adjacent ones by an airlock,

Her oda bir diğerine hava kilidiyle bağlı

and the virus has been released in every room except the entrance.

ve virüs giriş hariç her odada yayıldı.

To destroy it, you must enter each contaminated room

Yok etmek için her enfekte odaya giriş yapmanız

and pull its emergency self-destruct switch.

ve acil durum kendini yok etme şalterini çalıştırmanız lazım.

But there's a catch.

Ancak bir sorun var.

Because the security system is on lockdown,

Güvenlik sistemi kilitli olduğundan,

once you enter the contaminated room,

enfekte odaya giriş yaptığınız zaman

you can't exit without activating the switch,

şalteri çalıştırmadan çıkamazsınız

and once you've done so,

ve eğer çalıştırırsanız,

you won't be able to go back in to that room.

o odaya geri giremezsiniz.

You start to draw out possible routes on a pad of paper,

Bir kağıda mümkün olan çıkış yollarını çiziyorsunuz,

but nothing seems to get you to the exit

fakat hiçbir yol en az bir oda kaçırmadan

without missing at least one room.

sizi çıkışa götürmüyor.

So how can you destroy the virus in every contaminated room

Peki nasıl enfekte her odadaki virüsü yok edip

and survive to tell the story?

hayatta kalarak bu olayı anlatabilirsiniz?

Pause here if you want to figure it out for yourself.

Kendiniz çözmek istiyorsanız burada durdurun.

Answer in: 3

Cevap için: 3

Answer in: 2

Cevap için: 2

Answer in: 1

Cevap için: 1

If your first instinct is to try to graph your possible moves on a grid,

İlk içgüdünüz mümkün hareketlerinizi bir grafik üstünde göstermekse,

you've got the right idea.

doğru düşündünüz demektir.

This puzzle is related to the Hamiltonian path problem

Hamilton yolu problemi ile bağlantılı bu bulmaca

named after the 19th century Irish mathematician William Rowan Hamilton.

adını 19. yüzyıl İrlandalı matematikçi William Rowan Hamilton'dan alır.

The challenge of the path problem

Yol probleminin zorluğu

is to find whether a given graph has a Hamiltonian path.

eldeki grafikte Hamilton yolu olup olmadığını bulabilmektir.

That's a route that visits every point within it exactly once.

Bu yol, her noktaya yalnızca bir kez uğranarak izlenen bir güzergâhtır.

This type of problem, classified as NP-complete,

NP-tam olarak sınıflandırılan bu tür bir problem,

is notoriously difficult when the graph is sufficiently large.

grafik yeteri kadar büyükse bilindiği gibi epey zordur.

Although any proposed solution can be easily verified,

Sunulan çözümler kolaylıkla doğrulansa da

we have no reliable formula or shortcut for finding one,

çözüm ve hatta bir çözümün olduğuna dair ne güvenilir bir formül,

or determining that one exists.

ne de bir kısayol vardır.

And we're not even sure if it's possible for computers

Bilgisayarların bile güvenilir bir çözüm

to reliably find such solutions, either.

bulabileceğinden emin değiliz.

This puzzle adds a twist to the Hamiltonian path problem

Bu bulmaca Hamilton yolu problemine belli bir noktalarda

in that you have to start and end at specific points.

başlayıp bitirmemiz gereken bir zorluk ekliyor.

But before you waste a ton of graph paper,

Bir yığın grafik kağıdı harcamadan önce,

you should know that a true Hamiltonian path

doğru bir Hamilton yolunun

isn't possible with these end points.

bu noktalarla mümkün olmadığını bilmenizde fayda var.

That's because the rooms form a grid with an even number of rooms on each side.

Çünkü odalar her iki tarafta da çift sayı olduğu zaman bir tablo oluşturuyor.

In any grid with that configuration,

Bu şekilde ayarlanan her tabloda

a Hamiltonian path that starts and ends in opposite corners is impossible.

birbirine zıt noktalarda başlayıp biten bir Hamilton yolu imkansızdır.

Here's one way of understanding why.

Anlamak için bir örnek verelim.

Consider a checkerboard grid with an even number of squares on each side.

Her tarafında çift sayıda kareler olan bir satranç tahtası düşünün.

Every path through it will alternate black and white.

Üzerinden geçeceğiniz her yol siyah ve beyaz arasında değişecektir.

These grids will all also have an even total number of squares

Ayrıca bu tabloların toplam kare sayısı da çift olacaktır

because an even number times and even number is even.

çünkü iki çift sayıyı çarptığınızda sonuç yine çift olur.

So a Hamiltonian path on an even-sided grid that starts on black

Yani çift sayılı bir tabloda siyah ile başlanan bir Hamilton yolu

will have to end on white.

beyaz üzerinde bitecektir.

And one that starts on white will have to end on black.

Beyaz üzerinde başlanan yol ise siyah ile bitecektir.

However, in any grid with even numbered sides,

Ancak, çift sayılı her tabloda

opposite corners are the same color,

zıt köşeler aynı renktedir,

so it's impossible to start and end a Hamiltonian path on opposite corners.

bu yüzden bir Hamilton yolunu zıt köşelerde başlayıp bitirmek imkansızdır.

It seems like you're out of luck,

Şansınız yok gibi görünüyor,

unless you look at the rules carefully and notice an important exception.

tabii eğer kurallara dikkatlice bakıp bir istisna fark etmediyseniz.

It's true that once you activate the switch in a contaminated room,

Enfekte bir odadaki şalteri indirdiğinizde

it's destroyed and you can never go back.

her şeyin yok olduğu ve geri dönemeyeceğiniz doğru.

But there's one room that wasn't contaminated - the entrance.

Ancak enfekte olmayan bir oda var: giriş.

This means that you can leave it once without pulling the switch

Bu da demektir ki şalteri indirmeden o odayı bir kez terk edip

and return there when you've destroyed either of these two rooms.

bu iki odadan birini yok ettikten sonra oraya geri dönebilirsiniz.

The corner room may have been contaminated

Köşe oda hava kilidinin açılmasıyla

from the airlock opening, but that's okay

enfekte olmuş olabilir ama sorun yok

because you can destroy the entrance after your second visit.

çünkü girişi ikinci ziyaretinizden sonra yok edebilirsiniz.

That return trip gives you four options for a successful route,

Geri dönüş size başarılı bir güzergâh için dört seçenek ve eğer önce

and a similar set of options if you destroyed this room first.

bu odayı yok ettiyseniz benzer bir grup seçenek sunuyor.

Congratulations. You've prevented an epidemic of apocalyptic proportions,

Tebrikler. Apokaliptik ölçülerde bir salgını önlediniz

but after such a stressful episode, you need a break.

ama böyle bir uğraşın ardından molaya ihtiyacınız var.

Maybe you should take up that recent job offer to become a traveling salesman.

Belki de şu seyyar satıcı işini kabul etseniz iyi olur.