Can wildlife adapt to climate change? - Erin Eastwood

Çeviri: MERVE ERDEM Gözden geçirme: Eren Gokce

Rising temperatures and seas,

Yükselen sıcaklıklar ve denizler,

massive droughts,

büyük kuraklıklar,

changing landscapes.

değişen tabiat.

Successfully adapting to climate change is growing increasingly important.

İklim değişikliğine başarıyla adapte olmanın önemi gitgide artıyor.

For humans, this means using our technological advancement

Bu insanlar için teknolojik gelişmelerimizi kullanarak

to find solutions,

çözümler bulmak anlamına geliyor;

like smarter cities and better water management.

daha akıllı şehirler ve daha iyi su yönetimi gibi.

But for some plants and animals,

Ancak bazı bitkiler ve hayvanlar için

adapting to these global changes involves the most ancient solution of all:

bu küresel değişimlere adapte olmak hepsinden eski bir çözümü gerektirir:

evolution.

Evrim.

Evolutionary adaptation usually occurs along time scales of thousands

Evrimsel adaptasyon genellikle binlerce ila

yüzbinlerce yıl arası bir ölçekte gerçekleşir.

to hundreds of thousands of years.

But in cases where species are under especially strong selective conditions,

Ancak hızla değişen iklim gibi

güçlü seçici şartların söz konusu olduğu durumlarda

like those caused by rapidly changing climates,

adaptive evolution can happen more quickly.

uyumsal evrim daha hızlı gerçekleşebilir.

In recent decades,

Geçtiğimiz on yıllarda,

we've seen many plants,

pek çok bitkinin,

animals,

hayvanın

and insects relocating themselves

ve böceğin

yerlerini değiştirdiklerini, vücut ölçülerinde ve çiçek açtıkları

and undergoing changes to their body sizes,

and the dates they flower or breed.

ya da üredikleri tarihlerde değişime maruz kalmış olduklarını gördük.

But many of these are plastic,

Fakat bunların çoğu canlının fiziksel özellikleri için

or nonheritable changes to an individual's physical traits.

esnek ya da kalıtsal olmayan değişimlerdir.

And there are limits to how much an organism can change its own physiology

Bir canlının çevresel gereklilikleri karşılamak için kendi fizyolojisini

ne kadar değiştirebileceğinin de bir sınırı vardır.

to meet environmental requirements.

That's why scientists are seeking examples of evolutionary changes

Bu nedenle bilim adamları,

türlerin DNA'sında kodlanan kalıtsal,

coded in species' DNA that are heritable,

uzun ömürlü

long-lasting,

ve gelecekleri için anahtar olabilecek evrimsel değişiklik örnekleri arıyorlar.

and may provide a key to their future.

Take the tawny owl.

Alaca Baykuş'u ele alalım.

If you were walking through a wintry forest in northern Europe 30 years ago,

30 yıl önce Kuzey Avrupa’daki çok soğuk bir ormandan

geçiyor olsaydınız, bu ele avuca geçmez kuşu,

chances are you'd have heard, rather than seen,

this elusive bird.

görmekten ziyade duymanız olasıydı.

Against the snowy backdrop,

Karlı zemine karşı tüylerini fark etmeniz

its plumage would have been near impossible to spot.

neredeyse imkânsızdır.

Today, the landscape is vastly different.

Bugünse, tabiat çok daha farklı.

Since the 1980s,

1980’lerden bu yana,

climate change has led to significantly less snowfall,

iklim değişikliği kar yağışında ciddi bir azalmaya yol açtı,

but you'd still struggle to spot a tawny owl

fakat hâlâ bir alaca baykuşu fark etmekte zorlanırsınız,

because nowadays, they're brown.

çünkü günümüzde kahverengilerdir.

The brown color variant is the genetically dominant form of plumage in this species,

Kahverengi renk değişkeni genetik olarak bu türlerde baskın olan tüy rengidir,

but historically,

fakat tarihsel olarak

the recessive pale gray variant triumphed

çekinik soluk gri değişkeni

because of its selective advantage in helping these predators blend in.

bu yırtıcı kuşlara doğada tanıdığı karışma seçiçi avantajı nedeniyle üstün geldi.

However, less snow cover reduces opportunities for camouflage,

Ancak azalan kar örtüsü kamuflaj fırsatını azalttı

so lately, this gray color variant

ve son zamanlarda gri renk değişkeni

has been losing the battle against natural selection.

doğal seçilimle olan mücadelesini kaybetmekte.

The offspring of the brown color morphs, on the other hand,

Öte yandan kahverengi renk değişimlerinin kuşağı

have an advantage in exposed forests,

açık olan ormanlarda avantaja sahiptir,

so brown tawny owls are flourishing today.

bu nedenle kahverengi alaca baykuşlar bugün hâlâ gelişmektedirler.

Several other species have undergone

Diğer birçok tür son yıllarda, iklim değişikliği sebebiyle

similar climate-change-adaptive genetic changes in recent decades.

benzer uyumsal genetik değişimler geçirdi.

Pitcher plant mosquitoes have rapidly evolved

Etobur bitki sinekleri

to take advantage of the warmer temperatures,

daha ılık sıcaklıklardan yararlanmak için

entering dormancy later and later in the year.

giderek daha geç uykuya girerek çabucak evrimleştiler.

Two spot ladybug populations,

İki noktalı uğur böceği toplulukları,

once comprised of equal numbers of melanic and non-melanic morphs,

bir zamanlar eşit sayıda siyahımsı ve siyahımsı olmayan biçimlerden oluşurken

have now shifted almost entirely to the non-melanic color combination.

şimdilerde neredeyse tamamen siyahımsı olmayan renk kombinasyonuna kaydılar.

Scientists think that keeps them from overheating.

Bilim insanları bunun onları aşırı ısınmadan koruduğunu düşünüyor.

Meanwhile, pink salmon have adapted to warmer waters

Bu sırada pempe somon balığı hassas yumurtalarını korumak için

by spawning earlier in the season to protect their sensitive eggs.

mevsim başlarında yumurtlayarak daha sıcak sulara adapte oldu.

And wild thyme plants in Europe are producing more repellent oils

Avrupa'daki yabani kekik bitkileri ise sıcaklarda daha yaygın hâle gelen

to protect themselves against the herbivores

otoburlara karşı kendilerini korumak için

that become more common when it's warm.

daha fazla kovucu yağ üretmeye başladı.

These plants and animals belong to a group of about 20 identified species

Bu bitki ve hayvanlar ani iklim değişikliğiyle evrimsel adaptasyon geçiren

with evolutionary adaptations to rapid climate change,

tanımlanmış yaklaşık 20 türle aynı gruba aittir;

including snapping turtles,

kapan kaplumbağagiller,

wood frogs,

ağaç kurbağası,

knotweed,

madımak

and silver spotted skipper butterflies.

ve gümüş benekli zıpzıp kelebekleri de dâhil olmak üzere.

However, scientists hope to discover more species evolving

Yine de bilim insanları, dünyadaki 8,7 milyon türün içinden

in response to climate change out of 8.7 million species on the planet.

iklim değişikliğine cevaben evrimleşmiş olan daha fazla türü keşfetmeyi umuyor.

For most of our planet's astounding and precious biodiversity,

Gezegenimizin değerli ve muazzam biyoçeşitliliğinin

evolution won't be the answer.

büyük bir kısmı için cevap evrim olmayacak.

Instead, many of those species will have to rely on us

Bunun yerine bu türlerin çoğu hayatta kalmak için

to help them survive a changing world

bizim yardımımıza güvenmek zorunda kalacak

or face extinction.

ya da nesillerinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya gelecek.

The good news is we already have the tools.

İyi haber şu ki hâlihazırda gerekenlere sahibiz.

Across the planet, we're making on-the-ground decisions

Dünyanın her yerinde, tüm ekosistemin adapte olmasına

that will help entire ecosystems adapt.

yardımcı olacak yerinde kararlar alıyoruz.

Critical climate refuges are being identified and set aside,

Kritik iklim sığınakları tespit edildi ve ayrıldı,

and projects are underway to help mobile species

gezici türlerin daha uygun iklimlere

move to more suitable climates.

göç etmesine yardım projesi ise sürüyor.

Existing parks and protected areas are also doing climate change check-ups

Mevcut parklar ve korunan alanlar da vahşi yaşamın başa çıkmasına

yardımcı olmak için iklim değişikliği kontrolleri yapıyor.

to help their wildlife cope.

Fortunately, it's still within our power

Neyse ki, her şeye rağmen bizi ayakta tutan

to preserve much of the wondrous biodiversity of this planet,

bu gezegenin mükemmel biyoçeşitliliğinin çoğunu

which, after all, sustains us in so many ways.

koruyacak güç hâlâ bizim elimizde.