The return of Mongolia's "wild" horses - Nigel Rothfels

Çeviri: esra kurul Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

For thousands of years, native Takhi horses roamed the steppes of Central Asia.

Binlerce yıldır, yerli Takhi atları Orta Asya bozkırlarında dolaşıyordu.

But by the late 1960s, they’d become extinct in the wild—

Ancak 1960′ların sonlarında vahşi doğada nesilleri tükendi--

the last herds struggling in meager habitats

avcılara ve yerel çiftlik hayvanlarından gelen rekabete karşı gelen

against hunters and competition from local livestock.

yetersiz habitatlarda mücadele eden son sürülerdir.

Some small groups of Takhi survived in European zoos,

Bazı Takhi sürüleri Avrupa bölgesinde hayatta kaldı

but their extinction still seemed inevitable.

ama nesillerinin tükenmesi

hala kaçınılmaz görünüyor.

To prevent this terrible fate,

Bu korkunç kaderi önlemek için

a coalition of scientists and zoos pulled together

bilim adamları ve hayvanat bahçelerinden

oluşan bir koalisyon bir araya geldi

to start an international Takhi breeding program.

uluslararası bir Takhi yetiştirme programı başlatmak için.

By the 1990s, these collaborators in Europe and the US

1990′larda, Avrupa’da ve Amerika’da bu işbirlikleri,

began releasing new generations of Asia’s ancient wild horse

Asya’nın vahşi atlarının yeni nesillerini

doğal ortamlarına salmaya başladı.

back into their native habitat.

This Takhi revival was a world-famous conservation victory,

Bu Takhi canlandırması dünyaca ünlü bir koruma zaferiydi,

but the full story is much more complicated than it first appears.

ancak tüm hikaye ilk göründüğünden çok daha karmaşıktır.

And its twists and turns raise serious questions about the role of zoos

Kıvrımları ve dönüşleri, hayvanat bahçelerinin rolü ve hatta korumanın

ne anlama geldiği hakkında ciddi soruları gündeme getiriyor.

and what conservation even means.

To get the whole story, we need to start in the late 1800s

Tüm hikayeyi anlamak için

1800′lerin sonlarından başlamalıyız.

when Russian explorer Nikolay Przhevalsky was gifted

Rus kaşif Nikolay Przhevalsky’ye bu vahşi atlardan birinin kalıntıları

the remains of one of these wild horses.

hediye edildiği zaman.

Though the Takhi had long been known to local Mongolians,

Takhi, yerel Moğollar tarafından uzun süredir bilinmesine rağmen

European scientists were intrigued by the remains,

evcil atlardan daha çok eşeğe ve zebraya benzeyen kalıntılar,

which looked more like those of a donkey or zebra than any known domestic horse.

Avrupalı bilim insanlarının ilgisini çekti.

They concluded the species was a sort of missing link

Türün, yaban eşekleri ve modern atlar arasında

between wild asses and modern horses.

bir tür kayıp halka olduğu sonucuna vardılar.

And as reports of the newly dubbed Przhevalsky’s horse

Ve yeni adı, Przhevalsky’nin atının raporları

circulated through Europe and America,

Avrupa ve Amerika’da dolaşırken,

zoo proprietors became eager to acquire the previously unknown species.

hayvanat bahçesi sahipleri, daha önce bilinmeyen türleri

elde etmek için istekli hale geldi.

At this time, zoos were focused primarily on drawing visitors with exotic animals,

Bu zamanda hayvanat bahçeleri öncelikle ziyaretçileri

egzotik hayvanlarla çekmeye odaklanmıştı

and their exhibitions were more concerned with entertainment than animal welfare.

ve gösterileri hayvan refahından ziyade daha çok eğlenceyle ilgilendiler.

But in the early 1900s, the near extinction of the American bison

Ancak 1900′lerin başlarında, Amerikan bizonunun

nesli neredeyse tükenmek üzereydi

and the total extinction of other species like the passenger pigeon

ve gezici güvercin gibi diğer türlerin tamamen yok olmasını

inspired zoos to rebrand as centers for conservation.

korumak için hayvanat bahçelerini merkez olarak

yeniden markalaştırmasına ilham verdi.

And as it became clear that Przhevalsky’s horse might be headed for a similar fate,

Przewalski atının da benzer bir kadere doğru yöneldiği anlaşılınca

zoos began breeding programs to sustain the captive population.

hayvanat bahçeleri, tutsak nüfusu sürdürmek için

yetiştirme programlarına başladı.

However, the individuals behind these programs came to an interesting conclusion

Her nasılsa bu programın arkasındaki insanlar,

atların nasıl yetiştirilmesi gerektiği konusunda ilginç bir sonuca ulaştı.

about how the horses should be bred.

Like their colleagues, they believed the species represented a missing link

Meslektaşları gibi onlar da türlerin modern yerli atlarla ve onların

between modern domestic horses and their more primitive ancestors.

ilkel ataları arasında kayıp bir bağlantıyı temsil ettiğine inanıyorlardı.

They also knew that some of the horses in their collections weren’t purebred Takhi,

Koleksiyonlarındaki atların bazıların safkan Takhi olmadığını biliyorlardı

and many didn’t even resemble the species’ standard description.

ve birçoğu türlerin standart tanımlamasına bile uymuyordu.

So breeders felt it was up to them to determine what a wild Takhi

Böylece yetiştiriciler vahşi Takhinin neye benzemesi gerektiğinin kendilerine bağlı

should look like,

olduğunu düşündü

and breed them accordingly.

ve buna uygun yetiştirdiler.

Basing their work on just a few specimens and broad beliefs

Çalışmalarını birkaç örneğe ve ilkel atların neye

about what a primitive horse might look like,

benzeyebileceğine dair yaygın inançlara dayanıyor.

they created a rigorous model for the ideal Takhi.

İdeal Takhi için titiz bir model yarattılar.

And over the 20th century,

Ve 20. yüzyılda,

breeders in western zoos and private collections

batı hayvanat bahçelerindeki

ve özel koleksiyonlarda yetiştiriciler

created a population of thousands of horses

binlerce attan oluşan bir popülasyon yarattı.

all carefully bred to share the same physical characteristics.

Hepsi aynı fiziksel özellikleri paylaşsın diye özenle yetiştirildi.

Of course, in their native habitat,

Elbette, onların doğal yaşam alanlarında

wild Takhi had regularly interbred with domesticated horses for millennia,

vahşi Takhi, binlerce yıldır düzenli olarak

evcilleştirilmiş atlarla çiftleşmişti,

producing a population with much more diverse appearances.

çok daha çeşitli görünümlere sahip bir popülasyon üretmişti.

So when it was time to introduce the Takhi to their ancestral home,

Takhi atlarını atalarına tanıtma zamanı geldiğinde

they were quite different from the horses

bir asır önce

bozkırlara götürülen atlardan oldukça farklılardı.

who’d been taken from those steppes a century earlier.

Complicating things even further,

İşleri daha da karmaşıklaştıran,

while these new Takhi herds were no longer in zoos,

bu yeni Takhi sürüleri artık hayvanat bahçelerinde değilken

to this day, almost all remain closely monitored

bugüne kadar neredeyse her şey yakından izlendi

and controlled for their own protection.

ve kendi korumaları için kontrol edildi.

So in a strange way, it’s hard to say if these animals are actually in the wild

Tuhaf bir şekilde bu hayvanların gerçekten vahşi doğada

ya da gerçekten Takhi olup olmadığını söylemek zor.

or even if they’re truly Takhi.

The story of the Takhi horse is not unique.

Takhi atının hikayesi benzersiz değil.

In many of our conservation victories,

Koruma zaferlerimizin çoğunda,

it’s difficult to say exactly what was saved,

tam olarak neyin kurtarıldığını söylemek zor

and the role that zoos play in conservation can be very complicated.

ve hayvanat bahçelerinin korumada oynadığı rol çok karmaşık olabilir.

It's clear that zoos have been and can continue to be significant forces

Hayvanat bahçeleri, hayvan koruması için önemli bir güç

for animal preservation,

ve olmaya da devam edecek.

especially efforts to save charismatic animals from extinction.

Özellikle etkileyici hayvanları yok olmaktan kurtarma çabaları için.

But today, the most direct cause of animal extinctions

Ancak bugün, hayvan yok olmasının açık sebebi,

are humanity’s impacts on animal habitats and Earth’s climate.

insanlığın hayvan yaşam alanlarına ve dünyanın iklimine olan etkisidir.

So if zoos truly want to help protect the diversity of animal life on this planet,

Hayvanat bahçeleri gerçekten bu gezegendeki hayvan yaşamının çeşitliliğini

korumaya yardım etmek istiyorsa

perhaps they should redirect their efforts

belki de bu hayvanların çok ihtiyaç duyduğu

to preserving the natural habitats these animals so desperately need.

doğal yaşam alanlarını korumak için çalışmalarını yeniden yönlendirmelidirler.