The return of Mongolia's "wild" horses - Nigel Rothfels

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Łukasz Izmaiłowski

For thousands of years, native Takhi horses roamed the steppes of Central Asia.

Przez tysiące lat konie Przewalskiego przemierzały stepy Azji Środkowej.

But by the late 1960s, they’d become extinct in the wild—

Ale pod koniec lat 60. wyginęły na wolności…

the last herds struggling in meager habitats

ostatnie stada musiały walczyć w ubogich siedliskach

against hunters and competition from local livestock.

z myśliwymi i konkurencją zwierząt gospodarskich.

Some small groups of Takhi survived in European zoos,

Niektóre małe grupy tych koni przetrwały w europejskich ogrodach zoologicznych,

but their extinction still seemed inevitable.

ale ich wyginięcie nadal wydawało się nieuniknione.

To prevent this terrible fate,

Żeby temu zapobiec,

a coalition of scientists and zoos pulled together

grupa naukowców i ogrodów zoologicznych

to start an international Takhi breeding program.

rozpoczęła międzynarodowy program hodowlany koni Przewalskiego.

By the 1990s, these collaborators in Europe and the US

W latach 90. w Europie i USA

began releasing new generations of Asia’s ancient wild horse

rozpoczęto wypuszczanie nowych pokoleń starożytnego dzikiego konia z Azji

back into their native habitat.

do naturalnego środowiska.

This Takhi revival was a world-famous conservation victory,

Odrodzenie tych koni to znane na całym świecie zwycięstwo ochrony przyrody,

but the full story is much more complicated than it first appears.

ale cała historia jest znacznie bardziej skomplikowana, niż się wydaje,

And its twists and turns raise serious questions about the role of zoos

a zwroty akcji budzą poważne pytania o rolę ogrodów zoologicznych

and what conservation even means.

i definicję samej ochrony.

To get the whole story, we need to start in the late 1800s

Żeby zrozumieć całą historię, przenieśmy się do końca XIX wieku,

when Russian explorer Nikolay Przhevalsky was gifted

kiedy rosyjski odkrywca Nikołaj Przewalski otrzymał w prezencie

the remains of one of these wild horses.

szczątki jednego z tych dzikich koni.

Though the Takhi had long been known to local Mongolians,

Chociaż Takhi od dawna były znane miejscowym Mongołom,

European scientists were intrigued by the remains,

europejscy naukowcy byli zaintrygowani szczątkami,

which looked more like those of a donkey or zebra than any known domestic horse.

które bardziej przypominały osła lub zebrę niż jakiegokolwiek znanego konia domowego.

They concluded the species was a sort of missing link

Doszli do wniosku, że gatunek jest brakującym ogniwem

between wild asses and modern horses.

między dzikimi osłami a współczesnymi końmi.

And as reports of the newly dubbed Przhevalsky’s horse

Gdy doniesienia o koniu nazywanym odtąd “koniem Przewalskiego”

circulated through Europe and America,

krążyły po Europie i Ameryce,

zoo proprietors became eager to acquire the previously unknown species.

właściciele ogrodów zoologicznych zaczęli chętnie nabywać nieznane dotąd gatunki.

At this time, zoos were focused primarily on drawing visitors with exotic animals,

Wtedy ogrody zoologiczne nastawione były przede wszystkim

na przyciąganie zwiedzających egzotycznymi zwierzętami,

and their exhibitions were more concerned with entertainment than animal welfare.

a w ich wystawach bardziej chodziło o rozrywkę niż dobro zwierząt.

But in the early 1900s, the near extinction of the American bison

Ale na początku XX wieku na granicy wyginięcia znalazły się bizony

and the total extinction of other species like the passenger pigeon

i całkowite wyginięcie innych gatunków, takich jak gołąb wędrowny,

inspired zoos to rebrand as centers for conservation.

zainspirowało ogrody zoologiczne

do przemianowania się na centra ochrony przyrody.

And as it became clear that Przhevalsky’s horse might be headed for a similar fate,

Gdy okazało się, że konia Przewalskiego może spotkać podobny los,

zoos began breeding programs to sustain the captive population.

ogrody zoologiczne rozpoczęły programy hodowlane

mające na celu utrzymanie populacji w niewoli.

However, the individuals behind these programs came to an interesting conclusion

Jednak autorzy tych programów doszli do ​​ciekawych wniosków

about how the horses should be bred.

w kontekście tego, jak hodować konie.

Like their colleagues, they believed the species represented a missing link

Podobnie jak ich koledzy, wierzyli, że gatunek ten stanowi brakujące ogniwo

between modern domestic horses and their more primitive ancestors.

między współczesnymi końmi domowymi a ich bardziej prymitywnymi przodkami.

They also knew that some of the horses in their collections weren’t purebred Takhi,

Wiedzieli też, że niektóre konie z ich kolekcji nie są czystej krwi Takhi,

and many didn’t even resemble the species’ standard description.

a wiele z nich nawet nie przypomina standardowego opisu gatunku.

So breeders felt it was up to them to determine what a wild Takhi

Dlatego hodowcy uznali, że to do nich należy określenie,

jak dziki Takhi powinien wyglądać,

should look like,

and breed them accordingly.

i tak go hodować.

Basing their work on just a few specimens and broad beliefs

Opierając się na zaledwie kilku okazach i ogólnikowych przekonaniach,

about what a primitive horse might look like,

jak mógł wyglądać prymitywny koń,

they created a rigorous model for the ideal Takhi.

stworzyli rygorystyczny wzorzec idealnego Takhi.

And over the 20th century,

W XX wieku

breeders in western zoos and private collections

hodowcy prywatni i z zachodnich zoo

created a population of thousands of horses

stworzyli populację tysięcy koni.

all carefully bred to share the same physical characteristics.

Wszystkie były starannie hodowlane, żeby mieć te same cechy fizyczne.

Of course, in their native habitat,

Oczywiście w swoim rodzimym środowisku

wild Takhi had regularly interbred with domesticated horses for millennia,

dziki Takhi przez tysiąclecia regularnie krzyżował się z końmi udomowionymi,

producing a population with much more diverse appearances.

tworząc populację o znacznie bardziej zróżnicowanym wyglądzie.

So when it was time to introduce the Takhi to their ancestral home,

Kiedy nadszedł czas, aby wprowadzić konie Takhi do ich rodzinnego domu,

they were quite different from the horses

okazało się, że różnią się od koni

who’d been taken from those steppes a century earlier.

zabranych z tych stepów przed wiekiem.

Complicating things even further,

Sprawę skomplikował jeszcze bardziej fakt,

while these new Takhi herds were no longer in zoos,

że choć nowe stada Takhi nie były już w zoo,

to this day, almost all remain closely monitored

do dziś prawie wszystkie są ściśle monitorowane

and controlled for their own protection.

i kontrolowane dla ich własnej ochrony.

So in a strange way, it’s hard to say if these animals are actually in the wild

Właściwie trudno powiedzieć, czy te zwierzęta faktycznie są na wolności

or even if they’re truly Takhi.

i czy to w ogóle Takhi.

The story of the Takhi horse is not unique.

Historia konia Takhi nie jest wyjątkiem.

In many of our conservation victories,

W przypadku wielu zwycięstw ochrony przyrody

it’s difficult to say exactly what was saved,

trudno dokładnie powiedzieć, co zostało uratowane,

and the role that zoos play in conservation can be very complicated.

a rola w tym ogrodów zoologicznych może być bardzo skomplikowana.

It's clear that zoos have been and can continue to be significant forces

Ogrody zoologiczne były i wciąż mogą stanowić znaczącą siłę

for animal preservation,

w ochronie zwierząt,

especially efforts to save charismatic animals from extinction.

zwłaszcza jeśli chodzi o wysiłki na rzecz ratowania zwierząt przed wyginięciem.

But today, the most direct cause of animal extinctions

Dziś najbardziej bezpośrednia przyczyna wymierania zwierząt

are humanity’s impacts on animal habitats and Earth’s climate.

to wpływ ludzi na siedliska zwierząt i klimat Ziemi.

Jeśli ogrody zoologiczne naprawdę chcą

So if zoos truly want to help protect the diversity of animal life on this planet,

pomóc chronić różnorodność życia zwierząt na Ziemi,

perhaps they should redirect their efforts

być może powinny skierować swoje wysiłki na zachowanie naturalnych siedlisk,

to preserving the natural habitats these animals so desperately need.

których te zwierzęta tak bardzo potrzebują.