The family structure of elephants - Caitlin O'Connell-Rodwell

Çeviri: Helin Erden Gözden geçirme: Esra Çakmak

If I were to distill the 20 years of elephant research

20 yıl boyunca fillerle ilgili yaptığım çalışmaları

that I've done

bir cümleye sığdıracak olsam, bu cümle ne olurdu?

into one sentence,

what would it be?

Size ne söylerdim?

What could I tell you?

I would say that elephants are just like us!

Fillerin de aynı bizim gibi olduğunu söylerdim.

And what do I mean by that?

Bununla neyi kastediyorum?

It takes a lot of patience

Dışarıda, sahada olmak

ve bu çok yavaş, zeki hayvanların davranış örüntülerini anlamaya çalışmak

to be out there in the field

and trying to figure out patterns

of these very slow and intelligent animals.

epey sabır gerektiriyor

But over time, it is true they are very similar to us.

ama zamanla görüyorsunuz ki, bize çok benzer oldukları doğru.

And you think, "Well, how can I say that?

"Bunu nasıl söyleyebilirsin?" diye düşünüyor olabilirsiniz.

Look, they have huge ears,

they have really long noses.

"Bak, kulakları kocaman, burunları upuzun.

What do you mean they're like us?"

Nasıl bizim gibi olabilirler?"

Well, in fact, their families are very similar to ours.

Aslında, aileleri bizimkilere çok benziyor

And family is extremely important to elephants.

ve aile, filler için oldukça önemli.

They grow up in very tight-knit families

Birbirlerine çok bağlı ailelerde büyüyorlar

and they have extended families.

ve geniş ailelere sahipler.

And it's just like our family reunions

Bu tıpkı bizim, teyzelerin getirecekleri yemekleri planlayıp toplaştığı

where you have all the aunts gathering around

ve tüm oğlan çocuklarının "Birlikte bilgisayar oyunu oynayacak mıyız?

with all the food they're going to bring and plan,

and all the boys are thinking,

"Are we going to play our video games together?

"Dövüşecek miyiz?" diye düşündüğü

aile buluşmalarımızı andırıyor.

Are we going to spar?"

It's very, very similar,

Gerçekten çok benziyor

and it's jubilant, and screaming, yelling, it's really amazing to see.

ve bağırış çağırışla dolu, cıvıl cıvıl bir ortam var, izlemesi harika

But, as soon as you get that family gathering,

ancak bu düğün gibi bir olayı andıran aile toplantısı başladığında

it's just like a wedding or anything else,

all of the sudden the family politics come out,

birden aile politikası ortaya çıkıyor.

and the lower-ranking individuals in this scene,

Bu sahnede arkada gördüğünüz düşük statülü bireyler,

you see the arrow off to the back,

bu bireyler konumlarının farkındalar.

the lower-ranking individuals already know their station,

they're going to drink at the muddiest part of the pan

Gölün en çamurlu kısımlarındaki suyu onlar içecekler

because the whole family's here and we can't drink at the best water

çünkü tüm aile orada

ve en iyi su, yüksek statülü aileye ayrıldığı için onlar içemez.

because that's reserved for the top-ranking family.

What's also very similar

Bize çok benzeyen başka bir özellikleri de

is that you have elders in the group

grupta, herkesin büyük saygı duyduğu yaşlılar olması.

that everyone reveres.

This is the matriarch,

Bu kabile reisi olan dişi.

and the other female is reaching over

Diğer dişiler ona uzanıp hortumunu kendi ağızlarına götürüyorlar,

and doing what's called a trunk to mouth

placing her trunk in the mouth,

and it's a sign of respect,

bu bir saygı göstergesi,

it's kind of like a handshake,

bir tür el sıkışmasına benziyor

but it's also like a salute.

ama aynı zamanda bir selamlama

And this salute is learned at a very young age.

ve bu selamlama çok küçük bir yaşta öğreniliyor.

Now, ritual and bonding within the family

Yani, bu ritüeller ve aileyle iç içe olmak

also facilitates coordinated activities.

aynı zamanda koordine aktiviteleri kolaylaştırıyor.

So, here's a young female whose calf has fallen into the trough

Burada yavrusu çukura düşmüş,

ne yapacağını bilmediği için panikleyen genç bir dişi görüyorsunuz.

and she doesn't know what to do and she panics.

Well, the older female, that's the matriarch,

Daha yaşlı ve lider olan dişi "Sorun yok," diyor

she says, "No problem here," she just scoops the baby out.

ve bebeği kavrayıp çıkarıyor.

Now, that's not true for a lot of different families,

Bu başka aileler için geçerli olmayabiliyor,

they can't coordinate very well,

pek iyi koordine olamıyorlar,

the younger females don't really know what to do,

genç dişiler gerçekten ne yapacağını bilemiyor

but the older ones will just get down,

ancak daha yaşlı olanlar eğiliyor, birlikte diz çöküyorlar

kneel down together and pick the baby out.

ve bebeği çıkarıyorlar.

Another thing that's very similar

Çok benzer olan başka bir şey de ergen erkeklerin,

is the coming of age of teenage boys.

12 ile 15 yaş arasındaki erkek fillerin yetişkinliğe erişme töreni.

Male elephants at the age of about 12 to 15.

The biggest elephant in this photograph here

Bu fotoğraftaki en büyük fil,

is an elephant who's about the leave the family.

aileden ayrılmak üzere olan bir fil.

He gets too big, he gets a little fresh,

Çok irileşmiş, çiçeği burnunda,

the adult females had enough of him,

yetişkin dişilere epey çektirmiş,

but he also is independent,

aynı zamanda da bağımsız, dışarı çıkıp diğerleriyle oynamak istiyor.

he wants to go out and play with the guys.

So what happens then is that you have this all male society,

Sonuç olarak da burada tamamı erkek olan bir topluluk oluşuyor,

very ritual male society.

epey geleneksel bir erkek topluluğu.

Greg is our main dominant bull here,

Burada dominant erkek Greg,

onu ortada görebilirsiniz.

you can see him in the middle.

He's got a huge posse, his following reveres him.

Etrafında kocaman bir topluluk var, takipçileri ona saygı duyuyor.

And it's very interesting how very good leaders,

Burada başarılı liderlerin, başarılı dominant bireylerin

very good dominant individuals

know how to titrate the carrot and the stick.

ödül ve ceza ayarını yapmayı bilmesi de çok ilginç bir nokta.

This guy's a master at it,

Bu kişi bu konuda usta.

and there's other bullies out there

Ortada kendi takipçi grubunu kurmak isteyen başka zorbalar da var

that want to kind of want to create their own little following,

but they can't do it because they're too agressive.

ama bunu yapamıyorlar çünkü çok agresifler.

And so when he's not around

Lider etrafta değilken

they try and sweet talk the underlings to come into their fold,

takipçilerini tatlı dille kendi sürülerine çekmeye çalışıyorlar

and they actually become less agressive.

ve bunu yaparken daha az agresif oluyorlar.

So it's very interesting to see how politics play out

Yani, bu erkek ve dişi topluluklarında

in these male and female societies.

politikanın nasıl işlediğini görmek çok enteresan.

Now back to the ladies here.

Şimdi bu hanımlara dönelim.

In a core family group you'll have a mother,

Bir çekirdek ailede bir anne, belki bir de büyükanne,

maybe even a grandmother,

onun tüm kızları ve tamamının yavruları, yani tüm erkek ve dişi yavrular bulunur.

her daughters and all of their offspring,

the male and female calves.

And what's very interesting here

Burada ilginç olan şey, karakterlerin nasıl bir fark yarattığı.

is that how character makes a difference.

So each matriarch has a very different character.

Her dişi lider epey farklı bir karaktere sahip.

These two characters are kind of curious,

Bu ikisi, biraz meraklı ve belirsiz kişiliklere sahip,

they're uncertain,

whereas these other two characters are really agressive.

bu diğer ikisi ise çok agresif.

"We're going to charge first, ask questions later."

"Önce cezalandıracağız, soruları sonra sorarız."

But then there are also matriarchs that say,

Bazı dişi liderler ise aksine şöyle diyor:

"Forget it! I'm going to run first

"Unut gitsin! Önce koşacağım,

and then figure it out when we're in the bush

çalılıkta ve güvende olup olmadığımızı sonra anlarım."

and it's safe."

But the wisest matriarch,

Şu ana kadar yapılmış tüm çalışmaların gösterdiği üzere,

the matriarchs that succeed best

en bilge ve en başarılı dişi liderler,

in all of the studies that have been done,

is the one that assesses the danger

tehlikeyi değerlendirebilen

and decides is this worth running away from

ve durumun kaçmaya değer mi, yoksa önemsiz mi olduğuna karar verebilenler.

or is this not a big deal at all.

Now being social is super important for elephants

Sosyal olmak filler için çok önemli

and of course right at the beginning,

ve elbette en baştan itibaren,

just like early childhood development,

tıpkı erken çocukluk gelişiminde olduğu gibi,

socialization is very important.

sosyalleşme çok önemli.

Bathing together, eating together, playing together,

Birlikte suya girmek, yemek yemek,

oyun oynamak, küçük kavgalar etmek;

rough housing, this is all very important

bunların hepsi sosyal gelişim için çok önemli.

for social development.

Kim su birikintisine koşarken kardeşiyle yarışıp kazanmaya çalışmamıştır ki?

And who hasn't tried to beat their sibling

to the head of the line coming into the water hole?

And these relationships from the beginning

Bu ilişkiler, en baştan gerçek bir hayat boyu yakın arkadaşlığa dönüşüyor.

is just like best friends forever for real.

These females are going to live together for life.

Bu dişiler hayatları boyunca birlikte yaşayacaklar.

Now if it's a male, female they might know each other for life,

Biri erkek biri dişiyse, birbirlerini hayatları boyunca tanıyabilirler

but it's really important to develop those bonds early on.

ancak bu bağları erkenden kurmak çok önemli.

Those are the relationships that are going to save you later.

Bu ilişkiler, zamanı geldiğinde hayatlarını kurtarabilir.

I'll show you a little schoolyard scenario here.

Size bir okul bahçesi senaryosu göstereyim.

Where, I think if you just focus on what's happening here

Burada olup bitene odaklanırsanız,

you can see that we have the bully,

bir zorba olduğunu görebilirsiniz,

he's pulling on the trunk of this baby calf,

yavrunun hortumunu çekiyor.

and then we have the diplomat

Bir de diplomatımız var,

who's reaching over and saying,

o da uzanıp "Hayır, bunu yapma! Bırak!" diyor.

"No, don't do that! Stop doing that!"

Ayrıca, elbette, bir seyircimiz var.

And then, of course, we have the bystander.

And how do you get these three different characters

Bu üç farklı karakteri, aile içinde nasıl düşünürsünüz?

within the family?

It's kind of fascinating to think that elephants

Fillerin gerçekten de aynı bizim gibi olduğunu düşünmek etkileyici.

really are just like us.

And so I got curious about this

Ben de bunu merak ettim şunu düşündüm:

and I thought, "Well, what if you measure

Dominant bir dişinin yavrusu ile düşük statülü bir dişinin yavrusunun

the difference in character of a dominant female's calf

kişilikleri arasındaki farkı ölçüp

versus a lower-ranking female's calf,

gelişimlerinin nasıl olacağına baksak nasıl olur?

and see what happens in their growing up."

And so we started doing this.

Sonra da bunu yapmaya başladık.

Kulaklarını dikmiş, üstünüze üstünüze yürüyen küçük adamı görüyorsunuz.

And you can see this little guy with his ears out,

really charging at you.

The difference between that character

Bu karakter ile kendini geride tutup annesine dokunmak isteyen,

and the character who holds back,

ne olup bittiğinden emin olmayan karakter arasındaki farka bakın.

wants to touch mom,

isn't so certain about what's going on here.

But the other one's charging ahead all confident.

Diğeri tüm özgüveniyle önden yürüyor.

Well, we started measuring how far away

Bir yavrunun annesinden ne kadar uzağa gidebileceğini,

a calf will stray from mom,

başkalarına ne sıklıkla dokunduğunu,

how often do they touch others,

how often do they initiate play,

ne sıklıkla oyun başlattığını ölçmeye başladık.

and then look at the dominance of the females, of their mothers.

Sonra da dişilerin, yani annelerinin dominantlığına baktık

And what we found is that socializing with the dominant calves

ve dominant dişilerin yavrularının,

düşük statülü dişilerin yavrularından çok daha fazla sosyalleştiğini bulduk.

actually socialize more significantly more than the lower-ranking calves.

And what it looks like is

Görünüşe göre, bunun sebebi düşük statülü yavruların oynamak istememesi değil,

it's not that the lower-ranking calves don't want to play,

they're actually not allowed to interact

aslında yüksek statülü yavrularla etkileşime girmeye izinleri yok.

with the higher-ranking calves.

They get swatted away from the dominant females.

Dominant dişilerden uzaklaştırılıyorlar.

and so this is kind of the downside of,

Bu biraz da, bizim fillere çok benzememizin

okay we are very much like elephants,

fillerin de bize çok benzemesinin olumsuz bir tarafı.

elephants are as much like us,

but it's kind of for better or for worse

İyisiyle de kötüsüyle de bu böyle

because I can also see this happening in humans

çünkü bunu insanlarda da görüyorum

and maybe we should take a lesson from that.

ve belki bundan bir ders çıkarmalıyız.

One last thing that we found

Bulduğumuz son bir şey de şu:

is that the males will be the risk-takers,

Erkekler daha çok risk alıyor,

they're more independent

daha bağımsızlar

and they're more likely to spend more time away from mom.

ve annelerinden uzakta daha çok zaman geçirmeye yatkınlar.

And that's very true in human societies

Bu insan toplulukları ve diğer sosyal hayvanlar için de geçerli.

and with other social animals.

So I hope I've convinced you

Umarım sizi, hayatlarımızın fillerinkine çok benzediğine

that we have very similar lives to elephants

and that elephants have very individual, durable

ve fillerin de, yıllar boyunca ölçülebilen

oldukça bireysel ve sağlam kişilikleri olduğuna ikna edebilmişimdir.

characters that we've measured across years.

The bully always tends to be the bully

Zorba, sosyal bir yenilgi olmadığı sürece her zaman zorba olmaya eğilimli,

unless there's some kind of social upset,

and he decides he better be a softy

bu durumda da yumuşamaya karar veriyor,

or else he's not going to gain favor at all.

yoksa hiçbir kazancı olmayacak.

And then you have the gentle giants

Bir de nazik devler var, onlar da her zaman nazik kalacaklar.

that are always going to be gentle.

The young males really need mentoring from the elders,

Genç erkekler, gerçekten yaşlılara danışmaya ihtiyaç duyuyor

and those gentle giants are very good at doing that,

ve bu nazik devler, bu konuda, onları teşvik etme konusunda çok iyi.

soliciting them.

Aileden ayrılmak erkekler için çok zor

Leaving family is a really hard things for the males,

but they survive and they figure out who to hang out with.

ama hayatta kalıyorlar ve kiminle takılmaları gerektiğini anlıyorlar.

So, just to end here, I just wanted to say that

Bitirirken şunu söylemek istiyorum,

since they are so similar to us,

bize çok benzedikleri ve böyle kişiliklere sahip oldukları için

and have these characters,

I hope when you see them on TV

umarım onları televizyonda gördüğünüzde

or you go out and you're lucky enough to see them in the wild,

veya vahşi doğada görecek kadar şanslıysanız,

belki onları dikkate ve korumaya değer, bireysel karakterler olarak görürsünüz.

that maybe you'll think of them

as individual characters deserving of our attention,

and also deserving of our protection. Thank you.

Teşekkür ederim.