The family structure of elephants - Caitlin O'Connell-Rodwell

Życie rodzinne słoni - Caitlin O'Connell-Rodwell

Tłumaczenie: Kaja Wacowska Korekta: Krystian Aparta

If I were to distill the 20 years of elephant research

Gdybym miała podsumować 20 lat moich badań

that I've done

nad słoniami

into one sentence,

w jednym zdaniu,

what would it be?

co by to było?

What could I tell you?

Co mogłabym wam powiedzieć?

I would say that elephants are just like us!

Powiedziałabym, że słonie są bardzo podobne do nas!

And what do I mean by that?

Co przez to rozumiem?

It takes a lot of patience

Trzeba mnóstwo cierpliwości,

to be out there in the field

żeby wytrwać w terenie,

and trying to figure out patterns

próbując zrozumieć zachowania

of these very slow and intelligent animals.

tych bardzo powolnych i inteligentnych zwierząt.

But over time, it is true they are very similar to us.

Z czasem można się przekonać, że są do nas bardzo podobne.

And you think, "Well, how can I say that?

Zastanawiacie się pewnie, o co mi chodzi.

Look, they have huge ears,

Przecież mają wielkie uszy,

they have really long noses.

bardzo długie trąby.

What do you mean they're like us?"

Jak mogą być do nas podobne?

Well, in fact, their families are very similar to ours.

Otóż ich rodziny są bardzo podobne do naszych.

And family is extremely important to elephants.

Rodzina jest dla słoni niezwykle ważna.

They grow up in very tight-knit families

Wychowują się w bardzo zżytych grupach,

and they have extended families.

mają też dalszych krewnych.

And it's just like our family reunions

Wyobraźcie sobie spotkanie rodzinne,

where you have all the aunts gathering around

przed którym ciotki zbierają się i umawiają,

with all the food they're going to bring and plan,

co każda z nich przyniesie do jedzenia,

and all the boys are thinking,

chłopcy z kolei

"Are we going to play our video games together?

myślą o wspólnych grach wideo,

Are we going to spar?"

zastanawiają, kto zagra z kim.

It's very, very similar,

U słoni jest bardzo podobnie:

and it's jubilant, and screaming, yelling, it's really amazing to see.

radość, piski, krzyki, a wszystko to bardzo fascynujące dla obserwatora.

But, as soon as you get that family gathering,

Gdy tylko spotkanie rodzinne się zaczyna

it's just like a wedding or anything else,

jest jak na weselu lub podobnej imprezie u ludzi.

all of the sudden the family politics come out,

Ujawniają się rodzinne układy sił,

and the lower-ranking individuals in this scene,

osobniki o słabszej pozycji w stadzie

you see the arrow off to the back,

wycofują się na bok,

the lower-ranking individuals already know their station,

znają swoje miejsce.

they're going to drink at the muddiest part of the pan

Piją z najbardziej zamulonej części wodopoju,

because the whole family's here and we can't drink at the best water

bo jest tam cała rodzina, więc nie mogą pić najlepszej wody,

because that's reserved for the top-ranking family.

która należy się osobnikom uprzywilejowanym.

What's also very similar

Inne podobieństwo, to obecność

is that you have elders in the group

w grupie starszych osobników,

that everyone reveres.

przez wszystkich szanowanych.

This is the matriarch,

Oto najstarsza samica

and the other female is reaching over

i inna samica,

and doing what's called a trunk to mouth

która wyciąga trąbę

placing her trunk in the mouth,

i dotyka nią do pyska.

and it's a sign of respect,

To wyraz szacunku,

it's kind of like a handshake,

rodzaj uścisku dłoni,

but it's also like a salute.

ale też pozdrowienia.

And this salute is learned at a very young age.

Pozdrowienia wyuczonego w bardzo młodym wieku.

Now, ritual and bonding within the family

Rytuały i więzi rodzinne

also facilitates coordinated activities.

pomagają też współdziałać.

So, here's a young female whose calf has fallen into the trough

Tu młoda samica, której dziecko wpadło w zagłębienie.

and she doesn't know what to do and she panics.

Matka nie wie co robić, wpada w panikę.

Well, the older female, that's the matriarch,

Starsza samica, przewodniczka stada

she says, "No problem here," she just scoops the baby out.

zdaje się mówić do niej: "Nie ma problemu" i wydobywa młode z dołka.

Now, that's not true for a lot of different families,

Nie jest tak we wszystkich rodzinach,

they can't coordinate very well,

nie każda jest zgrana.

the younger females don't really know what to do,

Młodsze samice nie wiedzą, co robić,

but the older ones will just get down,

a starsze po prostu schylają się,

kneel down together and pick the baby out.

wspólnie przyklękają i wydobywają młode.

Another thing that's very similar

is the coming of age of teenage boys.

Inne podobieństwo do rodzin ludzkich

Male elephants at the age of about 12 to 15.

dotyczy dojrzewania młodych płci męskiej.

The biggest elephant in this photograph here

U słoni ma to miejsce między 12 a 15 rokiem życia.

is an elephant who's about the leave the family.

Największy słoń na tym zdjęciu

He gets too big, he gets a little fresh,

ma wkrótce opuścić stado.

the adult females had enough of him,

Jest już za duży, robi się zbyt arogancki

but he also is independent,

dorosłe samice mają go już dość,

he wants to go out and play with the guys.

jest też niezależny,

So what happens then is that you have this all male society,

chce prowadzić życie kawalera i dołączyć do innych samców.

very ritual male society.

Dołączy do męskiego grona,

Greg is our main dominant bull here,

w którym rytuały odgrywają bardzo ważną rolę.

you can see him in the middle.

Greg jest dominującym samcem,

He's got a huge posse, his following reveres him.

widać go pośrodku.

And it's very interesting how very good leaders,

Ma spore stadko.

very good dominant individuals

Dobry lider,

know how to titrate the carrot and the stick.

jednostka dominująca

This guy's a master at it,

wie, jak używać kija i marchewki.

and there's other bullies out there

Ten gość jest w tym mistrzem.

that want to kind of want to create their own little following,

Wokół niego inne samce,

but they can't do it because they're too agressive.

które chciałyby zdobyć władzę,

And so when he's not around

jednak są na to zbyt agresywne.

they try and sweet talk the underlings to come into their fold,

Kiedy w pobliżu nie ma lidera,

and they actually become less agressive.

próbują nakłonić inne słonie, aby im sprzyjały

So it's very interesting to see how politics play out

i stają się mniej waleczne.

in these male and female societies.

Ciekawe jest obserwowanie takich rozgrywek w stadzie.

Now back to the ladies here.

A teraz o paniach.

In a core family group you'll have a mother,

Podstawowa grupa rodzinna składa się z matki,

maybe even a grandmother,

czasem nawet babki,

her daughters and all of their offspring,

jej córek i ich potomstwa,

the male and female calves.

młodych obojga płci.

And what's very interesting here

Bardzo interesujące jest to,

is that how character makes a difference.

że bardzo duże znaczenie ma charakter.

So each matriarch has a very different character.

Każda przywódczyni stada jest inna.

These two characters are kind of curious,

Te dwie na zdjęciach

they're uncertain,

są ciekawe świata, trochę niepewne,

whereas these other two characters are really agressive.

podczas gdy te dwie są naprawdę groźne.

"We're going to charge first, ask questions later."

"Najpierw zaatakujemy, potem będziemy się zastanawiać".

But then there are also matriarchs that say,

Ale są też przewodniczki stada,

"Forget it! I'm going to run first

które reprezentują typ:

and then figure it out when we're in the bush

"Uciekajmy! Zastanowimy się,

and it's safe."

jak będziemy w buszu".

But the wisest matriarch,

Jednak najmądrzejsze z liderek,

the matriarchs that succeed best

te, które mają największy posłuch,

in all of the studies that have been done,

we wszystkich moich badaniach okazały się być tymi,

is the one that assesses the danger

które oceniają stopień zagrożenia

and decides is this worth running away from

i decydują, czy należy uciekać,

or is this not a big deal at all.

czy też nie ma w ogóle przed czym.

Now being social is super important for elephants

Życie społeczne dla słoni jest wyjątkowo ważne

and of course right at the beginning,

i oczywiście na samym początku,

just like early childhood development,

jak na etapie wczesnoszkolnym,

socialization is very important.

bardzo ważna jest socjalizacja.

Bathing together, eating together, playing together,

Wspólne kąpiele, posiłki, zabawy

rough housing, this is all very important

dokazywanie, wszystko to jest bardzo ważne

for social development.

dla rozwoju społecznego.

And who hasn't tried to beat their sibling

Kto nie próbował pokonać rodzeństwa

to the head of the line coming into the water hole?

w ściganiu się do wody?

And these relationships from the beginning

Te pierwsze relacje z dzieciństwa

is just like best friends forever for real.

to jak nawiązywanie prawdziwych przyjaźni.

These females are going to live together for life.

Te samice będą razem przez całe życie.

Now if it's a male, female they might know each other for life,

Naprawdę mogą znać się przez całe życie.

but it's really important to develop those bonds early on.

Istotne jest, by nawiązać te więzi wcześnie.

Those are the relationships that are going to save you later.

To te relacje, które później nas ocalą.

I'll show you a little schoolyard scenario here.

Pokażę wam scenkę ze szkolnego podwórka.

Where, I think if you just focus on what's happening here

Przyjrzyjcie się,

you can see that we have the bully,

mamy tu małego prześladowcę,

he's pulling on the trunk of this baby calf,

który ciągnie za trąbę inne słoniątko

and then we have the diplomat

i dyplomatę,

who's reaching over and saying,

który podchodzi i mówi:

"No, don't do that! Stop doing that!"

"Nie wolno, przestań!"

And then, of course, we have the bystander.

Jak zawsze, jest też obserwator.

And how do you get these three different characters

Te role można łatwo wyobrazić sobie

within the family?

we własnej rodzinie.

It's kind of fascinating to think that elephants

To fascynujące,

really are just like us.

że słonie są naprawdę takie jak my.

And so I got curious about this

Zaciekawiło mnie to

and I thought, "Well, what if you measure

i pomyślałam: "Co jeśli zmierzymy

the difference in character of a dominant female's calf

różnicę w charakterach dominującej młodej samicy

versus a lower-ranking female's calf,

i młodej samicy będącej nisko w hierarchii,

and see what happens in their growing up."

a potem sprawdzimy co się dzieje, gdy dorastają?"

And so we started doing this.

Zaczęliśmy to robić.

And you can see this little guy with his ears out,

Widzicie nastroszonego malca,

really charging at you.

który szarżuje w waszym kierunku?

The difference between that character

Jest różnica między tym słoniątkiem

and the character who holds back,

a innym, które się chowa z tyłu,

wants to touch mom,

chce być przy mamie,

isn't so certain about what's going on here.

nie jest pewne, co się dzieje,

But the other one's charging ahead all confident.

To pierwsze pewnie prze do przodu.

Well, we started measuring how far away

Zaczęliśmy mierzyć dystans

a calf will stray from mom,

między młodym a matką,

how often do they touch others,

sprawdzać, jak często dotyka innych słoni,

how often do they initiate play,

jak często inicjuje zabawy,

and then look at the dominance of the females, of their mothers.

a potem badaliśmy stopień dominacji samic, czyli ich matek.

And what we found is that socializing with the dominant calves

Przekonaliśmy się, że dominujące młode

actually socialize more significantly more than the lower-ranking calves.

naprawdę częściej wchodzą w kontakty społeczne

And what it looks like is

niż te, które są niżej w hierarchii stada.

it's not that the lower-ranking calves don't want to play,

Młode niżej w hierarchii stada nie tyle nie chcą się bawić,

they're actually not allowed to interact

co nie są dopuszczane do interakcji

with the higher-ranking calves.

z młodymi osobnikami wyżej w hierarchii.

They get swatted away from the dominant females.

Są odpychane od dominujących samic

and so this is kind of the downside of,

i to jest pewien minus słoniowego życia.

okay we are very much like elephants,

Tak, jesteśmy podobni do słoni,

elephants are as much like us,

a słonie podobne do nas,

but it's kind of for better or for worse

w tych złych i dobrych aspektach,

because I can also see this happening in humans

bo to, co opisałam zdarza się i u ludzi

and maybe we should take a lesson from that.

i być może powinniśmy wyciągnąć wnioski.

One last thing that we found

Ostatnia rzecz, której się dowiedziałam,

is that the males will be the risk-takers,

to, że samce lubią podejmować ryzyko,

they're more independent

są bardziej niezależne

and they're more likely to spend more time away from mom.

i częściej spędzają czas z dala od matek.

And that's very true in human societies

To prawdziwe również w społeczności ludzkiej

and with other social animals.

i u innych zwierząt społecznych.

So I hope I've convinced you

Mam nadzieję, że przekonałam was,

that we have very similar lives to elephants

że nasze życie jest bardzo podobne do życia słoni

and that elephants have very individual, durable

i że słonie mają bardzo indywidualne,

characters that we've measured across years.

trwałe cechy charakteru, które badaliśmy przez lata.

The bully always tends to be the bully

Tyran zawsze będzie miał cechy tyrana,

unless there's some kind of social upset,

chyba, że dojdzie do przewrotu

and he decides he better be a softy

i tyran postanowi, że lepiej być grzecznym,

or else he's not going to gain favor at all.

bo w przeciwnym razie nie uzyska żadnych korzyści.

And then you have the gentle giants

Są też wśród słoni łagodne olbrzymy,

that are always going to be gentle.

które zawsze pozostaną łagodne.

The young males really need mentoring from the elders,

Młode samce naprawdę potrzebują prowadzenia przez starszych

and those gentle giants are very good at doing that,

a te łagodne olbrzymy

soliciting them.

świetnie się do tego nadają.

Leaving family is a really hard things for the males,

Opuszczenie grupy rodzinnej jest dla młodych samców naprawdę trudne,

but they survive and they figure out who to hang out with.

jednak potrafią one przetrwać i znaleźć sobie towarzystwo innych słoni.

So, just to end here, I just wanted to say that

Na koniec chciałabym powiedzieć,

since they are so similar to us,

że skoro są tak podobne do nas

and have these characters,

i mają swoją osobowość,

I hope when you see them on TV

kiedy zobaczycie je w TV

or you go out and you're lucky enough to see them in the wild,

lub będziecie mieć to szczęście i zobaczycie je w naturze,

that maybe you'll think of them

może pomyślicie o nich

as individual characters deserving of our attention,

jako o istotach zasługujących na uwagę

and also deserving of our protection. Thank you.

i ochronę. Dziękuję.