The family structure of elephants - Caitlin O'Connell-Rodwell

Cấu trúc bầy đàn của loài voi - Caitlin O'Connell-Rodwell

Translator: Hoa Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

If I were to distill the 20 years of elephant research

Nếu phải tóm gọn bài nghiên cứu 20 năm

của mình về loài voi

that I've done

into one sentence,

trong một câu,

what would it be?

tôi sẽ nói gì ?

What could I tell you?

I would say that elephants are just like us!

Tôi sẽ nói là voi cũng giống như chúng ta!

And what do I mean by that?

Vậy nghĩa là gì ?

It takes a lot of patience

Cần rất nhiều kiên nhẫn

để đi vào rừng

to be out there in the field

and trying to figure out patterns

và tìm hiểu lối sống

of these very slow and intelligent animals.

của loài động vật chậm chạp mà thông minh này.

But over time, it is true they are very similar to us.

Qua thời gian, tôi phát hiện ra rằng chúng rất giống với chúng ta.

Bạn sẽ nghĩ rằng: " Sao bà ấy lại nói vậy?"

And you think, "Well, how can I say that?

Look, they have huge ears,

Nhìn xem, chúng có tai to, có vòi rất dài

they have really long noses.

What do you mean they're like us?"

Sao chúng lại giống chúng ta được cơ chứ

Well, in fact, their families are very similar to ours.

Thực ra, bầy đàn của loài voi rất giống với gia đình của chúng ta.

And family is extremely important to elephants.

Với chúng, bầy đàn cực kì quan trọng

They grow up in very tight-knit families

Chúng lớn lên trong gia đình được gắn kết chặt chẽ

and they have extended families.

chúng cũng có những đại gia đình

And it's just like our family reunions

như chúng ta

where you have all the aunts gathering around

với các cô chú bác quây quần,

with all the food they're going to bring and plan,

thức ăn được chia sẻ và trồng trọt,

and all the boys are thinking,

và lũ con trai thì nghĩ rằng

"Are we going to play our video games together?

"Tụi mình sẽ chơi game

Are we going to spar?"

hay đi xem chọi gà cùng nhau chứ?"

It's very, very similar,

Rất giống với chúng ta

and it's jubilant, and screaming, yelling, it's really amazing to see.

tiếng hò reo, hân hoan, la hét rất tuyệt vời

But, as soon as you get that family gathering,

Tuy nhiên, khi bạn thấy kiểu gia đình như vậy,

it's just like a wedding or anything else,

giống như trong một đám cưới,

all of the sudden the family politics come out,

sự phân chia giai cấp lại nảy sinh

and the lower-ranking individuals in this scene,

những cá thể ở cấp thấp,

như bạn có thể thấy, xếp hàng đi phía sau,

you see the arrow off to the back,

the lower-ranking individuals already know their station,

chúng tự biết vị trí của mình,

they're going to drink at the muddiest part of the pan

chúng sẽ phải ăn thừa uống cặn

because the whole family's here and we can't drink at the best water

bởi vì phần nước sạch nhất

because that's reserved for the top-ranking family.

sẽ được dành riêng cho những cấp cao hơn.

What's also very similar

Một điểm tương đồng nữa là

is that you have elders in the group

có những con lớn tuổi trong nhóm

that everyone reveres.

mà các con khác đều tuân theo

This is the matriarch,

Đây là con voi cái đầu đàn, được vây quanh bởi những con cái khác

and the other female is reaching over

and doing what's called a trunk to mouth

chúng thực hiện động tác đặt vòi của nó vào miệng chúng,

placing her trunk in the mouth,

and it's a sign of respect,

đó là dấu hiệu của sự tôn trọng,

it's kind of like a handshake,

một kiểu bắt tay

but it's also like a salute.

cũng như một tư thế chào

And this salute is learned at a very young age.

và chúng được học kiểu chào này khi còn rất nhỏ

Now, ritual and bonding within the family

Các tập tính trong bầy đàn

also facilitates coordinated activities.

cũng tạo điều kiện cho các hoạt động nhóm.

So, here's a young female whose calf has fallen into the trough

Đây là một con voi mẹ có voi con bị rơi vào trong một cái máng

and she doesn't know what to do and she panics.

nó không biết phải làm gì, nó hoảng sợ.

Well, the older female, that's the matriarch,

Khi đó, con cái lớn tuổi, con đầu đàn,

she says, "No problem here," she just scoops the baby out.

sẽ nói "Không sao", rồi xốc voi con lên.

Now, that's not true for a lot of different families,

Việc này không giống như trong nhiều gia đình voi khác,

they can't coordinate very well,

chúng không thể hợp tác tốt,

the younger females don't really know what to do,

những con cái không biết nên làm gì,

but the older ones will just get down,

những con lớn tuổi hơn chỉ việc

kneel down together and pick the baby out.

khuỵ xuống cùng nhau và mang con voi con ra ngoài.

Another thing that's very similar

Một điểm tương đồng nữa

is the coming of age of teenage boys.

là sự trưởng thành của những con voi đực

Male elephants at the age of about 12 to 15.

khoảng 12 đến 15 tuổi

The biggest elephant in this photograph here

Con voi to nhất trong bức ảnh này

is an elephant who's about the leave the family.

chuẩn bị rời bầy đàn.

He gets too big, he gets a little fresh,

Nó to lớn và còn thiếu kinh nghiệm,

the adult females had enough of him,

những con voi cái trưởng thành không nuôi được nó nữa

but he also is independent,

nhưng nó cũng độc lập

he wants to go out and play with the guys.

nó muốn ra ngoài với những con đực khác.

So what happens then is that you have this all male society,

Khi đó, chúng ta có bầy voi đực.

very ritual male society.

rất quy củ

Greg is our main dominant bull here,

Greg là con đực đầu đàn, bạn có thể thấy nó ở giữa bức ảnh.

you can see him in the middle.

He's got a huge posse, his following reveres him.

Nó có thế lực và những con khác phục tùng nó.

And it's very interesting how very good leaders,

Việc này rất thú vị, cách mà những con đầu đàn giỏi,

very good dominant individuals

những cá thể có thế lực

know how to titrate the carrot and the stick.

biết cách điều khiển bầy đàn.

Con voi này rất thành thục trong chuyện này

This guy's a master at it,

and there's other bullies out there

Có một sự ganh đua lẫn nhau, những con voi muốn tạo tôi tớ riêng,

that want to kind of want to create their own little following,

but they can't do it because they're too agressive.

nhưng không được vì chúng quá nóng vội.

And so when he's not around

Khi con voi thống trị đi khỏi,

they try and sweet talk the underlings to come into their fold,

chúng cố gắng thuyết phục những con voi yếu thế khác đi theo chúng.

and they actually become less agressive.

Chúng thực sự bớt hấp tấp hơn.

So it's very interesting to see how politics play out

Khá là thú vị khi thấy cách phân chia giai cấp giữa

in these male and female societies.

quần thể các con đực và cái.

Now back to the ladies here.

Hãy quay lại với những con voi cái.

In a core family group you'll have a mother,

Trong một tập thể nòng cốt luôn có một con voi mẹ,

maybe even a grandmother,

hoặc một con voi bà,

her daughters and all of their offspring,

con gái chúng và các con cháu khác,

the male and female calves.

cả đực và cái.

And what's very interesting here

Điều thú vị ở đây là cách

is that how character makes a difference.

mà các tính cách khác nhau tạo ra sự khác biệt.

So each matriarch has a very different character.

Mỗi con voi đầu đàn có một đặc điểm.

These two characters are kind of curious,

Hai con voi này thuộc kiểu tò mò,

they're uncertain,

không kiên định,

whereas these other two characters are really agressive.

trong khi hai con kia thì nóng nảy.

"We're going to charge first, ask questions later."

"Chúng ta sẽ tấn công trước, đàm phán sau"

But then there are also matriarchs that say,

Nhưng cũng có các con đầu đàn khác sẽ nói là

"Forget it! I'm going to run first

"Quên đi! Tao sẽ chạy trước

and then figure it out when we're in the bush

rồi xem xét sau khi chúng ta đã đến được nơi an toàn."

and it's safe."

But the wisest matriarch,

Tuy nhiên, con đầu đàn khôn ngoan nhất,

the matriarchs that succeed best

con thành công nhất

in all of the studies that have been done,

trong các nghiên cứu

is the one that assesses the danger

là con chủ động đối diện với nguy hiểm

and decides is this worth running away from

rồi quyết định có nên tránh xa hay không.

or is this not a big deal at all.

Now being social is super important for elephants

Hòa nhập với bầy đàn rất quan trọng

and of course right at the beginning,

và tất nhiên ngay từ đầu

cũng giống như sự phát triển của trẻ

just like early childhood development,

socialization is very important.

yếu tố cộng đồng rất quan trọng.

Bathing together, eating together, playing together,

Cũng tắm, cùng ăn, cùng chơi, cùng dọn dẹp...

rough housing, this is all very important

rất quan trọng

for social development.

cho sự phát triển về mặt xã hội.

And who hasn't tried to beat their sibling

Ai chưa từng gây lộn với anh chị em

to the head of the line coming into the water hole?

để chui vào ống trượt bể bơi trước cơ chứ?

And these relationships from the beginning

Các mối quan hệ này ngay từ đầu

is just like best friends forever for real.

vốn giống như bạn chí cốt.

These females are going to live together for life.

Những con cái sẽ sống cùng nhau mãi mãi

Now if it's a male, female they might know each other for life,

Nếu là con đực và con cái, chúng có thể biết nhau lâu dài

but it's really important to develop those bonds early on.

nhưng việc phát triển liên kết bầy đàn từ sớm là rất quan trọng.

Those are the relationships that are going to save you later.

Những mối quan hệ này sẽ bảo vệ chúng về sau.

I'll show you a little schoolyard scenario here.

Tôi sẽ chỉ cho bạn các mối quan hệ trong tình huống này.

Where, I think if you just focus on what's happening here

Nếu tập trung vào những gì đang diễn ra

you can see that we have the bully,

các bạn có thể thấy có kẻ bắt nạt ở đây

he's pulling on the trunk of this baby calf,

con voi đực quắp vòi của con voi con,

and then we have the diplomat

và bên phải là kẻ giảng hòa

who's reaching over and saying,

đang cố gắng xen ngang và nói : "Đừng làm vậy!"

"No, don't do that! Stop doing that!"

And then, of course, we have the bystander.

Và tất nhiên chúng ta cũng thấy kẻ ngoài cuộc.

And how do you get these three different characters

Làm cách nào để cân bằng những tính cách khác nhau này trong một gia đình?

within the family?

Thật hấp dẫn khi nghĩ rằng các con voi

It's kind of fascinating to think that elephants

really are just like us.

rất giống loài người chúng ta.

And so I got curious about this

Tôi đã rất tò mò về việc này

and I thought, "Well, what if you measure

và tôi nghĩ, "Sao không thử so sánh sự khác nhau

the difference in character of a dominant female's calf

giữa tính cách voi con của voi cái đầu đàn

versus a lower-ranking female's calf,

và voi con của một voi mẹ cấp thấp,

and see what happens in their growing up."

để xem cách chúng lớn lên ra sao."

And so we started doing this.

Bạn có thể thấy con voi con này với đôi tai

And you can see this little guy with his ears out,

really charging at you.

đang hướng về phía bạn.

The difference between that character

Sự khác biệt giữa nó và con voi con đằng sau,

and the character who holds back,

con đang cố lùi lại, cố nấp vào mẹ nó,

wants to touch mom,

không biết chính xác việc gì đang diễn ra ở đây.

isn't so certain about what's going on here.

But the other one's charging ahead all confident.

Nhưng rõ ràng con voi đang tiến lên tự tin hơn.

Well, we started measuring how far away

Chúng tôi đã tính toán xem một con voi con

a calf will stray from mom,

sẽ rời con mẹ bao xa,

liệu chúng có thường tiếp xúc với các con khác,

how often do they touch others,

how often do they initiate play,

liệu chúng có thường khởi đầu cuộc chơi,

and then look at the dominance of the females, of their mothers.

và xem cách chế ngự của các con voi mẹ.

And what we found is that socializing with the dominant calves

Chúng tôi phát hiện ra rằng những con voi con của con mẹ đầu đàn,

có khả năng thích nghi cao hơn những con khác.

actually socialize more significantly more than the lower-ranking calves.

And what it looks like is

Và có vẻ như là

it's not that the lower-ranking calves don't want to play,

không phải những con voi con đẳng cấp thấp không muốn chơi,

they're actually not allowed to interact

mà chúng không được phép tiếp xúc với những con voi con đẳng cấp cao hơn.

with the higher-ranking calves.

They get swatted away from the dominant females.

Chúng bị những con mẹ đầu đàn đuổi đi.

and so this is kind of the downside of,

Đây là một điểm trừ,

okay we are very much like elephants,

được rồi chúng ta rất giống loài voi,

elephants are as much like us,

loài voi rất giống chúng ta,

but it's kind of for better or for worse

Theo hướng tích cực hay tiêu cực.

because I can also see this happening in humans

Chuyện này cũng xảy ra với con người.

and maybe we should take a lesson from that.

Có lẽ chúng ta nên rút ra bài học từ đó.

Phát hiện cuối cùng của chúng tôi là

One last thing that we found

is that the males will be the risk-takers,

những con đực sẽ có xu hướng liều lĩnh,

they're more independent

chúng độc lập hơn

and they're more likely to spend more time away from mom.

và dành nhiều thời gian xa mẹ hơn.

And that's very true in human societies

Điều này cũng đúng trong xã hội loài người

and with other social animals.

và trong các quần thể động vật khác.

Tôi hi vọng đã thuyết phục được các bạn

So I hope I've convinced you

that we have very similar lives to elephants

về sự tương đồng giữa loài người và loài voi

and that elephants have very individual, durable

và về tính cá nhân, bền bỉ của loài này.

characters that we've measured across years.

Những kẻ bắt nạt luôn có xu hướng bắt nạt

The bully always tends to be the bully

unless there's some kind of social upset,

trừ khi có tác động từ xã hội

and he decides he better be a softy

và nó quyết định nên mềm mỏng

or else he's not going to gain favor at all.

nếu muốn giành được thiện cảm.

And then you have the gentle giants

Có cả những con voi khổng lồ hiền lành

that are always going to be gentle.

luôn tỏ ra lịch sự.

Những con voi đực trẻ cần học hỏi từ những con trưởng thành hơn,

The young males really need mentoring from the elders,

and those gentle giants are very good at doing that,

và những con voi hiền lành luôn làm tốt việc này,

soliciting them.

bằng cách nài xin chúng.

Leaving family is a really hard things for the males,

Rời bầy đàn rất khó cho con đực,

but they survive and they figure out who to hang out with.

nhưng chúng sống sót và biết nên làm gì.

So, just to end here, I just wanted to say that

Tóm lại, tôi muốn nói là

since they are so similar to us,

vì voi rất giống chúng ta,

and have these characters,

I hope when you see them on TV

tôi hy vọng khi bạn thấy chúng trên TV

or you go out and you're lucky enough to see them in the wild,

hoặc may mắn thấy chúng trong tự nhiên

that maybe you'll think of them

bạn có thể nghĩ về chúng

as individual characters deserving of our attention,

như những cá thể độc lập xứng đáng được quan tâm và bảo vệ

and also deserving of our protection. Thank you.

Xin cảm ơn.