Speech acts: Constative and performative - Colleen Glenney Boggs

Çeviri: Helin Erden Gözden geçirme: Miraç Şendil

Have you ever seen

Daha önce hiç halka açık bir havuzda

a big, red "No Running" sign at a public pool?

büyük, kırmızı bir "Koşmak Yasaktır" tabelası gördünüz mü?

For the most part,

Çoğu zaman, havuz etrafındaki tempo bu ifadeyle uyumludur

the pace on the deck reflects this statement.

But while the sign accurately describes

ancak tabela, müşterilerin hareketlerini doğru biçimde tanımlıyor olsa da

the patrons' movements,

isn't it true that people are walking

tabela onlara "koşmak yasaktır" dediği için yürüdükleri de doğru değil midir?

because the sign tells them no running?

So, is this sign portraying the pool's environment,

Yani, bu tabela havuzun çevresini mi betimliyor

or is it doing something else,

yoksa bundan başka bir şey, daha güçlü bir şey mi yapıyor?

something more powerful?

The difference between a statement that describes

Betimleyen bir ifade ile komut veren bir ifade arasındaki fark

and one that commands

is an idea developed by British linguist J. L. Austin.

İngiliz dilbilimci J. L. Austin tarafından geliştirilmiş bir fikir.

He defines this distinction

Bu farklılığı, sözün iki ayrı bölümü olarak tanımlar:

as two separate parts of speech:

constatives

Betimsel ve edimsel.

and performatives.

Constatives are sentences

Betimsel cümleler, bir şeyi doğru veya yanlış biçimde tanımlar,

that describe something as true or false,

and performatives are sentences

edimsel cümleler ise bir eylemi belirtir.

that denote an action.

In other words, a constative is,

Başka bir deyişle, betimsel olan "olur",

and a performative does.

edimsel olan ise "yapar".

To help us distinguish these two parts of speech,

Sözün bu iki kısmını ayırt edebilmek için

let's start by examining constatives

havuzun yakınındaki parkta, betimsel sözleri çalışarak başlayalım.

around the park outside the pool.

The first sign we encounter says,

Karşılaştığımız ilk tabelada şu yazıyor:

"The park closes at 6 p.m."

"Park akşam 6'da kapanır."

After checking with a friendly park official

Cana yakın bir park görevlisine sorup

that the park does, indeed, close at 6,

parkın gerçekten de 6'da kapandığını öğrendiğimizde

we can confirm that this statement

bu ifadenin doğru bir betimleme olduğunu doğrulayabiliriz.

is a true constative.

Nearby, there's a man on a bench

Yakınlarda, bankta gazete okuyan bir adam var

with a newspaper, and the headline reads,

ve manşette "Yakıcı sıcaklık!" yazıyor

"Heatwave!"

However, the sky is cloudy and it feels quite chilly.

fakat gökyüzü bulutlu ve hava da biraz soğuk.

Today's headline is a false constative

Bugünün manşeti, yanlış bir betimleme

as it has proven to be incorrect.

çünkü doğru olmadığı kanıtlandı.

Before the rain starts to fall,

Yağmur başlamadan önce,

let's throw away our can of soda

soda kutumuzu "Geri dönüştür" yazan mavi çöp kutusuna atalım.

at the blue trash bin that says, "Recycle."

It's a performative.

Bu edimseldir.

Performatives are sentences

Edimsel cümleler eylem oluşturma amacı taşır.

that are meant to inspire actions.

Rather than conveying a message,

Bir mesaj vermek yerine dünyayı etkiler, bir şey yapar.

it acts upon the world,

it does something.

In this case, the performative of "Recycle"

Bu örnekte, "Geri dönüştür" edimi

is requesting people to put their trash

insanların çöplerini uygun kutuya atmasını talep ediyor.

into the proper receptacle.

Words not only bring about actions,

Kelimeler, eylemleri yalnızca ortaya çıkarmaz,

sometimes words themselves are actions.

bazı durumlarda kelimeler eylemlerin kendisidir.

This is what is known as speech acts.

Bunlar sözeylem olarak bilinir.

These actions include, but are not limited to,

Bu eylemlerden bazıları

ordering,

promising,

emir vermek, söz vermek, özür dilemek, uyarmak, hüküm vermek,

apologizing,

warning,

sentencing,

christening,

kutsamak ve hatta evlenmektir.

and even marrying.

Take a look at the wedding near the gazebo.

Kameriyedeki düğüne bir bakalım.

The couple says the words, "I do."

Gelin ve damat "Evet" kelimesini söylüyor.

The speech act here are the words, "I do."

Buradaki sözeylem "Evet" kelimesi.

These words cause them to marry one another.

Bu kelime birbirleriyle evlenmelerini sağlıyor.

"I do" has acted upon them

"Evet" onları etkiliyor

and profoundly changed their world.

ve dünyalarını büyük ölçüde değiştiriyor.

However, performatives depend

Yine de, edimsellik bağlam ve alımlamaya bağlıdır.

on context and reception.

These are known as felicity conditions.

Bunlar uygunluk koşulları olarak bilinir.

Imagine if the mayor showed up to the wedding

Varsayalım ki belediye başkanı düğüne geldi ve şöyle dedi:

and said, "By the power vested in me

"Belediye başkanlığının bana verdiği yetkiye dayanarak

as mayor of the city,

I name this gazebo 'The Mayor's Pizza Palace.'"

bu kameriyenin adını 'Başkanın Pizza Sarayı' koyuyorum."

His words would be a speech act

Söylediği bu kelimeler, kameriyeyi adlandıran bir sözeylem olmuş olur

by which he named the gazebo.

And because he's the mayor,

ve o belediye başkanı olduğu için kameriye artık yeni adıyla bilinir

the gazebo would be known by its new name.

But if someone who isn't the mayor,

ancak eğer belediye başkanı olmayan, sadece yoldan geçen biri

just a normal passerby,

kameriyeye en sevdiği kedinin adını koymaya karar verirse

decides to name the gazebo after her favorite cat,

the chances are the name would not change.

muhtemelen kameriyenin gerçek adı değişmez.

Felicity conditions are the rules

Uygunluk koşulları, edimin gerçekleştirilebilmesi için

under which the performative can be enacted.

sağlanması gereken koşullardır.

These are fairly logical.

Bunlar gayet makul kurallardır.

The performative should have proper authority,

Edimsel söz, uygun bir yetkiye sahip olmalıdır,

it should be understood,

anlaşılmalıdır, açık olmalıdır

it should be clear,

and it should be able to be executed.

ve gerçekleştirilmesi mümkün olmalıdır.

If the performative doesn't meet these conditions,

Eğer edimsel söz bu koşulları sağlamıyorsa

then it doesn't have the power

eyleme geçirme gücüne sahip değildir

to denote action.

But just because a performative meets its conditions

ancak bir edimsel sözün bu koşulları sağlaması

and is clearly stated,

ve açıkça ifade edilmiş olması

doesn't mean that it's implicitly followed.

kesin olarak uygulanacağı anlamına gelmez.

Back at the pool,

Havuza geri dönelim.

a rowdy group of teenagers races to the high dive.

Bir grup gürültücü genç, havuza atlamak için yarışıyor.

"No running" does not seem

"Koşmak yasak" onlar üzerinde bir etkiye sahip değilmiş gibi görünüyor

to have power over them,

and they'll have to face the consequences

ve bu edimsel söze karşı gelmenin sonuçlarıyla yüzleşmek zorunda olacaklar.

of breaking this performative.

They may even have to force out

Hatta kendileri de birkaç edimsel söz söylemek zorunda kalabilir,

some performatives of their own,

such as apologizing to the life guard

cankurtarandan özür dilemek ve bir daha koşmamaya söz vermek gibi.

and promising to never run again.

Maybe the life guard will respond

Belki cankurtaran da onları günün geri kalanında havuza girmekten men ederek

with another performative,

sentencing them to be banished from the pool

başka bir edimsel sözle cevap verir.

for the rest of the day.

After all, these teenagers must learn

Ne de olsa, bu gençler kelimelerin gücüne saygı duymayı öğrenmeli.

to respect the power of words.