Speech acts: Constative and performative - Colleen Glenney Boggs

Akty mowy: Konstatacje i performatywy - Colleen Glenney Boggs

Tłumaczenie: Natalia Suta Korekta: Rysia Wand

Have you ever seen

Widzieliście kiedyś wielki, czerwony znak

a big, red "No Running" sign at a public pool?

"Zakaz biegania" na pływalni?

For the most part,

Na ogół zakaz jest przestrzegany.

the pace on the deck reflects this statement.

But while the sign accurately describes

Jednak, mimo że komunikat opisuje

the patrons' movements,

zachowanie pływaków,

isn't it true that people are walking

czy nie jest tak, że ludzie idą powoli,

because the sign tells them no running?

bo znak zabrania im biegać?

So, is this sign portraying the pool's environment,

Czy znak opisuje sytuację na basenie,

or is it doing something else,

czy coś innego,

something more powerful?

coś znacznie bardziej wpływowego?

The difference between a statement that describes

Różnica między stwierdzeniem opisującym a nakazującym

and one that commands

is an idea developed by British linguist J. L. Austin.

została opracowana

przez brytyjskiego lingwistę, J.L. Austina.

He defines this distinction

Rozróżnia on dwa typy wypowiedzi:

as two separate parts of speech:

constatives

Konstatacje i performatywy.

and performatives.

Constatives are sentences

Konstatacje to zdania wyrażające prawdę lub fałsz,

that describe something as true or false,

and performatives are sentences

a performatywy oznaczają akcję.

that denote an action.

In other words, a constative is,

Innymi słowy, konstatacja "jest",

and a performative does.

a performatywa "oddziałuje".

To help us distinguish these two parts of speech,

Aby ułatwić ich rozróżnienie,

let's start by examining constatives

zaczniemy od analizy konstatacji

around the park outside the pool.

w parku przed basenem.

The first sign we encounter says,

Pierwszy znak mówi:

"The park closes at 6 p.m."

"Park czynny do 18".

After checking with a friendly park official

Po upewnieniu się u pracownika parku,

that the park does, indeed, close at 6,

że rzeczywiście zamykają o 18,

we can confirm that this statement

możemy potwierdzić,

is a true constative.

że jest to prawdziwa konstatacja.

Nearby, there's a man on a bench

Nieopodal na ławce siedzi mężczyzna

with a newspaper, and the headline reads,

z gazetą, której nagłówek głosi:

"Heatwave!"

"Okres upałów!".

However, the sky is cloudy and it feels quite chilly.

Jednak niebo jest pochmurne

i jest dość chłodno.

Today's headline is a false constative

Nagłówek jest fałszywą konstatacją,

as it has proven to be incorrect.

bo okazał się nieprawdą.

Before the rain starts to fall,

Zanim zacznie padać

let's throw away our can of soda

wyrzućmy puszkę lemoniady do kosza

at the blue trash bin that says, "Recycle."

z napisem "Recykling".

It's a performative.

To już performatywa.

Performatives are sentences

Performatywy to zdania,

that are meant to inspire actions.

które mają pobudzać do działania.

Rather than conveying a message,

Zamiast przekazywać wiadomość,

it acts upon the world,

oddziałują na świat, coś robią.

it does something.

In this case, the performative of "Recycle"

W tym wypadku napis "Recykling"

is requesting people to put their trash

nakłania do wyrzucania śmieci

into the proper receptacle.

do odpowiednich pojemników.

Words not only bring about actions,

Słowa nie tylko inicjują działanie,

sometimes words themselves are actions.

ale czasem same są czynami.

This is what is known as speech acts.

Wówczas nazywamy je aktami mowy.

These actions include, but are not limited to,

Obejmują one między innymi:

ordering,

rozkazy,

promising,

obietnice,

apologizing,

przeprosiny,

warning,

ostrzeżenia,

sentencing,

wydawanie wyroków,

christening,

chrzczenie,

and even marrying.

a nawet udzielanie ślubu.

Take a look at the wedding near the gazebo.

Rzućcie okiem na ślub przy altance.

The couple says the words, "I do."

Para wypowiada przysięgę "Ślubuję",

The speech act here are the words, "I do."

która jest aktem mowy.

These words cause them to marry one another.

Ich słowa rozpoczynają związek małżeński.

"I do" has acted upon them

"Ślubuję" stało się czynem

and profoundly changed their world.

i znacznie zmieniło ich życie.

However, performatives depend

Jednak performatywy zależą od kontekstu

on context and reception.

i sposobu odbioru,

These are known as felicity conditions.

czyli tzw. warunków powodzenia.

Imagine if the mayor showed up to the wedding

Wyobraźcie sobie, że na ślubie pojawia się burmistrz

and said, "By the power vested in me

i ogłasza: "Na mocy moich uprawnień

as mayor of the city,

jako burmistrza miasta,

I name this gazebo 'The Mayor's Pizza Palace.'"

nadaję tej altance imię 'Pizzeria Burmistrza'".

His words would be a speech act

Jego słowa byłyby aktem mowy

by which he named the gazebo.

nazywającym altankę.

And because he's the mayor,

A że jest burmistrzem,

the gazebo would be known by its new name.

odtąd altanka nosiłaby nowe imię.

But if someone who isn't the mayor,

Jeśli jednak ktoś bez uprawnień,

just a normal passerby,

zwykły przechodzień

decides to name the gazebo after her favorite cat,

zechciałby ochrzcić altankę po swoim kocie,

the chances are the name would not change.

nazwa raczej by się nie przyjęła.

Felicity conditions are the rules

Warunki powodzenia to zasady,

under which the performative can be enacted.

dzięki którym performatywy wciela się w życie.

These are fairly logical.

Mają one swoją logikę.

The performative should have proper authority,

Performatywa powinna mieć znaczenie,

it should be understood,

powinna być zrozumiana,

it should be clear,

jasna,

and it should be able to be executed.

i możliwa do zrealizowania.

If the performative doesn't meet these conditions,

Jeśli powyższe warunki nie zostaną spełnione,

then it doesn't have the power

performatywa nie może określać działania.

to denote action.

But just because a performative meets its conditions

Jednak fakt, że performatywa spełnia warunki

and is clearly stated,

i jest jasno zdefiniowana

doesn't mean that it's implicitly followed.

nie oznacza, że będzie przestrzegana.

Back at the pool,

Na basenie grupa rozwydrzonych nastolatków

a rowdy group of teenagers races to the high dive.

ściga się do trampoliny.

"No running" does not seem

Zakaz biegania nie ma dla nich znaczenia

to have power over them,

and they'll have to face the consequences

i będą musieli ponieść konsekwencje

of breaking this performative.

złamania zasady.

They may even have to force out

Możliwe, że sami posłużą się aktami mowy,

some performatives of their own,

such as apologizing to the life guard

np. przeproszą ratownika

and promising to never run again.

i obiecają, że to się już nigdy nie powtórzy.

Maybe the life guard will respond

Być może ratownik odpowie

with another performative,

kolejną performatywą,

sentencing them to be banished from the pool

zakazując im wstępu na basen

for the rest of the day.

do końca dnia.

After all, these teenagers must learn

W końcu muszą się nauczyć,

to respect the power of words.

że trzeba szanować moc słowa.