The bug that poops candy - George Zaidan

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Esra Çakmak

This is Mabel.

Bu, Mabel.

Mabel is an aphid, a small insect in the same order as cicadas, stink bugs,

Mabel; ağustos böcekleri, pis kokulu böcekler ve tahta kuruları ile

aynı düzene sahip, küçük bir böcek olan yaprak bitidir.

and bed bugs.

All these bugs pierce their prey and suck out vital fluids.

Tüm bu böcekler avlarını deler ve onların yaşamsal sıvılarını emer.

Aphids’ prey are plants.

Yaprak bitlerinin avı ise bitkilerdir.

And what aphids are after is buried within the plant,

Yaprak bitlerinin peşinde olduğu şey bitkinin içinde gömülüdür,

flowing in tubes made from single cells strung end-to-end.

bir uçtan diğer uca dizilmiş tek hücreli tüplerde akıp giderler.

These are called sieve tubes and together they form the plumbing system

Bunlara süzgeç tüpleri adı verilir ve hepsi birlikte,

for a plant’s most valuable resource: sap.

bitkinin en değerli kaynağı için boru tesisatını oluştururlar: öz su.

Sap is mostly water and sugar.

Öz su çoğunlukla su ve şekerden oluşur.

Some species’ sap has as much sugar per liter as a can of soda.

Bazı türlerin öz suyunun bir litresi, bir teneke kola kadar şekerlidir.

Photosynthesis is constantly producing sugar.

Fotosentez sürekli şeker üretir.

You can think of it as a chemical “pump” which generates incredibly high pressure—

Onu, süzgeç tüplerinde çok yüksek -- araba lastiğinden 9 kat daha fazla --

up to 9 times that of a car tire— in the sieve tubes.

basınç üreten kimyasal bir "pompa" olarak düşünebilirsiniz.

To feed, Mabel uses her stylet, which is a long, flexible needle.

Mabel beslenmek için uzun, esnek bir iğne olan boyuncuğunu kullanır.

She slowly worms it into the tissue, between the plant’s cells,

Onu bitki hücreleri arasındaki dokuya yavaşça sokar,

until she pierces one of those sieve tubes.

ta ki süzgeç tüplerinden birisini delene kadar.

Because the sap is under so much pressure,

Öz su basınç altında olduğu için,

Mabel doesn’t even have to suck it out of the plant.

Mabel'ın onu bitkiden emmesine bile gerek kalmıyor.

She just opens a valve in her head and lets the pressure push the sap

Yalnızca kafasında bir kapakçık açıyor

ve basınç da öz suyu sindirim sistemine itiyor.

through her digestive system.

We’ll come back to what comes out of her butt, but for now,

Poposundan çıkan şeye daha sonra geleceğiz fakat şu an için

you should know that plants don’t want to be punctured and sipped.

bitkilerin delinmek ve içilmek istemediklerini bilmelisiniz.

So they try to defend themselves.

Bu yüzden kendilerini savunmaya çalışırlar.

One defense is the sap itself.

Savunmalardan birisi öz suyun kendisidir.

To see how that works, let’s hypothetically hook up

Bunun nasıl işe yaradığını görmek için sabit bir öz su akıntısının

some other insect’s digestive tract to a steady stream of sap.

diğer bazı böceklerdeki sindirim sistemi yolunu varsayımsal olarak ele alalım.

When that sap touches the insect’s cells, its high sugar content

Öz su böceğin hücrelerine dokunduğunda onun yüksek şekerli içeriği

encourages the water in the cells to come out by osmosis…

hücredeki suyu osmoz aracılığıyla dışarı çıkmaya teşvik eder;

exactly like salt encourages water to come out of a slug.

tam olarak tuzun, salyangozdaki suyu çıkmaya teşvik ettiği gibi.

The more sap that passes through the insect, the more water it loses.

Böceğin içinden ne kadar çok öz su geçerse, böcek o kadar çok su kaybeder.

Eventually, it shrivels up and dies.

Sonuç olarak kurur ve ölür.

Mabel’s gut, however, is packed with an enzyme called sucrase,

Ancak Mabel'ın bağırsakları sükraz adlı bir enzimle kaplıdır,

which takes two molecules of sucrose and converts them into one molecule

bu enzim iki sakaroz molekülünü,

fruktoz ve bu üç birimli şekerden birini içeren bir moleküle dönüştürür.

of fructose and one of… this three-unit sugar.

Mabel burns the fructose for energy, leaving the three-unit-sugar behind.

Mabel enerji için fruktozu yakar ve üç birimli şekeri geride bırakır.

Now, how does that help her?

Peki bu ona nasıl yardımcı oluyor?

The more molecules of sugar that are dissolved in the sap,

Öz suda ne kadar çok şeker molekülü çözünürse,

the more water it can suck out of Mabel’s cells.

Mabel'ın hücrelerinden de o kadar çok su emebilir.

By reducing the number of molecules of sugar in the sap,

Mabel, öz sudaki şeker moleküllerinin sayısını azaltarak,

Mabel reduces its ability to suck water out of her cells.

öz suyun hücrelerinden su emme becerisini azaltır.

Plant sap neutralized.

Bitki öz suyu nötrleşti.

Now that means Mabel can feed for days, getting all the energy

Bu demek oluyor ki, Mabel çoğalması için gereken tüm enerjiyi alarak

she needs to reproduce.

günlerce beslenebilir.

Some aphid species have an incredible life cycle.

Bazı yaprak bitlerinin olağanüstü bir yaşam döngüleri vardır.

For example, the green peach aphid.

Örneğin, yeşil şeftali biti.

During the fall, males and females mate, and the females lay eggs.

Sonbaharda erkekler ve dişiler eşleşir ve dişiler yumurtlar.

But in the spring, when the eggs hatch, all the nymphs that emerge are female.

Ama ilkbaharda yumurtalar çatladığında çıkan tüm yarı ergin böcekler dişidir.

When those females reach maturity, they don’t lay eggs.

Bu dişiler olgunluğa eriştiğinde yumurtlamazlar.

Instead, they give birth to live young… that are clones of themselves…

Bunun yerine, genç kalmak için doğururlar, yani kendi klonlarını doğururlar.

and already pregnant… with their own clones.

Üstelik onlar da yine kendi klonlarına hamiledir.

So, these female aphids have two generations of baby aphid clones

Bu dişi yaprak bitleri, içeride aynı anda kendilerini oluşturan

forming inside themselves at the same time.

iki jenerasyon bebek yaprak biti klonlarına sahiptir.

Scientists call this telescopic development.

Bilimciler buna teleskopik gelişim diyor.

That means that aphids can make more of themselves fast—

Yani yaprak bitleri hızlıca kendilerini çoğaltabiliyor --

there can be 20 generations within a single season—

tek bir sezonda 20 jenerasyon olabiliyor --

and that means lots of aphid poop.

ve bu da bir sürü yaprak biti dışkısı demektir.

Mabel can poop her entire body weight every two hours,

Mabel her iki saatte bir kendi vücut ağırlığı kadar dışkı yapabiliyor,

making her one of the most prolific poopers on the planet.

bu da onu gezegenin en verimli dışkıcısı yapıyor.

Some aphid populations can produce hundreds of kilograms of poop per acre.

Bazı yaprak biti nüfusları, 4047 metre² başına yüzlerce kilo dışkı üretebilir.

Now, aphid poop is not like your poop.

Yaprak biti dışkısı, sizin dışkınız gibi değildir.

Chemically, it’s not all that different from sap;

Kimyasal olarak öz sudan farksızdır;

it’s a clear and colorless sweet, syrupy liquid.

temiz ve renksiz, şurup gibi bir sıvıdır.

You might already know it by a different name: honeydew.

Onu başka bir adla zaten biliyor olabilirsiniz: balsıra.

Other species love honeydew.

Diğer türler balsırayı severler.

Some species of ants love it so much they sort of

Bazı karınca türleri öyle sever ki,

herd and defend entire aphid colonies.

bütün yaprak biti kolonilerini güder ve korurlar.

In return, the ants get a steady supply of sweet honeydew,

Karşılığında karıncaların sağlam bir tatlı balsıra stoğu olur,

which they can drink directly from the aphids’ butts.

bunu doğrudan yaprak bitlerinin popolarından içebilirler.

Bottom’s up!

Şerefe!

Humans love honeydew, too.

Balsırayı insanlar da sever.

Several Native American tribes used to harvest it from tall reeds

Birçok Kızılderili kabilesi onu uzun kamışlardan hasat eder

and make it into cake.

ve ondan kek yaparlar.

And some species of bee make honey from honeydew,

Bazı arı türleri ise balsıradan bal yaparlar,

which humans then harvest and eat.

insanların hasat edip yediği bal budur.

So plants make the sap, which is eaten and pooped out by aphids,

Yani bitkiler öz suyu oluşturur, yaprak bitleri onu yer ve dışkılar,

regurgitated by bees, harvested by humans,

arılar onu geri kusar, insanlar hasat eder

and dolloped into a cup of Earl Grey tea.

ve birazını, bir fincan bergamotlu çaya koyarlar.