The bug that poops candy - George Zaidan

Tłumaczenie: Maciej Maroszek Korekta: Ola Królikowska

This is Mabel.

Poznajcie Mabel.

Mabel is an aphid, a small insect in the same order as cicadas, stink bugs,

Mabel jest mszycą, małym owadem, z tej samej rodziny co cykady, pluskwiaki

and bed bugs.

czy roztocza.

All these bugs pierce their prey and suck out vital fluids.

Te owady wbijają się w swoje ofiary i wysysają z nich życiodajny płyn.

Aphids’ prey are plants.

Ofiarami mszyc są rośliny.

And what aphids are after is buried within the plant,

Płyn, który lubią mszyce, znajduje się wewnątrz rośliny,

flowing in tubes made from single cells strung end-to-end.

w rurkach złożonych z pojedynczych komórek ułożonych jedna na drugiej.

These are called sieve tubes and together they form the plumbing system

Te rurki nazywa się rurkami sitowymi i tworzą one system transportujący

for a plant’s most valuable resource: sap.

cenny surowiec roślinny, sok mleczny.

Sap is mostly water and sugar.

Sok mleczny to głównie woda i cukier.

Some species’ sap has as much sugar per liter as a can of soda.

Sok niektórych roślin ma więcej cukru niż puszka napoju gazowanego.

Photosynthesis is constantly producing sugar.

W procesie fotosyntezy cały czas powstaje cukier.

Można to porównać do pompy, która wytwarza niewiarygodnie wysokie ciśnienie,

You can think of it as a chemical “pump” which generates incredibly high pressure—

up to 9 times that of a car tire— in the sieve tubes.

nawet dziewięć razy większe niż ciśnienie w oponie samochodowej.

To feed, Mabel uses her stylet, which is a long, flexible needle.

Żeby dostać się do soku, Mabel używa trąbki ssącej.

She slowly worms it into the tissue, between the plant’s cells,

Powoli wbija ją w tkankę rośliny pomiędzy jej komórki,

until she pierces one of those sieve tubes.

aż dotrze do jednej z rurek sitowych.

Because the sap is under so much pressure,

Ponieważ sok ma tak wysokie ciśnienie,

Mabel doesn’t even have to suck it out of the plant.

Mabel nie musi nawet go wysysać z rośliny.

She just opens a valve in her head and lets the pressure push the sap

Po prostu otwiera swoją buzię, a ciśnienie pompuje w nią sok

through her digestive system.

aż do układu trawiennego.

We’ll come back to what comes out of her butt, but for now,

Jeszcze wrócimy do tego, co potem Mabel z siebie wydala,

you should know that plants don’t want to be punctured and sipped.

ale trzeba wiedzieć, że rośliny nie chcą być kłute i wysysane.

So they try to defend themselves.

Próbują się bronić.

One defense is the sap itself.

Jednym ze sposobów jest sam sok.

To see how that works, let’s hypothetically hook up

Żeby to zrozumieć, załóżmy,

some other insect’s digestive tract to a steady stream of sap.

że inny owad o innym układzie trawiennym wysysa sok z rośliny.

When that sap touches the insect’s cells, its high sugar content

Kiedy sok dociera do komórek tego owada, wysoka zawartość cukru powoduje,

encourages the water in the cells to come out by osmosis…

że na drodze osmozy komórki tracą wodę,

exactly like salt encourages water to come out of a slug.

zupełnie tak, jak sól powoduje utratę wody u ślimaków.

The more sap that passes through the insect, the more water it loses.

Im więcej soku mlecznego dociera do owada, tym więcej traci on wody.

Eventually, it shrivels up and dies.

W końcu owad usycha i umiera.

Mabel’s gut, however, is packed with an enzyme called sucrase,

W jelitach Mabel występuje jednak enzym zwany cukrazą,

which takes two molecules of sucrose and converts them into one molecule

który przekształca dwie molekuły sacharozy w jedną molekułę fruktozy

of fructose and one of… this three-unit sugar.

i jeden trzyelementowy cukier.

Mabel burns the fructose for energy, leaving the three-unit-sugar behind.

Mabel spala fruktozę, pozyskując energię, a trzylementowy cukier zostawia.

Now, how does that help her?

Co jej to daje?

The more molecules of sugar that are dissolved in the sap,

Im więcej molekuł cukru rozpuszczonych w soku,

the more water it can suck out of Mabel’s cells.

tym więcej wody uchodzi z komórek Mabel.

By reducing the number of molecules of sugar in the sap,

Zmniejszając liczbę molekuł cukru w soku,

Mabel reduces its ability to suck water out of her cells.

Mabel neutralizuje jego zdolność do wysysania wody z jej komórek,

Plant sap neutralized.

unieszkodliwiając sok.

Now that means Mabel can feed for days, getting all the energy

Tym samym Mabel może żerować całymi dniami i pozyskiwać energię

she needs to reproduce.

potrzebną do reprodukcji.

Some aphid species have an incredible life cycle.

Niektóre gatunki mszyc mają fascynujący cykl życiowy.

For example, the green peach aphid.

Przykładem jest mszyca brzoskwiniowa.

During the fall, males and females mate, and the females lay eggs.

Jesienią samce i samice łączą się w pary, żeby samice złożyły jaja.

But in the spring, when the eggs hatch, all the nymphs that emerge are female.

Wiosną, kiedy młode mszyce się wykluwają, okazuje się, że wszystkie to samice.

When those females reach maturity, they don’t lay eggs.

Po osiągnięciu dojrzałości nie składają jednak jaj,

Instead, they give birth to live young… that are clones of themselves…

tylko rodzą młode, które są klonami ich samych.

and already pregnant… with their own clones.

Urodzone młode też są w ciąży z własnymi klonami.

So, these female aphids have two generations of baby aphid clones

Wewnątrz żeńskich osobników tych mszyc powstają więc dwa nowe pokolenia klonów

forming inside themselves at the same time.

w tym samym czasie.

Scientists call this telescopic development.

Naukowcy nazywają ten fenomen dzieworództwem teleskopowym.

That means that aphids can make more of themselves fast—

To oznacza, że mszyce mogą szybko się rozmnażać.

there can be 20 generations within a single season—

W jednym sezonie może to być nawet 20 pokoleń,

a więcej mszyc to więcej ich odchodów.

and that means lots of aphid poop.

Mabel can poop her entire body weight every two hours,

Przez dwie godziny Mabel może wydalić odchody ważące tyle, ile ona sama,

making her one of the most prolific poopers on the planet.

co czyni ją jednym z najefektywniejszych “producentów” odchodów.

Some aphid populations can produce hundreds of kilograms of poop per acre.

Niektóre populacje mszyc mogą produkować setki kilogramów odchodów na akr.

Now, aphid poop is not like your poop.

Ich odchody różnią się jednak od naszych.

Chemically, it’s not all that different from sap;

Chemicznie jest im niedaleko do soku mlecznego.

it’s a clear and colorless sweet, syrupy liquid.

Są bezbarwnym, słodkim płynem przypominającym syrop.

You might already know it by a different name: honeydew.

Być może słyszeliście kiedyś inną jego nazwę: spadź.

Other species love honeydew.

Inne owady uwielbiają spadź.

Some species of ants love it so much they sort of

Niektóre gatunki mrówek lubią go do tego stopnia,

herd and defend entire aphid colonies.

że skupiają i chronią całe kolonie mszyc.

In return, the ants get a steady supply of sweet honeydew,

W zamian za to otrzymują stały dostęp do słodkiej spadzi,

which they can drink directly from the aphids’ butts.

którą mogą pić bezpośrednio od mszyc.

Na zdrowie!

Bottom’s up!

Humans love honeydew, too.

Ludzie też lubią spadź.

Several Native American tribes used to harvest it from tall reeds

Niektóre plemiona Ameryki Północnej zbierały ją z wysokiej trzciny

and make it into cake.

i dodawały do ciast.

And some species of bee make honey from honeydew,

Niektóre gatunki pszczół produkują miód ze spadzi,

which humans then harvest and eat.

który potem jest zbierany przez ludzi.

So plants make the sap, which is eaten and pooped out by aphids,

Rośliny wytwarzają więc sok zjadany i wydalany przez mszyce,

regurgitated by bees, harvested by humans,

potem przetwarzany przez pszczoły i zbierany przez ludzi,

and dolloped into a cup of Earl Grey tea.

żeby na końcu wylądować w waszej herbacie.