The bug that poops candy - George Zaidan

Reviewer: My Den

This is Mabel.

Đây là Mabel.

Mabel is an aphid, a small insect in the same order as cicadas, stink bugs,

Mabel là một con rệp cây, côn trùng nhỏ được xếp cùng bộ với ve sầu, bọ xít,

and bed bugs.

và rận giường.

All these bugs pierce their prey and suck out vital fluids.

Những con bọ này chích con mồi và hút ra các chất cần thiết.

Aphids’ prey are plants.

Thức ăn của loài rệp này là thực vật.

And what aphids are after is buried within the plant,

Và thứ các con rệp này muốn được giấu bên trong thân cây,

flowing in tubes made from single cells strung end-to-end.

chạy trong các ống được làm từ chuỗi tế bào đơn từ ngọn đến rễ.

These are called sieve tubes and together they form the plumbing system

Đây là các hệ thống mạch rây và chúng cùng nhau tạo thành hệ dẫn

for a plant’s most valuable resource: sap.

cho tài nguyên quý giá nhất của cây: nhựa cây.

Sap is mostly water and sugar.

Nhựa cây chứa chủ yếu nước và đường.

Some species’ sap has as much sugar per liter as a can of soda.

Một số loại nhựa cây có cùng lượng đường trong mỗi lít so với một lon nước ngọt.

Photosynthesis is constantly producing sugar.

Quá trình quang hợp liên tục sản xuất ra đường.

Bạn có thể nghĩ về nó như một ” máy bơm” hoá chất với áp suất cực lớn—

You can think of it as a chemical “pump” which generates incredibly high pressure—

up to 9 times that of a car tire— in the sieve tubes.

gấp chín lần so với lốp xe hơi— ở trong các mạch rây.

To feed, Mabel uses her stylet, which is a long, flexible needle.

Khi ăn, Mabel sử dụng vòi của cô ấy, có dạng hình cây kim dài, linh hoạt.

She slowly worms it into the tissue, between the plant’s cells,

Cô từ từ đưa nó vào mô, giữa các tế bào của cây,

until she pierces one of those sieve tubes.

cho tới khi cô đâm được tới một trong những mạch rây đó.

Because the sap is under so much pressure,

Bởi vì nhựa cây chịu áp lực lớn,

Mabel doesn’t even have to suck it out of the plant.

Mabel không cần phải hút nó ra khỏi cây.

She just opens a valve in her head and lets the pressure push the sap

Cô chỉ việc mở van ở đầu mình và để áp suất đẩy nhựa cây

through her digestive system.

thông qua hệ thống tiêu hóa của mình.

We’ll come back to what comes out of her butt, but for now,

Chúng ta sẽ quay lại tìm hiểu thứ gì chui ra khỏi mông cô, nhưng bây giờ,

you should know that plants don’t want to be punctured and sipped.

bạn nên biết rằng các cây không muốn bị đâm và bị hút.

So they try to defend themselves.

Vì vậy chúng sẽ tìm cách phòng thủ.

One defense is the sap itself.

Một vũ khí phòng thủ chính là nhựa cây.

To see how that works, let’s hypothetically hook up

Để xem nó hoạt động ra sao, chúng ta hãy giả thuyết như đang thấy

some other insect’s digestive tract to a steady stream of sap.

đường ruột của một côn trùng khác trước dòng chảy đều của nhựa cây.

When that sap touches the insect’s cells, its high sugar content

Khi nhựa cây đó gặp các tế bào của côn trùng, nồng độ đường cao của nó

encourages the water in the cells to come out by osmosis…

sẽ khiến nước bên trong tế bào thoát ra ngoài bằng cách thẩm thấu,

exactly like salt encourages water to come out of a slug.

chính xác giống như cách mà muối làm nước thoát ra cơ thể con sên.

The more sap that passes through the insect, the more water it loses.

Con côn trùng này hút càng nhiều nhựa cây, thì nó càng mất nhiều nước.

Eventually, it shrivels up and dies.

Cuối cùng, nó teo đi và chết.

Mabel’s gut, however, is packed with an enzyme called sucrase,

Ruột của Mabel, tuy nhiên, chứa một loại enzyme tên là sucrase,

which takes two molecules of sucrose and converts them into one molecule

đóng vai trò chuyển hoá hai phân tử sucrose thành một phân tử

of fructose and one of… this three-unit sugar.

fructose và một trong số… đường ba đơn vị này.

Mabel burns the fructose for energy, leaving the three-unit-sugar behind.

Mabel đốt fructose để lấy năng lượng, để phân tử đường ba đơn vị này lại.

Now, how does that help her?

Vậy, điều này giúp cô ấy như thế nào?

The more molecules of sugar that are dissolved in the sap,

Càng nhiều phân tử đường hoà tan trong nhựa cây,

the more water it can suck out of Mabel’s cells.

thì các tế bào của Mabel lại càng mất nhiều nước.

By reducing the number of molecules of sugar in the sap,

Bằng cách giảm số lượng phân tử đường trong nhựa cây,

Mabel reduces its ability to suck water out of her cells.

Mabel giảm được nguy cơ tế bào của cô bị mất nước.

Plant sap neutralized.

Nhựa cây bị trung hoà.

Now that means Mabel can feed for days, getting all the energy

Điều này có nghĩa là Mabel có thể ăn liên tục nhiều ngày, nạp hết năng lượng

she needs to reproduce.

mà cô cần để sinh sản.

Some aphid species have an incredible life cycle.

Một số loài rệp cây có một vòng đời đáng kinh ngạc.

For example, the green peach aphid.

Ví dụ, rệp đào xanh.

During the fall, males and females mate, and the females lay eggs.

Mùa thu, con đực và con cái giao phối, và con cái đẻ trứng.

But in the spring, when the eggs hatch, all the nymphs that emerge are female.

Nhưng vào mùa xuân, khi trứng bắt đầu nở, tất cả con nhộng ló ra đều là con cái.

When those females reach maturity, they don’t lay eggs.

Khi các con cái này đến tuổi trưởng thành, chúng không đẻ trứng.

Instead, they give birth to live young… that are clones of themselves…

Thay vào đó, chúng sinh ra thế hệ mới... là bản sao của chúng...

and already pregnant… with their own clones.

mà đã mang thai... với bản sao của chính chúng.

So, these female aphids have two generations of baby aphid clones

Vậy, những con rệp cái này có hai thế hệ rệp con bản sao

forming inside themselves at the same time.

được tạo thành trong cơ thể chúng vào cùng một thời điểm.

Scientists call this telescopic development.

Các nhà khoa học gọi đây là phát triển kính thiên văn.

That means that aphids can make more of themselves fast—

Điều này nghĩa là các con rệp có thể nhân giống nhanh—

there can be 20 generations within a single season—

có thể đạt tới 20 thế hệ trong một mùa—

và đồng nghĩa với việc rất nhiều phân rệp.

and that means lots of aphid poop.

Mabel can poop her entire body weight every two hours,

Mabel có thể tống ra khối lượng tương đương với cơ thể trong chỉ hai giờ,

making her one of the most prolific poopers on the planet.

khiến cô ta trở thành một trong những người đi nặng nhiều nhất hành tinh.

Some aphid populations can produce hundreds of kilograms of poop per acre.

Một số quần thể rệp có thể tạo ra hàng trăm kí phân mỗi mẫu Anh.

Now, aphid poop is not like your poop.

Nhưng mà, phân rệp không giống phân bạn.

Chemically, it’s not all that different from sap;

Về mặt hoá học, nó không khác gì nhiều so với nhựa cây;

it’s a clear and colorless sweet, syrupy liquid.

nó là chất lỏng trong suốt, không màu, ngọt và giống như si-rô.

You might already know it by a different name: honeydew.

Có lẽ bạn đã từng biết đến nó với một tên khác: dịch ngọt

Other species love honeydew.

Các loài khác rất thích dịch ngọt.

Some species of ants love it so much they sort of

Một số loài kiến yêu nó đến mức

chúng phải hợp lại và bảo vệ bầy rệp.

herd and defend entire aphid colonies.

In return, the ants get a steady supply of sweet honeydew,

Đổi lại, các con kiến này được cung cấp một lượng dịch ngọt dồi dào,

which they can drink directly from the aphids’ butts.

thứ mà chúng có thể uống trực tiếp từ mông của những con rệp này.

Bottom’s up!

Giơ mông lên!

Humans love honeydew, too.

Con người cũng thích dịch ngọt.

Several Native American tribes used to harvest it from tall reeds

Một số bộ tộc thổ dân da đỏ đã thường lấy dịch ngọt từ các cây sậy cao

and make it into cake.

và làm nó thành bánh.

And some species of bee make honey from honeydew,

Và một số loài ong dùng dịch ngọt để tạo ra mật,

which humans then harvest and eat.

mà sau đó con người thu hoạch và dùng.

So plants make the sap, which is eaten and pooped out by aphids,

Thực vật tạo ra nhựa cây, thứ mà bị rệp cây ăn và thải ra,

regurgitated by bees, harvested by humans,

bị ong ói ra, rồi được con người thu hoạch,

and dolloped into a cup of Earl Grey tea.

và cho vào ly trà Earl Grey.