Making sense of how life fits together - Bobbi Seleski

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Esra Çakmak Gözden geçirme: Miraç Şendil

I like to think of life science as one big pyramid.

Yaşam bilimini büyük bir piramit olarak hayal etmeyi seviyorum.

Let's call the pyramid, "biological organization".

Bu piramide "biyolojik kuruluş" diyelim.

Let's work our way from very small and specific concepts

En küçük ve belirli kavramlardan başlayarak

to very large and complex topics.

büyük ve karmaşık konulara doğru ilerleyelim.

So let's start at the tip of the pyramid,

Piramidin uç noktasıyla başlayalım;

with something so small, it can't be seen by the human eye,

çok küçük olan, insan gözüyle görülemeyen şeyle

a single cell.

bir hücreyle başlayalım.

A cell by itself is the most basic component of life.

Hücre tek başına hayatın en basit bileşenidir.

A single cell, which is capable of living on its own,

Yalnız başına hayatta kalabilme yetisine sahip tek bir hücreye

is called a unicellular organism,

tek hücreli organizma denir,

organisms like bacteria or protists.

bakteri veya protista gibi organizmalar.

These organisms are everywhere you look,

Bu organizmalar baktığınız her yerdedir,

you just can't see them.

onları göremezsiniz.

But, when cells join together,

Benzer bir fonksiyonu gerçekleştirmek üzere

with more than one cell like itself

kendisine benzer birden fazla hücreyle bir araya geldiğinde

to perform a similar function,

it's no longer a unicellular organism.

artık tek hücreli bir organizma olmaktan çıkar.

It's then called a tissue.

Buna artık doku denir.

No, not that kind of tissue.

Hayır, o tür bir doku değil.

There are four types of tissues found in the human body:

İnsan vücudunda dört tür doku bulunur:

connective,

bağ dokusu,

muscle,

kas dokusu,

nervous,

and epithelial.

sinir dokusu

ve epitel doku.

Bone tissue is a type of connective tissue

Kemik dokusu, bir bağ doku türüdür

and it's not flimsy like a Kleenex at all.

ve kağıt peçete gibi dayanıksız değildir.

Blood is also an example

Aynı zamanda kan da

of the same cells working together to perform the same job,

aynı hücrelerin aynı işi beraber yapmak üzere birlikte çalışmasına bir örnektir

but it's a liquid,

fakat kan sıvıdır,

again, not like a Kleenex at all.

bu açıdan da kesinlikle Selpak'a benzemez.

No matter what the consistency is,

Yoğunluk ne olursa olsun;

a tissue is a group of the same cells,

doku, bir grup aynı hücrenin

working together to perform a similar function.

benzer bir fonksiyon üzerinde beraber çalışmasıdır.

Any time there are different tissues working together,

Farklı dokular birlikte çalıştıklarında

we then call it an organ.

buna organ adını veririz.

That's the next level of the pyramid.

Bu piramidin sonraki seviyesidir.

Animals aren't the only ones with organs;

Organ yalnızca hayvanlarda olmaz,

plants have organs too.

bitkilerde de organ vardır.

When we find multiple different organs

Birçok farklı organın

working together to perform the same job,

aynı işi yapmak için beraber çalıştığı durumlara

we then call it an organ system.

organ sistemi deriz.

Take the digestive system, for example.

Mesela sindirim sistemini ele alalım.

It's made up of a mouth,

Ağızdan,

yemek borusundan,

esophagus,

stomach,

karından,

pancreas,

pankreastan,

liver,

gall bladder,

karaciğerden,

safra kesesinden,

small intestine,

ince bağırsaktan

and large intestine,

ve kolon olarak da bilinen kalın bağırsaktan oluşur.

also known as your colon.

Although each individual organ in this organ system

Bu organ sistemindeki her bir organ

does a very different job,

farklı bir görev icra ediyor olsa da,

together, these organs work to achieve the one goal

birlikte bu organlar tek bir amacı gerçekleştirmek için çalışıyorlar;

of taking all the nutrients out of the food we eat

tükettiğimiz yiyeceklerdeki besin ögelerini alıp

and getting rid of what we don't need.

ihtiyacımız olmayanlardan kurtulmamızı sağlıyorlar.

An organ system, by definition,

Tanım olarak bir organ sistemi,

can only do one job,

yalnızca bir iş yapabilir;

like get the nutrients from our food,

yiyeceklerdeki besin ögelerini alıp

send and receive electrical signals,

elektrik sinyalleri almak veya göndermek

or exchange oxygen for carbon dioxide.

veya oksijeni karbondiokside dönüştürmek gibi.

Regardless of their individual function,

Tekil işlevleri ne olursa olsun, bütün organ sistemleri

all organ systems rely on one another

kendi başlarına gerçekleştiremeyecekleri hayati işleri yapabilmek için

to do the vital jobs which they can't do themselves.

birbirlerine bel bağlarlar.

If one organ system doesn't work,

Eğer bir organ sistemi işlevini kaybederse

the others will shut down, too.

diğerleri de beraberinde çöker.

An organism is a complicated, living thing,

Organizma, istikrarı sürdürmek için

which requires the proper functioning

çoklu organ sistemlerinin düzgün çalışmasını gerektiren

of multiple organ systems to maintain stability.

karmaşık, canlı bir yapıdır.

This stability is called homeostasis.

Bu istikrara homeostaz denir.

When all organ systems are working together

Bütün organ sistemleri birlikte çalışıp

and maintaining homeostasis,

homeostazı sürdürüyorsa

then it results in a happy, living organism.

sonuç mutlu, yaşayan bir organizma olur.

Organisms are incredibly diverse

Organizmalar son derece çeşitlidir

and can be as simple as a bacteria

ve bir bakteri kadar basit

or as complex as you.

veya sizin kadar karmaşık olabilir.

When a group of the same organisms,

Tür olarak da bilinen bir grup aynı organizma,

also known as a species,

live together in the same environment,

aynı çevrede yaşadıklarında

we then call it a population.

buna popülasyon adı veririz.

Often there are several populations

Birçok popülasyon sıklıkla tek bir çevrede yaşarlar.

all living in one environment.

That is what we call a community.

Buna da topluluk adı veririz.

Each time you look out the window,

Camdan her baktığınızda,

you're seeing a community.

bir topluluk görürsünüz.

When we look at multiple communities,

Birçok topluluğa baktığımızda

along with how all of the organisms

ve bütün organizmaların fiziksel çevreyle

interact with the physical environment,

nasıl etkileştiğini de hesaba kattığımızda

then we refer to it as an ecosystem.

buna ekosistem adı veririz.

When you look at all the ecosystems of Earth together,

Dünya'daki bütün ekosistemleri beraber incelediğinizde

you're looking at

Dünya'ya bakıyor olursunuz.

the Earth.

The Earth is a big, round circle of life.

Dünya; büyük, dairesel hayat döngüsüdür.

That's why we call it a biosphere -

Bu yüzden ona biyosfer deriz;

bio, meaning life

biyo, yaşam

and sphere, meaning circle.

sfer ise daire anlamına gelir.

And there you go!

İşte bu kadar!

When you break it down to each level,

Seviyelere ayırdığınızda

a very complex concept and phrase

çok karmaşık bir kavram ve tabirin anlaşılması kolaylaşıyor.

becomes easy to understand.

All life starts with a single cell.

Bütün hayat tek bir hücreyle başlar.

When cells join together,

Hücreler birleştiğinde doku meydana gelir.

they are called a tissue.

A group of different tissues are called an organ,

Bir grup farklı dokulara organ

and a group of different organs are an organ system.

ve farklı organlar grubuna organ sistemi denir.

A group of organ systems working together

Birlikte çalışan bir grup organ sistemi

make up an organism,

organizmayı oluşturur

and a group of the same organisms are a population.

ve bir grup aynı organizma, popülasyondur.

Combining several different populations together

Birkaç farklı popülasyon beraberinde topluluğu oluşturur.

give us a community.

And several different communities in a large area

Büyük bir bölgedeki birkaç farklı topluluksa ekosistemdir.

is an ecosystem.

And every ecosystem together

Ekosistemler biraraya gelip biyosferimizi oluşturur

makes up our biosphere.

And that, my friends, is biological organization,

ve bu da, biyolojik kuruluştur,

the pyramid of life.

yani yaşam piramidi.