Making sense of how life fits together - Bobbi Seleski

Jak funkcjonuje organizacja biologiczna - Bobbi Seleski

Transcriber: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Rysia Wand

I like to think of life science as one big pyramid.

Nauki przyrodnicze są jak wielka piramida.

Let's call the pyramid, "biological organization".

To "organizacja biologiczna".

Let's work our way from very small and specific concepts

Od małych, konkretnych pojęć,

to very large and complex topics.

po większe i bardziej złożone.

So let's start at the tip of the pyramid,

Zacznijmy od szczytu piramidy.

with something so small, it can't be seen by the human eye,

To coś tak maleńkiego, że jest niewidoczne gołym okiem.

a single cell.

Pojedyncza komórka.

A cell by itself is the most basic component of life.

To podstawowy składnik życia.

A single cell, which is capable of living on its own,

Komórka, która może żyć sama,

is called a unicellular organism,

to organizm jednokomórkowy.

organisms like bacteria or protists.

Np. bakterie czy protisty.

These organisms are everywhere you look,

Są wszędzie, tylko ich nie widać.

you just can't see them.

Są wszędzie, tylko ich nie widać.

But, when cells join together,

Kiedy komórki łączą się

with more than one cell like itself

z innymi komórkami,

to perform a similar function,

aby razem funkcjonować,

it's no longer a unicellular organism.

nie są już organizmem jednokomórkowym.

It's then called a tissue.

Jest to tkanka.

No, not that kind of tissue.

Nie mylcie z tkaniną.

There are four types of tissues found in the human body:

W ludzkim ciele są 4 rodzaje tkanek:

connective,

łączna, mięśniowa,

muscle,

łączna, mięśniowa,

nervous,

and epithelial.

nerwowa i nabłonkowa.

nerwowa i nabłonkowa.

Bone tissue is a type of connective tissue

Kości to tkanka łączna.

and it's not flimsy like a Kleenex at all.

Nie jest delikatna jak tkanina.

Blood is also an example

Krew to także zespół komórek,

of the same cells working together to perform the same job,

pełniących to samo zadanie,

but it's a liquid,

tyle że w płynie.

again, not like a Kleenex at all.

Tkanka niepodobna do tkanin.

No matter what the consistency is,

Nieważne, jakiej jest budowy,

a tissue is a group of the same cells,

tkanka to grupa tych samych komórek,

working together to perform a similar function.

pełniących podobne czynności.

Any time there are different tissues working together,

Kiedy różne tkanki współpracują,

we then call it an organ.

powstaje narząd.

That's the next level of the pyramid.

To kolejny poziom piramidy.

Animals aren't the only ones with organs;

Nie tylko zwierzęta mają narządy,

plants have organs too.

rośliny również.

When we find multiple different organs

Wiele różnych narządów,

working together to perform the same job,

współpracujących ze sobą,

we then call it an organ system.

tworzy układ narządów.

Take the digestive system, for example.

Na przykład układ pokarmowy.

It's made up of a mouth,

Składa się z jamy ustnej,

esophagus,

stomach,

przełyku, żołądka,

przełyku, żołądka,

pancreas,

trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego,

liver,

gall bladder,

trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego,

trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego,

small intestine,

jelita cienkiego i grubego

and large intestine,

jelita cienkiego i grubego,

also known as your colon.

zwanego też okrężnicą.

Although each individual organ in this organ system

Chociaż każdy narząd w tym układzie

does a very different job,

pełni inne zadanie,

together, these organs work to achieve the one goal

współpracują, by osiągnąć wspólny cel:

of taking all the nutrients out of the food we eat

pobranie składników pokarmowych

and getting rid of what we don't need.

i usunięcie niestrawionych resztek.

An organ system, by definition,

Układ narządów, z definicji,

can only do one job,

pełni jedno zadanie,

like get the nutrients from our food,

np. wchłanianie składników odżywczych,

send and receive electrical signals,

przekazywanie sygnałów nerwowych,

or exchange oxygen for carbon dioxide.

czy wymiana tlenu na dwutlenek węgla.

Regardless of their individual function,

Pomimo odmiennych funkcji

all organ systems rely on one another

wszystkie układy są od siebie zależne,

to do the vital jobs which they can't do themselves.

wykonują niezbędne zadania.

If one organ system doesn't work,

Jeżeli jeden układ nie działa,

the others will shut down, too.

inne też przestają funkcjonować.

An organism is a complicated, living thing,

Organizm to złożony, żywy mechanizm,

which requires the proper functioning

który potrzebuje dobrze działających

of multiple organ systems to maintain stability.

układów narządów, by zachować stabilność.

This stability is called homeostasis.

Jest to homeostaza organizmu.

When all organ systems are working together

Kiedy układy współpracują

and maintaining homeostasis,

i zachowują homeostazę

then it results in a happy, living organism.

mamy zdrowy, żyjący organizm.

Organisms are incredibly diverse

Organizmy są bardzo różne.

and can be as simple as a bacteria

Mogą być proste jak bakteria

or as complex as you.

lub tak złożone jak ty.

When a group of the same organisms,

Kiedy grupa tych samych organizmów,

also known as a species,

inaczej gatunek,

live together in the same environment,

żyje razem w tym samym środowisku,

we then call it a population.

jest to populacja.

Often there are several populations

Często kilka różnych populacji

all living in one environment.

dzieli jedno środowisko.

That is what we call a community.

Jest to społeczność.

Each time you look out the window,

Kiedy wyglądasz przez okno,

you're seeing a community.

widzisz społeczność.

When we look at multiple communities,

Kiedy różne społeczności

along with how all of the organisms

i różnorodne organizmy

interact with the physical environment,

oddziałują na środowisko fizyczne,

then we refer to it as an ecosystem.

tworzą ekosystem.

When you look at all the ecosystems of Earth together,

Wszystkie ekosystemy Ziemi

you're looking at

tworzą naszą planetę.

the Earth.

tworzą naszą planetę.

The Earth is a big, round circle of life.

Ziemia to wielki krąg życia.

That's why we call it a biosphere -

Nazywamy go biosferą.

bio, meaning life

"Bio" znaczy życie,

and sphere, meaning circle.

a "sfera" oznacza krąg.

And there you go!

O to chodzi.

When you break it down to each level,

Po rozłożeniu na poziomy,

a very complex concept and phrase

bardzo złożone koncepty

becomes easy to understand.

stają się łatwe do pojęcia.

All life starts with a single cell.

Całe życie zaczyna się od pojedynczej komórki.

When cells join together,

Kiedy się łączą,

they are called a tissue.

tworzą tkankę.

A group of different tissues are called an organ,

Różne tkanki tworzą narząd,

and a group of different organs are an organ system.

różne narządy - układ narządów.

A group of organ systems working together

Układy te współpracują ze sobą,

make up an organism,

tworząc organizm.

and a group of the same organisms are a population.

Grupa tych samych organizmów to populacja.

Combining several different populations together

Kilka różnych populacji

give us a community.

tworzy społeczność.

And several different communities in a large area

A różne społeczności na dużym obszarze

is an ecosystem.

to ekosystem.

And every ecosystem together

Wszystkie ekosystemy

makes up our biosphere.

składają się na biosferę.

And that, my friends, is biological organization,

To właśnie jest organizacja biologiczna.

the pyramid of life.

Piramida życia.