How often should you get a flu shot? - Melvin Sanicas

Çeviri: Beril Marhan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

All year long, researchers at hundreds of hospitals around the world

Tüm yıl boyunca dünya çapında yüzlerce hastaneden araştırmacılar

collect samples from flu patients

grip hastalarından tek bir amaç için örnekler toplayıp

and send them to top virology experts with one goal:

Sonraki grip mevsiminin aşısını tasarlamak için

to design the vaccine for the next flu season.

bunları en üst düzey viroloji uzmanlarına gönderir.

But why do we need a new one every year?

Peki neden her yıl yeni grip aşısına ihtiyaç duyarız?

Vaccines for diseases like mumps and rubella offer a lifetime of protection

Kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar için olan aşılar

with two shots early in life.

bebeklikte yapılan iki doz aşıyla ömür boyu koruma sağlar.

What's so special about the flu?

Gribi bu kadar özel kılan ne?

Two factors make the flu a tough target.

İki faktör, gribi zorlu bir hedef yapıyor.

First, there are more than 100 subtypes of the influenza virus,

Birincisi influenza virüsünün 100'den fazla alt tipi olması

and the ones in circulation change from season to season.

ve yayılanların mevsimden mevsime değişmesi.

And second, the flu's genetic code allows it to mutate more quickly

İkincisi, grip virüsünün genetik kodu diğer virüslere göre

than many other viruses.

daha hızlı mutasyona uğruyor.

The flu spreads by turning a host's own cells into viral production factories.

Grip, taşıyıcının hücrelerini virüs üretim fabrikalarına dönüştürerek yayılır.

When the virus is engulfed by a host cell, it expels its genetic material,

Taşıyıcı hücre tarafından yutulduğunda virüs, genetik materyalini dışarı atar,

which makes its way to the nucleus.

bu materyal de çekirdeğe gider.

There, cellular machinery that normally copies the host's genes

Burada normalde taşıyıcının genlerini kopyalayan hücresel mekanizma,

starts replicating viral genes instead,

bunun yerine virüs genlerini kopyalamaya başlar,

creating more and more copies of the virus.

giderek daha fazla virüs kopyası yaratır.

New viruses are repackaged and crammed into the cell until it bursts,

Yeni virüsler tekrar paketlenir ve hücre patlayıncaya kadar virüsle dolar,

sending freshly minted influenza viruses out to infect additional cells.

yeni çıkan influenza virüsleri de başka hücreleri enfekte eder.

Most viruses follow this script.

Çoğu virüs böyle çoğalır.

The trick with the flu is that its genetic material isn't DNA

Gribin sırrı genetik materyalinin DNA değil,

but a similar compound called RNA.

ona benzer bir bileşik olan RNA olması.

And RNA viruses can mutate much faster.

RNA virüsleri daha hızlı mutasyona uğrayabilir.

When cells synthesize DNA,

Hücreler DNA sentezlerken

a built-in proofreader recognizes and corrects mistakes,

hücre içi bir düzeltici hataları fark eder ve düzeltir

but the RNA synthesis mechanism doesn't have this fail-safe.

fakat RNA sentezinde bu hata önleme mekanizması yok.

If errors creep in, they stick around creating new variants of the virus.

Hatalar oluştuğunda yeni virüs çeşitleri oluştururlar.

Why is this a problem?

Bu niçin bir problem?

Because vaccines depend on recognition.

Çünkü aşılar teşhise dayalıdır.

The flu vaccine includes some of the same substances, called antigens,

Grip aşısı virüsün yüzeyinde bulunan ve antijen denilen

found on the surface of the virus itself.

birkaç benzer maddeyi içerir.

The body identifies those fragments as foreign

Vücut bu parçaları yabancı olarak algılar

and responds by producing compounds called antibodies,

ve antijenlerle eşleşmeye uygun olan

tailor-made to match the antigens.

antikor denen bileşikler oluşturarak yanıt verir.

When a vaccinated person encounters the actual virus,

Aşılanan biri asıl virüsle karşılaştığında

the preprogrammed antibodies help the immune system identify the threat

önceden hazırlanmış antikorlar, tehditi tanıyıp enfeksiyonu önlemek için

and mobilize quickly to prevent an infection.

hızla harekete geçerek bağışıklık sistemine yardım eder.

Those antigens are different for every strain of influenza.

Bu antijenler her influenza türü için farklılık gösterir.

If vaccination has prepared the immune system for one strain,

Aşı bağışıklık sitemini belli bir tür için hazırlasa da

a different one may still be able to sneak by.

farklı bir tür sessizce ilerleyebilir.

Even within the same strain of flu,

Aynı grip türlerinde bile

those rapid genetic mutations can change the surface compounds enough

hızla gelişen genetik mutasyonlar, yüzey bileşenlerini

that the antibodies may not recognize them.

antikorların tanıyamayacağı kadar değiştirebilirler.

To make things even more complicated,

İşleri daha da karıştırmak için bazen

sometimes two different strains combine to create an entirely new hybrid virus.

iki farklı tür bir araya gelir ve tamamen yeni bir melez virüs oluşturur.

All of this makes vaccinating for the flu

Bütün bunlar grip için aşılanmayı

like trying to hit a moving transforming target.

hareketli ve dönüşmekte olan bir hedefi vurmaya benzetir.

That's why scientists are constantly collecting data

Bu nedenle bilim insanları sürekli

about which strains are circulating

hangi türün dolaşımda olduğuna dair veri topluyorlar

and checking to see how much those strains have mutated

ve bu türlerin önceki yıla kıyasla

from previous years' versions.

ne kadar değiştiğini araştırıyorlar.

Twice annually, the World Health Organization pulls together experts

Dünya Sağlık Örgütü yılda iki kez her yarım küre için

to analyze all that data,

bir toplantı düzenleyerek

holding one meeting for each hemisphere.

uzmanları bütün bu verileri incelemeleri için bir araya getiriyor.

The scientists determine which strains to include in that season's vaccine,

Bilim insanları o mevsimin aşısına hangi türleri ekleyeceklerini belirler.

picking four for the quadrivalent vaccine in use today.

Günümüzde kullanılan dört değerli aşı için dört tür seçerler.

In spite of the flu's evasive maneuvers,

Gribin kaçamak manevralarına rağmen

in recent years, the group's predictions have been almost always correct.

son zamanlarda grubun tahminleri hemen hemen hep doğru çıktı.

Even when flu strains mutate further, the vaccine is often close enough

Grip türü ileri derecede mutasyona uğramış olsa da

that a vaccinated person who catches the flu anyway

aşı genellikle, aşı olan bir insanın gribe yakalanması halinde

will have a milder and shorter illness than they would otherwise.

aşısızlığa göre daha hafif ve kısa süreli bir hastalık geçirmesini sağlıyor.

Vaccination also helps protect other people in the community

Aşılama aynı zamanda toplumda aşı için tıbben uygun olmayan insanları,

who may not be medically eligible for the shot

çevredeki insanların virüs taşımasını engelleyerek

by preventing those around them from carrying the virus.

korumaya yardımcı oluyor.

This is called herd immunity.

Buna toplum bağışıklığı deniyor.

The flu shot can't give you the flu.

Grip aşısı grip olmanıza neden olmaz.

It contains an inactivated virus that isn't capable of making you sick.

Sizi hasta yapamayacak etkisi azaltılmış bir virüs içerir.

You might feel tired and achy after getting it,

Aşı olduktan sonra yorgun ve kırgın hissedebilirsiniz

but that's not an infection.

ama bu enfeksiyon değil.

It's your normal immune response to the vaccine.

Bağışıklık sisteminizin aşıya karşı verdiği normal bir tepki.

Some parts of the world use, instead of a shot, an inhaled vaccine

Dünyanın bazı bölgelerinde zayıflatılmış canlı bir virüs içeren

that contains a weakened live virus.

solunum yoluyla enjekte edilen aşılar kullanılır.

This is also safe for the vast majority of people.

Bu aynı zamanda insanların büyük çoğunluğu için güvenli.

Only those with impaired immune systems would be at risk,

Sadece bozulmuş bağışıklık sistemi olanlar tehlike altında

but they're typically not given live vaccines.

ama onlara genellikle canlı aşı yapılmaz.

Meanwhile, scientists are working to develop a universal flu vaccine

Bu sırada bilim insanları mutasyona uğrayanlar dâhil tüm grip türlerine karşı

that would protect against any strain, even mutated ones.

insanları koruyacak evrensel bir grip aşısı geliştirmeye çalışıyor.

But until then, the hunt for next year's vaccine is on.

Ancak o zamana kadar gelecek yılın aşısı için arayış devam ediyor.