How often should you get a flu shot? - Melvin Sanicas

Çeviri: Beril Marhan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

Tüm yıl boyunca dünya çapında yüzlerce hastaneden araştırmacılar

grip hastalarından tek bir amaç için örnekler toplayıp

Sonraki grip mevsiminin aşısını tasarlamak için

bunları en üst düzey viroloji uzmanlarına gönderir.

Peki neden her yıl yeni grip aşısına ihtiyaç duyarız?

Kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar için olan aşılar

bebeklikte yapılan iki doz aşıyla ömür boyu koruma sağlar.

Gribi bu kadar özel kılan ne?

İki faktör, gribi zorlu bir hedef yapıyor.

Birincisi influenza virüsünün 100'den fazla alt tipi olması

ve yayılanların mevsimden mevsime değişmesi.

İkincisi, grip virüsünün genetik kodu diğer virüslere göre

daha hızlı mutasyona uğruyor.

Grip, taşıyıcının hücrelerini virüs üretim fabrikalarına dönüştürerek yayılır.

Taşıyıcı hücre tarafından yutulduğunda virüs, genetik materyalini dışarı atar,

bu materyal de çekirdeğe gider.

Burada normalde taşıyıcının genlerini kopyalayan hücresel mekanizma,

bunun yerine virüs genlerini kopyalamaya başlar,

giderek daha fazla virüs kopyası yaratır.

Yeni virüsler tekrar paketlenir ve hücre patlayıncaya kadar virüsle dolar,

yeni çıkan influenza virüsleri de başka hücreleri enfekte eder.

Çoğu virüs böyle çoğalır.

Gribin sırrı genetik materyalinin DNA değil,

ona benzer bir bileşik olan RNA olması.

RNA virüsleri daha hızlı mutasyona uğrayabilir.

Hücreler DNA sentezlerken

hücre içi bir düzeltici hataları fark eder ve düzeltir

fakat RNA sentezinde bu hata önleme mekanizması yok.

Hatalar oluştuğunda yeni virüs çeşitleri oluştururlar.

Bu niçin bir problem?

Çünkü aşılar teşhise dayalıdır.

Grip aşısı virüsün yüzeyinde bulunan ve antijen denilen

birkaç benzer maddeyi içerir.

Vücut bu parçaları yabancı olarak algılar

ve antijenlerle eşleşmeye uygun olan

antikor denen bileşikler oluşturarak yanıt verir.

Aşılanan biri asıl virüsle karşılaştığında

önceden hazırlanmış antikorlar, tehditi tanıyıp enfeksiyonu önlemek için

hızla harekete geçerek bağışıklık sistemine yardım eder.

Bu antijenler her influenza türü için farklılık gösterir.

Aşı bağışıklık sitemini belli bir tür için hazırlasa da

farklı bir tür sessizce ilerleyebilir.

Aynı grip türlerinde bile

hızla gelişen genetik mutasyonlar, yüzey bileşenlerini

antikorların tanıyamayacağı kadar değiştirebilirler.

İşleri daha da karıştırmak için bazen

iki farklı tür bir araya gelir ve tamamen yeni bir melez virüs oluşturur.

Bütün bunlar grip için aşılanmayı

hareketli ve dönüşmekte olan bir hedefi vurmaya benzetir.

Bu nedenle bilim insanları sürekli

hangi türün dolaşımda olduğuna dair veri topluyorlar

ve bu türlerin önceki yıla kıyasla

ne kadar değiştiğini araştırıyorlar.

Dünya Sağlık Örgütü yılda iki kez her yarım küre için

bir toplantı düzenleyerek

uzmanları bütün bu verileri incelemeleri için bir araya getiriyor.

Bilim insanları o mevsimin aşısına hangi türleri ekleyeceklerini belirler.

Günümüzde kullanılan dört değerli aşı için dört tür seçerler.

Gribin kaçamak manevralarına rağmen

son zamanlarda grubun tahminleri hemen hemen hep doğru çıktı.

Grip türü ileri derecede mutasyona uğramış olsa da

aşı genellikle, aşı olan bir insanın gribe yakalanması halinde

aşısızlığa göre daha hafif ve kısa süreli bir hastalık geçirmesini sağlıyor.

Aşılama aynı zamanda toplumda aşı için tıbben uygun olmayan insanları,

çevredeki insanların virüs taşımasını engelleyerek

korumaya yardımcı oluyor.

Buna toplum bağışıklığı deniyor.

Grip aşısı grip olmanıza neden olmaz.

Sizi hasta yapamayacak etkisi azaltılmış bir virüs içerir.

Aşı olduktan sonra yorgun ve kırgın hissedebilirsiniz

ama bu enfeksiyon değil.

Bağışıklık sisteminizin aşıya karşı verdiği normal bir tepki.

Dünyanın bazı bölgelerinde zayıflatılmış canlı bir virüs içeren

solunum yoluyla enjekte edilen aşılar kullanılır.

Bu aynı zamanda insanların büyük çoğunluğu için güvenli.

Sadece bozulmuş bağışıklık sistemi olanlar tehlike altında

ama onlara genellikle canlı aşı yapılmaz.

Bu sırada bilim insanları mutasyona uğrayanlar dâhil tüm grip türlerine karşı

insanları koruyacak evrensel bir grip aşısı geliştirmeye çalışıyor.

Ancak o zamana kadar gelecek yılın aşısı için arayış devam ediyor.