How often should you get a flu shot? - Melvin Sanicas

947,920 views ・ 2017-11-20

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Edyta Kosek Korekta: Rysia Wand
[Szczepionki ratują ludziom życie, strach im zagraża"]
00:07
All year long, researchers at hundreds of hospitals around the world
0
7908
4402
Przez cały rok naukowcy z setek szpitali na świecie
00:12
collect samples from flu patients
1
12310
2709
zbierają próbki od chorych na grypę
00:15
and send them to top virology experts with one goal:
2
15019
4160
i wysyłają je do najlepszych wirusologów w jednym celu:
00:19
to design the vaccine for the next flu season.
3
19179
4089
aby opracować szczepionkę na następny sezon grypowy.
00:23
But why do we need a new one every year?
4
23268
3111
Dlaczego jednak potrzeba nowej szczepionki każdego roku?
00:26
Vaccines for diseases like mumps and rubella offer a lifetime of protection
5
26379
4500
Niektóre szczepionki, jak te na świnkę i różyczkę, uodparniają nas na całe życie
00:30
with two shots early in life.
6
30879
2749
po tylko dwóch zastrzykach na wczesnym etapie życia.
00:33
What's so special about the flu?
7
33628
2992
Co takiego niezwykłego jest więc w grypie?
00:36
Two factors make the flu a tough target.
8
36620
3170
Wirus grypy jest trudny z dwóch powodów.
00:39
First, there are more than 100 subtypes of the influenza virus,
9
39790
4420
Po pierwsze, ma ponad 100 podtypów,
a te krążące wśród ludzi zmieniają się z sezonu na sezon.
00:44
and the ones in circulation change from season to season.
10
44210
4099
00:48
And second, the flu's genetic code allows it to mutate more quickly
11
48309
4224
Po drugie, kod genetyczny wirusa grypy ulega znacznie częstszym mutacjom
00:52
than many other viruses.
12
52533
2287
niż u innych wirusów.
00:54
The flu spreads by turning a host's own cells into viral production factories.
13
54820
6090
Grypa rozprzestrzenia się, zmieniając komórki gospodarza w małe fabryki.
01:00
When the virus is engulfed by a host cell, it expels its genetic material,
14
60910
4771
Kiedy wirus wniknie do komórki gospodarza, wydziela swój materiał genetyczny,
01:05
which makes its way to the nucleus.
15
65681
2297
który następnie trafia do jądra komórki.
01:07
There, cellular machinery that normally copies the host's genes
16
67978
3863
Tam system, który zazwyczaj powiela geny gospodarza,
01:11
starts replicating viral genes instead,
17
71841
3041
zaczyna replikować geny wirusa,
01:14
creating more and more copies of the virus.
18
74882
3435
tworząc coraz więcej jego kopii.
01:18
New viruses are repackaged and crammed into the cell until it bursts,
19
78317
4735
Komórka pęcznieje od nowych wirusów,
aż wreszcie pęka, rozsyłając nowe kopie wirusa,
01:23
sending freshly minted influenza viruses out to infect additional cells.
20
83052
6370
aby infekowały kolejne komórki.
01:29
Most viruses follow this script.
21
89422
2470
Większość wirusów zachowuje się w ten sposób,
01:31
The trick with the flu is that its genetic material isn't DNA
22
91892
4090
jednak materiał genetyczny wirusów grypy to nie DNA,
01:35
but a similar compound called RNA.
23
95982
3321
ale podobny związek zwany RNA,
01:39
And RNA viruses can mutate much faster.
24
99303
4890
co pozwala na dużo szybszą mutację.
01:44
When cells synthesize DNA,
25
104193
1901
Kiedy komórki syntetyzują DNA,
01:46
a built-in proofreader recognizes and corrects mistakes,
26
106094
4260
wbudowany korektor zauważa i poprawia błędy,
01:50
but the RNA synthesis mechanism doesn't have this fail-safe.
27
110354
4500
ale synteza RNA nie przewiduje takiego zabezpieczenia.
01:54
If errors creep in, they stick around creating new variants of the virus.
28
114854
5149
Wprowadzone błędy zostają i tworzą nowe wersje wirusa.
02:00
Why is this a problem?
29
120003
1390
Dlaczego jest to problemem?
02:01
Because vaccines depend on recognition.
30
121393
3230
Ponieważ skuteczność szczepionki zależy od rozpoznania.
02:04
The flu vaccine includes some of the same substances, called antigens,
31
124623
4741
Szczepionka przeciw grypie zawiera materiał, zwany antygenami,
02:09
found on the surface of the virus itself.
32
129364
3192
znaleziony na powierzchni samego wirusa.
02:12
The body identifies those fragments as foreign
33
132556
3098
Organizm rozpoznaje w nich ciała obce
02:15
and responds by producing compounds called antibodies,
34
135654
3409
i w odpowiedzi produkuje związki zwane przeciwciałami,
02:19
tailor-made to match the antigens.
35
139063
3031
dopasowane do antygenów.
02:22
When a vaccinated person encounters the actual virus,
36
142094
3060
Kiedy zaszczepiona osoba wejdzie w kontakt z danym wirusem,
02:25
the preprogrammed antibodies help the immune system identify the threat
37
145154
4460
przeszkolone przeciwciała pomogą układowi odpornościowemu zidentyfikować zagrożenie
02:29
and mobilize quickly to prevent an infection.
38
149614
4081
i zmobilizować się szybko, aby uniknąć infekcji.
02:33
Those antigens are different for every strain of influenza.
39
153695
4191
Każdy szczep grypy ma inne antygeny.
02:37
If vaccination has prepared the immune system for one strain,
40
157886
3440
Jeśli dana szczepionka uodporniła organizm na jeden szczep,
02:41
a different one may still be able to sneak by.
41
161326
3251
inny wciąż może przechytrzyć system odpornościowy.
02:44
Even within the same strain of flu,
42
164577
2508
Nawet wewnątrz tego samego szczepu grypy
02:47
those rapid genetic mutations can change the surface compounds enough
43
167085
4131
szybkie mutacje genetyczne mogą zmienić związki tak,
02:51
that the antibodies may not recognize them.
44
171216
4150
że przeciwciała ich nie rozpoznają.
02:55
To make things even more complicated,
45
175366
1992
Sprawę jeszcze bardziej komplikuje to,
02:57
sometimes two different strains combine to create an entirely new hybrid virus.
46
177358
5809
że czasami dwa różne szczepy łączą się, tworząc zupełnie nową odmianę wirusa.
03:03
All of this makes vaccinating for the flu
47
183167
3119
Szczepienie na grypę
03:06
like trying to hit a moving transforming target.
48
186286
3781
jest więc jak celowanie do ruchomej tarczy.
03:10
That's why scientists are constantly collecting data
49
190067
2820
Dlatego właśnie naukowcy stale zbierają dane
03:12
about which strains are circulating
50
192887
2221
na temat obecnie krążących szczepów
03:15
and checking to see how much those strains have mutated
51
195108
2711
i sprawdzają skalę mutacji
03:17
from previous years' versions.
52
197819
2628
w porównaniu z wcześniejszymi wersjami.
03:20
Twice annually, the World Health Organization pulls together experts
53
200447
3951
Dwa razy w roku, na każdej z półkul,
Światowa Organizacja Zdrowia zwołuje zebranie ekspertów,
03:24
to analyze all that data,
54
204398
1989
03:26
holding one meeting for each hemisphere.
55
206387
3171
aby przeanalizować te dane.
03:29
The scientists determine which strains to include in that season's vaccine,
56
209558
4230
Naukowcy decydują, jakie cztery szczepy włączyć do obecnie używanych
03:33
picking four for the quadrivalent vaccine in use today.
57
213788
4302
szczepionek czterowalentnych na najbliższy sezon grypowy.
03:38
In spite of the flu's evasive maneuvers,
58
218090
2308
Pomimo uników wirusa grypy,
03:40
in recent years, the group's predictions have been almost always correct.
59
220398
5410
przewidywania w ostatnich latach były prawie zawsze trafne.
03:45
Even when flu strains mutate further, the vaccine is often close enough
60
225808
4301
Nawet po mutacji szczepów grypy szczepionka jest na tyle dokładna,
03:50
that a vaccinated person who catches the flu anyway
61
230109
3200
że jeśli zaszczepiona osoba złapie jednak grypę,
03:53
will have a milder and shorter illness than they would otherwise.
62
233309
4830
jej objawy będą łagodniejsze i zdrowienie szybsze, niż bez szczepienia.
03:58
Vaccination also helps protect other people in the community
63
238139
3421
Szczepienia pomagają chronić także tych ludzi,
04:01
who may not be medically eligible for the shot
64
241560
2550
którzy nie kwalifikują się na zastrzyk,
04:04
by preventing those around them from carrying the virus.
65
244110
3402
dzięki temu, że ludzie wokół nich nie przenoszą wirusa.
04:07
This is called herd immunity.
66
247512
2266
Takie zjawisko nazywa się odpornością grupową.
04:09
The flu shot can't give you the flu.
67
249778
2272
Zastrzyk z wirusami grypy nie sprawi,
że zachorujesz, ponieważ wirusy, które zawiera, są nieaktywne.
04:12
It contains an inactivated virus that isn't capable of making you sick.
68
252050
4149
04:16
You might feel tired and achy after getting it,
69
256199
2801
Możesz czuć się zmęczony i obolały,
04:19
but that's not an infection.
70
259000
1710
ale to nie infekcja.
04:20
It's your normal immune response to the vaccine.
71
260710
3131
To prawidłowa odpowiedź immunologiczna na szczepionkę.
04:23
Some parts of the world use, instead of a shot, an inhaled vaccine
72
263841
4020
W niektórych krajach zamiast zastrzyku stosuje się szczepionkę wziewną,
04:27
that contains a weakened live virus.
73
267861
2848
która zawiera żywe, osłabione wirusy.
04:30
This is also safe for the vast majority of people.
74
270709
4332
Taka metoda jest również bezpieczna dla większości ludzi.
04:35
Only those with impaired immune systems would be at risk,
75
275041
3471
Tylko osoby z obniżoną odpornością mogą być zagrożone,
04:38
but they're typically not given live vaccines.
76
278512
3408
ale im nie podaje się zwykle żywej szczepionki.
04:41
Meanwhile, scientists are working to develop a universal flu vaccine
77
281920
4031
Tymczasem naukowcy pracują nad uniwersalną szczepionką na grypę,
04:45
that would protect against any strain, even mutated ones.
78
285951
3551
która chroniłaby przed każdym szczepem, nawet zmutowanym.
04:49
But until then, the hunt for next year's vaccine is on.
79
289502
4060
Ale zanim to nastąpi, polowanie na przyszłoroczną szczepionkę trwa.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7