Why are fish fish-shaped? - Lauren Sallan

Çeviri: Cahid Atik Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

In tropical seas,

Tropikal denizlerde

flying fish leap out of the water,

uçan balık sudan dışarı fırlar,

gliding for up to 200 meters using wing-like fins,

denize dalmadan önce kanat benzeri yüzgeçlerini kullanarak

before dipping back into the sea.

200 metreye kadar süzülür.

In the Indo-Pacific,

Hint-Pasifik'te

a hunting sailfish can reach speeds of 110 kilometers per hour.

avcı yelken balığı saatte 110 km hıza ulaşabilir.

That’s 11 times faster than Olympic swimming champion Michael Phelps.

Bu hız, olimpiyat yüzme şampiyonu Michael Phelps'ten 11 kat daha hızlı.

It can then stick up its spiny dorsal fin like a brake,

Ardından, dikenli sırt yüzgecini dışarı çıkararak

grinding to a dead halt, mid-swim.

aniden tamamen hareketsiz kalabilir.

Each of these physical feats is made possible by a fish’s form,

Bu fiziksel becerilerin her biri çoğu türü pürüzsüz, ince uzun gövdeli,

which in most species is a smooth, elongated body, fins, and a tail.

yüzgeçleri ve kuyruğu olan balık şekliyle mümkün kılınıyor.

These features are shared across thousands of fish species,

Bu özellikler her biri eşsiz habitatlarda hayatta kalmak için

each introducing its own variations on the theme to survive in unique habitats.

farklılıklarını ortaya koyan binlerce balık türünde ortak.

What makes these features so commonplace in fish,

Bu özellikleri balıklarda ortak kılan şey ne?

and what does it reveal about the more than 33,000 fish species

Ayrıca Dünya'nın nehir, göl ve denizlerinde yaşayan

that inhabit earth’s rivers, lakes, and seas?

33 binden fazla balık türü hakkında bize ne bilgiler sunuyor?

Fish can be split into two main groups,

Balıklar, hareket türlerine göre

according to the type of motion they favor.

iki ana gruba bölünebilir.

The first is body and caudal fin driven motion,

Birincisi vücut ve hareketi sağlayan kuyruk yüzgecidir

and most fish species, about 85%, fall into this group.

ve yaklaşık yüzde 85 oranındaki çoğu balık türleri bu gruba girer.

Here, the body and tail are the primary propelling forces,

Vücut ve kuyruk başlıca itici kuvvetler olup

with fins mainly playing a stabilizing and steering role.

yüzgeçleri genellikle dengeleyici ve yönlendirici bir rol oynar.

This configuration suits many open-water species,

Hıza, devamlılık için itiş ve kontrole, verimli yüzmeye

which need speed, thrust and control for constant, efficient swimming.

ihtiyaç duyan bu yapı birçok açık su türüne uygundur.

Eels lie at one extreme of this group.

Yılan balıkları bu grubun bir ucunda yer alır.

Known as anguilliform swimmers,

Anguilliform yüzücüleri tüm vücutlarını

their entire bodies undulate to generate a wave-like motion.

dalga benzeri bir hareket oluşturmak için aşağı yukarı hareket ettirir.

Compared to anguilliform fish,

Anguilliform balıklarıyla karşılaştırıldığında

species like salmon and trout, known as subcarangiforms,

subcarangiforms olarak bilinen somon ve alabalık türleri hareket için

use about two-thirds of their body mass to generate motion,

vücut kütlelerinin yaklaşık üçte ikisini kullanırken

while carangiform swimmers, such as mackerel,

uskumru gibi carangiform yüzücüleri

only use about a third.

yalnızca üçte birini kullanır.

Typically, the less of its mass a fish uses to generate motion,

Genellikle, balık hareket için kütlesinin daha azını kullandıkça

the more streamlined its shape.

şekli daha dinamik bir hâl alır.

At the other end of the spectrum from eels are ostraciiform species like boxfish,

Yılan balıklarından itibaren spektrumun diğer ucunda sandık balığı gibi

and thunniform swimmers like tuna.

ostraciiform türler ve orkinos gibi thunniform yüzücüler var.

In these fish, the tails, also known as caudal fins, do the work.

Bu balıklarda işi kuyruk yüzgeçleri olarak bilinen kuyruklar yapar.

A tuna’s tail is attached by tendons to multiple muscles in its body.

Bir orkinosun kuyruğu tendonlar tarafından vücudunda çeşitli kaslara bağlanır.

It powers the body like an engine,

Mermi benzeri balıkları

forcefully catapulting the bullet-like fish

saatte 69 kilometreye kadar hızlandırmak için

to speeds up to 69 kilometers per hour.

etkili şekilde fırlatarak vücudu bir motor gibi çalıştırır.

The second major fish group relies on median and paired fin motion,

İkinci büyük balık grubu orta ve çift yüzgeçleriyle hareket eder,

meaning they’re propelled through the water predominantly by their fins.

bu da suda baskın olarak yüzgeçleriyle itici güç oluşturdukları anlamına gelir.

Fins allow fine-tuned movement at slow speeds,

Yüzgeçler düşük hızda ince ayarlı harekete izin verir,

so this propulsion is typically found in fish

bu itici güç genelde karmaşık habitatları

that have to navigate complex habitats.

geçmek zorunda olan balıklarda bulunur.

Bottom-dwelling fishes, like rays, fall into this group;

Kedi balıkları gibi dipte yaşayan balıklar bu gruba girer;

using their huge pectoral fins, they can lift themselves swiftly off the sea floor.

dev göğüs yüzgeçlerini kullanırlar ve deniz tabanından hızla çıkabilirler.

That conveniently allows them to inhabit shallow seas

Bu onlara sığ denizlerde dalgalarla boğuşmaksızın

without being buffeted about by waves.

yaşamalarına rahatlıkla izin verir.

Similarly, shallow-water flatfish use their entire bodies

Benzer şekilde sığ su yassı balıkları kendilerini kumdan kaldırmak için

as one big fin to hoist themselves up off the sand.

tüm vücutlarını büyük bir yüzgeç olarak kullanırlar.

Ocean sunfish lack tails,

Ay balıklarının kuyrukları yoktur,

so they move around slowly by beating their wing-like median fins instead.

bu yüzden kanat benzeri ortanca yüzgeçlerini kullanarak hareket ederler.

Similar movements are shared by many reef species,

Benzer hareketler birçok kayalık türünde aynı,

like the queen angelfish,

kraliçe melek balığı,

surgeonfish,

cerrah balığı

and wrasse.

ve çırçır balığı gibi.

Their focus on fins has taken the demand off their bodies,

Yüzgeçlerine odaklanmaları vücutlarını bu zahmetten kurtarıyor,

many of which have consequently evolved into unusual and inventive shapes.

pek çok balığın vücudu sonuç olarak sıradışı ve yeni şekillere evrildi.

There are fishes within both groups that seem to be outliers.

Her iki grupta da dışlanmış gibi görünen balıklar var.

But if you look closer,

Ancak yakından bakarsanız

you’ll notice that these common traits are disguised.

bu ortak özelliklerin gizlendiğini fark edeceksiniz.

Seahorses, for instance, don’t appear fish-shaped in any conventional way,

Örneğin denizatları bilinen şekilde balığa benzemiyor,

yet they use their flexible dorsal fins as makeshift tails.

yine de esnek sırt yüzgeçlerini geçici kuyruklar olarak kullanıyorlar.

A pufferfish may occasionally look more like a lethal balloon,

Bir balon balığı bazen ölümcül bir balona daha çok benziyor

but if it needs to swim rapidly, it’ll retract its spines.

fakat hızlı şekilde yüzmesi gerekirse dikenlerini içeri çeker.

Handfish look like they have legs,

El balığı, bacakları varmış gibi görünür

but really these limb-like structures are fins,

fakat gerçekte uzuv benzeri yapılar yüzgeçlerdir,

modified to help them amble across the sea floor.

deniz tabanı boyunca onlara yardımcı olmak için değiştirilmiştir.

For fish, motion underpins survival,

Balıklar için hareket hayatta kalmanın temelini oluşturur,

so it’s become a huge evolutionary driver of form.

dolayısıyla hareket, balık şekli için dev bir evrimsel yön verici olmuştur.

The widespread features of fish have been maintained

Balıkların yaygın özellikleri

on binlerce balık türünde muhafaza edilmiştir,

across tens of thousands of fish species,

not to mention other ocean-dwelling animals,

okyanustaki diğer hayvanlardan söz etmiyoruz bile;

like penguins,

mesela, penguenler,

dolphins,

yunus balıkları,

sea slugs,

deniz salyangozları,

and squids.

mürekkep balıkları gibi.

And that’s precisely because they’ve proven so successful.

Tam da bu sebepten çok başarılı olduklarını kanıtladılar.