Rosalind Franklin: DNA's unsung hero - Cláudio L. Guerra

Çeviri: Cansu Aydın Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

The discovery of the structure of DNA

DNA yapısının keşfi,

was one of the most important scientific achievements in the last century,

geçtiğimiz yüzyılın en önemli bilimsel başarılarından birisiydi,

in human history, in fact.

aynı zamanda insanlık tarihinin de.

The now-famous double helix is almost synonymous with Watson and Crick,

Çift sarmal olarak bilinen yapı

onu keşfeden Nobel ödüllü iki bilim insanı olan

two of the scientists who won the Nobel Prize for figuring it out.

Watson ve Crick'in isimleriyle neredeyse özdeşleşmiştir.

But there's another name you may know, too,

Ancak biliyor olabileceğiniz başka bir isim daha var,

Rosalind Franklin.

Rosalind Franklin.

You may have heard that her data supported Watson and Crick's brilliant idea,

Franklin'in bulgularının, Watson ve Crick'in parlak fikriyle

desteklendiğini duymuş olabilirsiniz

or that she was a plain-dressing, belligerent scientist,

ya da Watson'ın "Çift Sarmal" kitabında da tanımladığı şekilde

which is how Watson actually described her in "The Double Helix."

muhafazakâr giyimli ve kavgacı bir bilim insanı olduğunu.

But thanks to Franklin's biographers,

Neyse ki Franklin'in hayatını inceleyen,

who investigated her life and interviewed many people close to her,

onu yakından tanıyan insanlarla röportaj yapan biyografi yazarları sayesinde

we now know that that account is far from true,

artık bu tür bir tanımlamanın gerçeklerden çok uzak olduğunu

and her scientific contributions have been vastly underplayed.

ve onun bilime olan katkılarının ne kadar az değer gördüğünü biliyoruz.

Let's hear the real story.

Hadi gerçek hikâyeyi öğrenelim.

Rosalind Elsie Franklin was born in London in 1920.

Rosalind Elsie Franklin 1920'de Londra'da doğdu.

She wanted to be a scientist ever since she was a teenager,

Ergenlik zamanlarından beri hep bir bilim insanı olmayı istedi, ki bu,

which wasn't a common or easy career path for girls at that time.

o dönemde kızlar için çizilen alışılmış ve kolay bir kariyer planı değildi.

But she excelled at science anyway.

Yine de fen bilgisinde başarılı oldu.

She won a scholarship to Cambridge to study chemistry,

Sonradan "doktora" derecesi alacağı Cambridge'de

kimya okumak için burs kazandı.

where she earned her Ph.D.,

and she later conducted research on the structure of coal

2. Dünya Savaşı'nda İngilizler için daha iyi bir gaz maskesine öncülük edecek

that led to better gas masks for the British during World War II.

kömürün yapısını araştıran bir projeyi yürüttü.

In 1951, she joined King's College

1951'de, o zamanın bilimde en popüler konularından biri olan

to use x-ray techniques to study the structure of DNA,

DNA yapısını X-ray yöntemlerini kullanarak araştırmak için King's College'e katıldı.

then one of the hottest topics in science.

Franklin upgraded the x-ray lab and got to work

Franklin X-ray laboratuvarını geliştirdi ve minicik ıslak DNA kristalleri üzerinde

shining high-energy x-rays on tiny, wet crystals of DNA.

yüksek enerjili X-ray parlamalarını incelemeye başladı.

But the acadmemic culture at the time wasn't very friendly to women,

Ancak akademi camiası o zamanlar kadınlara çok da dostça bakmıyordu.

and Franklin was isolated from her colleagues.

Franklin iş arkadaşları tarafından dışlanmıştı.

She clashed with Maurice Wilkins,

Franklin laboratuvar arkadaşı olduğu Maurice Wilkins ile iyi anlaşamıyordu

a labmate who assumed Franklin had been hired as his assistant.

çünkü Maurice onun, asistanı olarak işe alındığını düşünüyordu.

But Franklin kept working,

Ancak Franklin çalışmaya devam etti

and in 1952, she obtained Photo 51, the most famous x-ray image of DNA.

ve 1952'de DNA'nın en ünlü X-ray görüntüsü olan "Foto 51"i elde etti.

Just getting the image took 100 hours,

Sadece fotoğrafı elde etmek bile 100 saat sürmüşken

the calculations necessary to analyze it would take a year.

analizini yapmak için gerekli hesaplamalar bir yıl sürebilirdi.

Meanwhile, the American biologist James Watson

O sıralarda Amerikan biyolog James Watson

and the British physicist Francis Crick

ve İngiliz fizikçi Francis Crick de DNA yapısı üzerine çalışıyordu.

were also working on finding DNA's structure.

Without Franklin's knowledge,

Franklin'in bilgisi olmadan

Wilkins took Photo 51 and showed it to Watson and Crick.

Wilkins "Foto 51" in fotoğrafını çekip Watson ve Crick'e gösterdi.

Instead of calculating the exact position of every atom,

Her bir atomun yerini tam olarak hesaplamak yerine

they did a quick analysis of Franklin's data

Franklin'in bulgusunun hızlıca analizini yapıp

and used that to build a few potential structures.

bunu birkaç olası yapı oluşturmak için kullandılar.

Eventually, they arrived at the right one.

Sonunda doğru olanı elde ettiler.

DNA is made of two helicoidal strands,

DNA spiral şeklindeki iki zincirden yapılmıştır;

one opposite the other with bases in the center like rungs of a ladder.

karşılıklı iki zincir ve ortadaki bazla tıpkı bir merdivenin basamaklarındaki gibi

Watson and Crick published their model in April 1953.

Watson ve Crick modellerini Nisan 1953'te yayımladı.

Meanwhile, Franklin had finished her calculations,

O dönemde Franklin hesaplamalarını bitirdi,

come to the same conclusion,

aynı sonuca vardı

and submitted her own manuscript.

ve kendi el yazısıyla bunu ilan etti.

The journal published the manuscripts together,

Dergi, el yazmalarını birlikte yayımladı

but put Franklin's last,

ancak Franklin'inkini en sona koydu,

making it look like her experiments just confirmed Watson and Crick's breakthrough

sanki onun çalışması Watson ve Crick'in buluşunun

instead of inspiring it.

ilham kaynağı değil de sadece teyidiymiş gibi.

But Franklin had already stopped working on DNA

Franklin zaten DNA üzerine çalışmayı bırakmıştı.

and died of cancer in 1958,

1958'de kanserden hayatını kaybetti,

never knowing that Watson and Crick had seen her photographs.

fotoğraflarının Watson ve Crick tarafından görüldüğünü bilmeden.

Watson, Crick, and Wilkins won the Nobel Prize in 1962

Watson, Crick ve Wilkins 1962'de

DNA üzerine çalışmaları ile Nobel Ödülünü kazandı.

for their work on DNA.

Her zaman Franklin'in bir Nobel Ödülü ile ödüllendirilmesi gerektiği söylenir,

It's often said that Franklin would have been recognized by a Nobel Prize

eğer ölümlerinden sonra bile ödülü kazanabiliyorlar olsalardı.

if only they could be awarded posthumously.

And, in fact, it's possible she could have won twice.

Aslında iki kez kazanabilirdi.

Her work on the structure of viruses led to a Nobel for a colleague in 1982.

Virüslerin yapısı üzerine yaptığı çalışmalar,

1982'de bir iş arkadaşının Nobel Ödülü kazanmasına öncülük etti.

It's time to tell the story of a brave woman who fought sexism in science,

Bilimde cinsiyetçilik ile savaşmış,

tıp, biyoloji ve tarımda devrim niteliğinde çalışmaları olan

and whose work revolutionized medicine, biology, and agriculture.

bu cesur kadının hikâyesini anlatma zamanı.

It's time to honor Rosalind Elsie Franklin,

Şimdi Rosalind Elsie Franklin'i onurlandırma zamanı

the unsung mother of the double helix.

çift sarmalın isimsiz annesini.