Rosalind Franklin: DNA's unsung hero - Cláudio L. Guerra

Rosalind Franklin: Người hùng vô danh của ADN - Cláudio L. Guerra

Translator: Giang Hà Reviewer: Hong-Hanh Tran

Việc khám phá ra cấu trúc ADN

The discovery of the structure of DNA

was one of the most important scientific achievements in the last century,

là một trong những thành tựu khoa học quan trọng nhất ở thế kỉ trước

in human history, in fact.

và cả trong lịch sử loài người.

The now-famous double helix is almost synonymous with Watson and Crick,

Chuỗi xoắn kép nổi tiếng này gắn liền với tên tuổi Watson và Crick,

two of the scientists who won the Nobel Prize for figuring it out.

hai trong số các nhà khoa học đạt giải Nobel nhờ khám phá ra nó.

But there's another name you may know, too,

Nhưng có một tên khác ít được biết đến: Rosalind Franklin.

Rosalind Franklin.

You may have heard that her data supported Watson and Crick's brilliant idea,

Bạn hẳn đã nghe rằng bà hỗ trợ dữ liệu cho ý tưởng tuyệt vời của Watson và Crick,

or that she was a plain-dressing, belligerent scientist,

hay bà là một nhà khoa học tham vọng với lối ăn mặc giản dị,

which is how Watson actually described her in "The Double Helix."

theo như miêu tả của Watson trong cuốn "The Double Helix."

But thanks to Franklin's biographers,

Nhờ những người viết tiểu sử của Franklin,

who investigated her life and interviewed many people close to her,

tìm hiểu về cuộc sống, phỏng vấn người thân

we now know that that account is far from true,

mà ta mới được biết về bà qua một câu chuyện thật khác ,

and her scientific contributions have been vastly underplayed.

và rằng những đóng góp khoa học của bà đã quá bị xem nhẹ,

Let's hear the real story.

Hãy cùng lắng nghe câu chuyện ấy.

Rosalind Elsie Franklin was born in London in 1920.

Rosalind Elsie Franklin sinh tại London, năm 1920.

She wanted to be a scientist ever since she was a teenager,

Thời niên thiếu, bà đã mong ước trở thành nhà khoa học,

which wasn't a common or easy career path for girls at that time.

một con đường sự nghiệp không mấy phổ biến và dễ dàng cho nữ giới thời đó.

But she excelled at science anyway.

Mặc dù vậy, bà rất giỏi môn này.

She won a scholarship to Cambridge to study chemistry,

Bà đã được nhận học bổng đến Cambridge học ngành Hóa,

where she earned her Ph.D.,

lấy bằng Tiến sĩ tại đây,

and she later conducted research on the structure of coal

sau đó, tiến hành nghiên cứu cấu trúc của than,

that led to better gas masks for the British during World War II.

giúp chế tạo mặt nạ khí tốt hơn cho nước Anh trong Thế chiến thứ II.

In 1951, she joined King's College

Năm 1951, bà tham gia King's College,

to use x-ray techniques to study the structure of DNA,

sử dụng kĩ thuật chụp X-quang để nghiên cứu cấu trúc ADN,

then one of the hottest topics in science.

là một trong những đề tài nóng nhất giới khoa học.

Franklin upgraded the x-ray lab and got to work

Franklin nâng cấp phòng chụp X-quang và soi xét

shining high-energy x-rays on tiny, wet crystals of DNA.

những tia X mang năng lượng cao trên các tinh thể ADN nhỏ và ẩm ướt .

But the acadmemic culture at the time wasn't very friendly to women,

Nhưng nền văn hóa hàn lâm thời đó không mấy ưu ái phụ nữ,

and Franklin was isolated from her colleagues.

và Franklin bị các đồng nghiệp của mình cô lập.

She clashed with Maurice Wilkins,

Bà từng có xung đột với Maurice Wilkins,

a labmate who assumed Franklin had been hired as his assistant.

một chuyên viên phòng thí nghiệm cho rằng bà được thuê làm trợ lý.

But Franklin kept working,

Nhưng Franklin vẫn làm việc,

and in 1952, she obtained Photo 51, the most famous x-ray image of DNA.

và vào năm 1952, bà thu được Bức ảnh 51, bức ảnh X-quang nổi tiếng nhất của ADN.

Just getting the image took 100 hours,

Để có được hình ảnh này phải tốn 100 giờ,

the calculations necessary to analyze it would take a year.

thêm khoảng một năm nữa cho những tính toán, phân tích.

Meanwhile, the American biologist James Watson

Cùng lúc đó, nhà sinh vật học người Mỹ James Watson

and the British physicist Francis Crick

và nhà vật lý học người Anh Francis Crick

were also working on finding DNA's structure.

cũng đang tiến hành tìm kiếm cấu trúc ADN.

Without Franklin's knowledge,

Không báo trước với Franklin,

Wilkins took Photo 51 and showed it to Watson and Crick.

Wilkins đã lấy Bức ảnh 51 cho Watson và Crick xem.

Instead of calculating the exact position of every atom,

Thay vì phải tính toán vị trí chính xác của từng nguyên tử một,

they did a quick analysis of Franklin's data

họ làm phân tích nhanh dữ liệu của Franklin

and used that to build a few potential structures.

và sử dụng nó để dựng nên một vài cấu trúc tiềm năng,

Eventually, they arrived at the right one.

sau cùng, đi đến kết luận chính xác.

DNA is made of two helicoidal strands,

ADN được cấu thành bởi hai dải xoắn,

one opposite the other with bases in the center like rungs of a ladder.

nối nhau ở giữa bằng các bazơ, trông như những nấc thang.

Watson and Crick published their model in April 1953.

Watson và Crick công bố mô hình này vào tháng Tư năm 1953.

Meanwhile, Franklin had finished her calculations,

Khi đó, Franklin cũng vừa thực hiện xong các tính toán,

come to the same conclusion,

đưa đến kết luận tương tự, và đệ trình bản thảo của mình.

and submitted her own manuscript.

The journal published the manuscripts together,

Báo chí công bố các bản thảo cùng lúc,

but put Franklin's last,

nhưng luôn đặt Franklin ở phía sau,

making it look like her experiments just confirmed Watson and Crick's breakthrough

như thể thí nghiệm của bà chỉ để khẳng định ý tưởng đột phá

instead of inspiring it.

của Watson và Crick thay vì làm nền tảng.

But Franklin had already stopped working on DNA

Nhưng Franklin cũng đã dừng công việc nghiên cứu ADN

and died of cancer in 1958,

và qua đời vì ung thư năm 1958

never knowing that Watson and Crick had seen her photographs.

mà không bao giờ biết được rằng Watson và Crick đã thấy bức ảnh của mình

Watson, Crick, and Wilkins won the Nobel Prize in 1962

và cùng với Wilkins, nhận giải Nobel năm 1962

for their work on DNA.

cho nghiên cứu về ADN của họ.

It's often said that Franklin would have been recognized by a Nobel Prize

Người ta thường nói Franklin đáng ra đã được nhận giải Nobel

if only they could be awarded posthumously.

nếu như người ta đồng ý trao nó cho người đã khuất.

And, in fact, it's possible she could have won twice.

Trên thực tế, có thể bà sẽ được trao giải đến hai lần.

Her work on the structure of viruses led to a Nobel for a colleague in 1982.

Công trình về cấu trúc vi-rút của bà đã giúp đồng nghiệp nhận giải Nobel năm 1982.

It's time to tell the story of a brave woman who fought sexism in science,

Đã đến lúc kể về một phụ nữ dũng cảm chống phân biệt giới tính trong khoa học

and whose work revolutionized medicine, biology, and agriculture.

và đóng góp vào cách mạng y học, sinh học và nông nghiệp.

It's time to honor Rosalind Elsie Franklin,

Đã đến lúc tôn vinh Rosalind Elsie Franklin,

the unsung mother of the double helix.

người mẹ vô danh của cấu trúc xoắn kép.