Rosalind Franklin: DNA's unsung hero - Cláudio L. Guerra

Rosalind Franklin: niedoceniona matka podwójnej helisy - Cláudio L. Guerra

Tłumaczenie: Sylwia Gliniewicz Korekta: Marta Grochowalska

The discovery of the structure of DNA

Odkrycie struktury DNA

was one of the most important scientific achievements in the last century,

było jednym z najważniejszych osiągnięć naukowych w ubiegłym stuleciu,

in human history, in fact.

a właściwie w historii ludzkości.

The now-famous double helix is almost synonymous with Watson and Crick,

Znana obecnie podwójna helisa kojarzy się prawie wyłącznie z Watsonem i Crickiem,

two of the scientists who won the Nobel Prize for figuring it out.

dwójką z naukowców,

którzy za jej odkrycie dostali Nagrodę Nobla.

Ale jest jeszcze jedna osoba, którą może znacie,

But there's another name you may know, too,

Rosalind Franklin.

Rosalind Franklin.

You may have heard that her data supported Watson and Crick's brilliant idea,

Może słyszeliście, że jej badania wsparły genialną ideę Watsona i Cricka

or that she was a plain-dressing, belligerent scientist,

lub to, że ubierała się prosto i była wojowniczą uczoną,

which is how Watson actually described her in "The Double Helix."

bo tak opisał ją Watson w "Podwójnej helisie".

But thanks to Franklin's biographers,

Dzięki biografom Franklin,

who investigated her life and interviewed many people close to her,

którzy zbadali jej życie i rozmawiali z wieloma bliskimi jej osobami,

we now know that that account is far from true,

wiemy, że ten opis jest daleki od prawdy,

and her scientific contributions have been vastly underplayed.

a jej osiągnięcia naukowe są w dużej mierze niedocenione.

Let's hear the real story.

Oto jej prawdziwa historia.

Rosalind Elsie Franklin was born in London in 1920.

Rosalind Elsie Franklin urodziła się w Londynie w 1920 roku.

She wanted to be a scientist ever since she was a teenager,

Już jako nastolatka chciała zostać uczoną,

which wasn't a common or easy career path for girls at that time.

co nie było typowym ani łatwym zawodem dla dziewcząt w tamtych czasach.

But she excelled at science anyway.

Tak czy inaczej celowała w naukach ścisłych.

She won a scholarship to Cambridge to study chemistry,

Dostała stypendium, żeby studiować chemię w Cambridge,

where she earned her Ph.D.,

gdzie zrobiła doktorat,

and she later conducted research on the structure of coal

a potem prowadziła badania nad strukturą węgla,

that led to better gas masks for the British during World War II.

co pozwoliło udoskonalić maski gazowe

dla Brytyjczyków podczas II Wojny Światowej.

In 1951, she joined King's College

W 1951 roku trafiła do King's College,

to use x-ray techniques to study the structure of DNA,

gdzie korzystała z technik rentgenowskich do badania struktury DNA,

then one of the hottest topics in science.

jednego z najbardziej gorących tematów w nauce.

Franklin upgraded the x-ray lab and got to work

Franklin unowocześniła laboratorium i zabrała się do pracy,

shining high-energy x-rays on tiny, wet crystals of DNA.

naświetlania promieniami X o dużym natężeniu

maleńkich, mokrych kryształków DNA.

But the acadmemic culture at the time wasn't very friendly to women,

Kultura akademicka w tamtych czasach nie była przyjazna kobietom,

and Franklin was isolated from her colleagues.

a Franklin była izolowana w środowisku.

She clashed with Maurice Wilkins,

Weszła w konflikt z Maurice Wilkinsem,

a labmate who assumed Franklin had been hired as his assistant.

pracownikiem laboratorium, który uznał, że przydzielono mu ją jako asystentkę.

But Franklin kept working,

Jednak Franklin pracowała dalej

and in 1952, she obtained Photo 51, the most famous x-ray image of DNA.

i w 1952 roku zrobiła zdjęcie 51, najbardziej znany rentgenogram DNA.

Just getting the image took 100 hours,

Uzyskanie zdjęcia zajęło 100 godzin,

the calculations necessary to analyze it would take a year.

a obliczenia do jego analizy miały potrwać rok.

Meanwhile, the American biologist James Watson

W międzyczasie James Watson, amerykański biolog,

and the British physicist Francis Crick

i brytyjski fizyk Francis Crick

were also working on finding DNA's structure.

również zajmowali się badaniami nad strukturą DNA.

Without Franklin's knowledge,

Bez wiedzy Franklin

Wilkins took Photo 51 and showed it to Watson and Crick.

Wilkins zabrał zdjęcie 51 i pokazał je Watsonowi i Crickowi.

Instead of calculating the exact position of every atom,

Zamiast obliczania dokładnej pozycji każdego atomu,

they did a quick analysis of Franklin's data

zrobili szybką analizę danych zebranych przez Franklin

and used that to build a few potential structures.

i użyli jej do budowy kilku potencjalnych struktur.

Eventually, they arrived at the right one.

W końcu trafili na właściwą.

DNA is made of two helicoidal strands,

DNA składa się z dwóch spiralnych, przeciwlegle ułożonych nici

one opposite the other with bases in the center like rungs of a ladder.

z połączeniami w środku, jak szczeble drabiny.

Watson and Crick published their model in April 1953.

Watson i Crick opublikowali swój model w kwietniu 1953 roku.

Meanwhile, Franklin had finished her calculations,

W tym samym czasie Franklin skończyła obliczenia,

come to the same conclusion,

doszła do tego samego wniosku

and submitted her own manuscript.

i oddała swój tekst do druku.

The journal published the manuscripts together,

W czasopiśmie opublikowano oba teksty,

but put Franklin's last,

ale praca Franklin znalazła się dalej,

making it look like her experiments just confirmed Watson and Crick's breakthrough

co wyglądało jakby jej eksperymenty potwierdzały odkrycie Watsona i Cricka,

instead of inspiring it.

a nie stanowiły jego inspiracji.

But Franklin had already stopped working on DNA

Jednak Franklin przestała już zajmować się badaniem DNA,

and died of cancer in 1958,

a w 1958 roku zmarła na raka,

never knowing that Watson and Crick had seen her photographs.

nigdy nie dowiedziawszy się, że Watson i Crick widzieli jej zdjęcia.

Watson, Crick, and Wilkins won the Nobel Prize in 1962

Watson, Crick i Wilkins dostali Nagrodę Nobla w 1962 roku

for their work on DNA.

za pracę nad DNA.

It's often said that Franklin would have been recognized by a Nobel Prize

Uważa się często, że Franklin dostałaby Nagrodę Nobla,

if only they could be awarded posthumously.

gdyby przyznawano ją pośmiertnie.

And, in fact, it's possible she could have won twice.

Prawdopodobnie otrzymałaby ją dwukrotnie.

Her work on the structure of viruses led to a Nobel for a colleague in 1982.

Badania nad strukturą wirusów sprawiły, że jej kolega dostał Nobla w 1982 roku.

It's time to tell the story of a brave woman who fought sexism in science,

Pora opowiedzieć historię dzielnej kobiety,

która walczyła z seksizmem w nauce

and whose work revolutionized medicine, biology, and agriculture.

i której praca zrewolucjonizowała medycynę, biologię i rolnictwo.

It's time to honor Rosalind Elsie Franklin,

Nadszedł czas, żeby docenić Rosalind Elsie Franklin,

the unsung mother of the double helix.

niedocenioną matkę podwójnej helisy.