How does math guide our ships at sea? - George Christoph

Matematik denizde gemilerimize nasıl yol gösterir? - George Christoph

Transcriber: tom carter Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Suleyman Cengiz Gözden geçirme: Yunus ASIK

As you can imagine, 400 years ago,

Tahmin edebileceğiniz gibi, 400 yıl önce,

navigating the open ocean was difficult.

açık okyanusda gezinmek zordu.

The winds and currents pushed and pulled ships off course,

Rüzgarlar ve akıntılar gemileri rotadan sürüklüyorlardı,

and so sailors based their directions on the port they left,

bu yüzden denizciler, geminin yönünü ve alınan yolu

attempting to maintain an accurate record of the ship's direction and the distance sailed.

doğru bir şekilde elde etmeye çalışarak,

yönlerini çıktıkları limana göre belirliyorlardı.

This process was known as dead reckoning,

Bu süreç, ölü hesaplama olarak biliniyordu

because being just half a degree off could result in sailing right past the island that lay several miles just over the horizon.

çünkü sadece yarım derece uzakta olmak,

ufkun birkaç kilometre ötesindeki adayı pas geçmeleriyle sonuçlanabilirdi.

This was an easy mistake to make.

Yapması kolay bir hataydı.

Thankfully, three inventions made modern navigation possible:

Neyse ki, üç icat modern navigasyonu mümkün kıldı:

sextants, clocks and the mathematics necessary to perform the required calculations quickly and easily.

Sekanslar, saatler ve gerekli hesaplamaları

hızlı ve kolay gerçekleştirmek için gerekli olan matematik.

All are important. Without the right tools, many sailors would be reluctant to sail too far from the sight of land.

Her şey önemlidir. Doğru aletler olmazsa,

birçok denizci karadan çok uzakta gitmekten çekinirdi.

John Bird, an instrument maker in London,

Londra'daki alet yapımcısı John Bird,

made the first device that could measure the angle between the sun and the horizon during the day,

gün boyunca güneş ile ufuk arasındaki açıyı ölçebilen

ve sekstant olarak adlandırılan

called a sextant.

ilk cihazı üretti.

Bu açının bilinmesi önemlidir

Knowing this angle was important, because it could be compared to the angle back in England at the exact same time.

çünkü İngiltere'ye dönüş açısıyla tam da aynı anda karşılaştırılabilmelidir.

Comparing these two angles was necessary to determine the longitude of the ship.

Geminin boylamını belirlemek için bu iki açının karşılaştırılması gerekiyordu.

Clocks came next.

Sonra saatler geldi.

In 1761, John Harrison, an English clockmaker and carpenter,

1761'de İngiliz saat yapımcısı ve marangoz John Harrison,

built a clock that could keep accurate time at sea.

denizde doğru zamanı belirleyebilecek bir saat yaptı.

The timepiece that could maintain accurate time while on a pitching, yawing deck in harsh conditions

Zorlu koşullarda yalpalayan, rotasından çıkan bir güvertede

doğru zamanı belirleyebilen bir saat

was necessary in order to know the time back in England.

İngiltere'ye dönüşde zamanı bilmek için önemliydi.

There was one catch though:

Gerçi bir sorun vardı:

since such a timepiece was handmade, it was very expensive.

Çünkü böyle bir saat el yapımıydı, çok pahalıydı.

So an alternate method using lunar measurements and intense calculations was often used to cut costs.

Ay ölçümlerini ve yoğun hesaplamaları kullanan alternatif bir yöntem

sıklıkla maliyetleri düşürmek için kullanılırdı.

The calculations to determine a ship's location for each measurement could take hours.

Her bir ölçüm için bir geminin yerini belirleme

hesaplamaları saatler sürebilirdi.

But sextants and clocks weren't useful unless sailors could use these tools to determine their position.

Ancak denizciler bu araçları kendi konumlarını belirlemek için kullanamazsa,

sekstantlar ve saatler yararlı değildi.

Fortunately, in the 1600s, an amateur mathematician had invented the missing piece.

Neyse ki, 1600'lerde amatör bir matematikçi eksik parçayı icat etmişti.

John Napier toiled for more than 20 years in his castle in Scotland to develop logarithms, a calculation device.

John Napier, hesaplama aygıtı olan logaritmaları geliştirmek için

İskoçya'daki kalesinde 20 yıldan fazla bir süre uğraştı.

Napier's ideas on logarithms involved the form of one over E and the constant 10 to the seventh power.

Napier'in logaritma üzerine düşünceleri,

bir bölü E formunu ve 10'nun yedinci kuvveti sabitini kapsıyordu.

Algebra in the early 1600s was not fully developed,

1600'lü yılların başında cebir tam olarak gelişmemişti

and Napier's logarithm of one did not equal zero.

ve birin Napier logaritması sıfıra eşit değildi.

This made the calculations much less convenient than logarithms with a base of 10.

Bu, hesaplamaları, 10 tabanındaki logaritmalardan daha uygunsuz yapmıştır.

Henry Briggs, a famous mathematician at Gresham College in London,

Londra'daki Gresham Koleji'nde ünlü bir matematikçi olan Henry Briggs,

read Napier's work in 1614, and the following year made the long journey to Edinburgh to meet Napier.

Napier'in 1614'deki çalışmalarını okudu

ve ertesi yıl, Edinburgh'a Napier'le tanışmak için uzun bir yolculuk yaptı.

Briggs showed up unannounced at Napier's castle door

Briggs, Napier'in kalesine çıkageldi ve John'un logaritmalarının tabanını

and suggested that John switch the base and form of his logarithms into something much simpler.

ve şeklini çok daha basit bir hale getirmesini önerdi.

They both agreed that a base of 10 with the log of one equal to zero

İkisi de, birin logaritması sıfır olan bir 10 tabanının, günlük hesaplamaları

would greatly simplify everyday calculations.

büyük ölçüde basitleştireceğini kabul ettiler.

Today we remember these as Briggs Common Logarithms.

Bugün bunları, Briggs Doğal Logaritması olarak hatırlıyoruz.

Until the development of electric calculating machines in the 20th century,

20. yüzyılda elektrikli hesap makinelerinin gelişmesine kadar,

any calculations involving multiplication, division, powers, and extraction of roots with large and small numbers

büyük ve küçük sayılarla çarpma, bölme, kuvvet alma

ve kökten çıkartma ile ilgili hesaplamalar

were done using logarithms.

logaritmalar kullanılarak yapılıyordu.

The history of logarithms isn't just a lesson in math.

Logaritma geçmişi sadece bir matematik dersi değildir.

There were many players responsible for successful navigation.

Başarılı navigasyon için birçok oyuncu sorumluydu.

Instrument makers, astronomers, mathematicians,

Alet yapanlar, gökbilimciler,

matematikçiler ve elbette denizciler.

and of course sailors.

Creativity isn't only about going deep into one's field of work,

Yaratıcılık, sadece bir alanda çalışmak değildir,

it's about cross-pollination between disciplines too.

aynı zamanda disiplinler arasındaki ortak çalışmalarla ilgilidir.