Why do we see illusions? - Mark Changizi

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Gülsüm Kuzulu Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Why do we see illusions?

Neden illüzyonlar görüyoruz?

I'm going to tell you about some of my research,

Size kahve standınızdaki kitapta bulunandan farklı bir hipotez türü için

where I provided evidence for a different kind of hypothesis

than the one that might be in the book

kanıt sağladığım araştırmalarımın bazılarından bahsedeceğim.

on your coffee stand.

Alright, so let's look at one of the illusions here.

Buradaki illüzyonlardan birine bakalım.

And this is a stand-in for many, many kinds of illusions

Bu, bu hipotez tarafından açıklanan birçok çeşit illüzyon için bir örnek.

that are explained by this hypothesis.

I'm just going to walk through it for this particular one.

Bunun üzerinden konuşacağım.

As usual in these things,

Bu şeylerde her zaman olduğu gibi aslında bu iki de çizgi paralel

these two lines are, in fact, parallel,

but you perceive them to bow outwards at their centers.

ancak onların merkezlerinde dışa doğru eğildiklerini algılarsınız.

At the center where those radial lines are,

Bu radyal çizgilerin olduğu merkezde,

it's wider in your visual field than the parts above and below.

görme alanınızda üst ve alt kısımlardan daha geniş.

And this is remarkable,

Bu, olağanüstü çünkü oldukça basit bir uyarıcı.

because it's a remarkably simple stimulus.

It's just a bunch of straight lines.

Sadece bir sürü düz çizgi.

Why should one of the most complicated objects in the universe

Evrendeki en karmaşık nesnelerden biri

be unable to render this incredibly simple image?

neden bu inanılmaz derecede basit görüntüyü oluşturamasın?

When you want to answer questions like this,

Böyle sorulara cevap vermek istediğinizde,

you need to ask,

bunun beyniniz için ne anlama geldiğini sormanız gerekir.

well, what might this mean to your brain?

And what your brain is going to think this is,

Beyninizin bunu düşüneceği şey,

is not some lines on a page.

bir sayfadaki bazı satırlar değil.

Your brain has evolved to handle the kinds of natural stimuli

Beyniniz, gerçek hayatta karşılaştığı doğal uyaran türlerini

that it encounters in real life.

idare edecek şekilde gelişti.

So when does the brain encounter stimuli like this?

Peki beyin ne zaman böyle uyaranlarla karşılaşır?

Well, it seems a bit odd, but in fact,

Biraz tuhaf görünüyor ama aslında gün boyu bu uyaranla karşılaşıyorsunuz.

you've been encountering this stimulus all day long.

Whenever you move,

Ne zaman hareket eder,

whenever you move forward, in particular.

ne zaman ilerlerseniz özellikle.

When you move forward, you get optic flow,

İlerlediğinizde görsel alanınızda dışarı doğru optik bir akış elde edersiniz,

flowing outwards in your visual field,

like when the Enterprise goes into warp.

tıpkı Atılgan'ın çarpıklığa girdiği zamanki gibi.

All of these objects flow outwards

Tüm bu nesneler dışarı doğru akar

and they leave trails, or blur lines, on your retina.

ve retinanızda izler bırakır veya çizgileri bulanıklaştırır.

They're activating mini-neurons all in a row.

Arka arkaya mini nöronları etkinleştiriyorlar.

So, this is a version of what happens in real life

Yani bu, gerçek hayatta olanların bir versiyonu

and this another version of what happens in real life all the time.

ve gerçek hayatta her zaman olanların başka bir versiyonu.

In fact, cartoonists know about this.

Aslında karikatüristler bunu biliyor.

They put these blur lines in their cartoons

Bu bulanık çizgileri çizgi filmlerine koyarlar

and it means to your brain: motion.

ve beyniniz için hareket anlama gelir.

Now, it's not that in real life you see blur lines.

Bulanık çizgiler gerçek hayatta gördüğünüzden değil.

The point is that it's the stimulus at the back of your eye

Beyninize hareket ettiğinizi söyleyen şey

that has these optic blurs in them,

gözünüzün arkasındaki bu optik bulanıklıklar.

and that's what tells your brain that you're moving.

When you move forward, your eyes fixate like cameras,

İlerlediğinizde gözleriniz kamera gibi sabitlenir,

like snapshot cameras,

anlık görüntü kameraları gibi;

sabitler, sabitler, küçük (şipşak sesi) kamera çekimlerini sabitler

it fixates, it fixates, little (Snapshot sound) camera shots,

and each time it fixates when you're moving forward,

ve ileriye doğru her hareket ettiğinizde sabitler,

you get all this flowing outwards.

bunların dışa doğru akmasını sağlarsınız.

So when you take a fixation,

Sabitlendiğiniz zaman bu garip optik bulanıklık şeyiyle karşılaşırsınız

you end up with this weird optic blur stuff,

and it tells you the direction you're moving.

ve bu size hareket ettiğiniz yönü söyler.

Alright, that's half the story.

Pekala, hikayenin yarısı bu.

That's what this stimulus means.

Uyaranın anlamı bu.

It means that your brain thinks,

Bu, beyninizin ilk resme bakarken

when it's looking at the first image,

that you're actually on your way, moving towards the center.

aslında yolda olduğunuzu düşündüğü anlamına gelir.

It still doesn't explain

Yine de neden bu düz çizgileri dışa doğru eğilmiş olarak

why you should perceive these straight lines as bowed outwards.

algılamanız gerektiğini açıklamıyor.

To understand the rest of the story,

Hikayenin geri kalanını anlamak için beynimizin yavaş olduğunu anlamalısınız.

you have to understand that our brains are slow.

What you would like is that when light hits your eye,

İstediğiniz şey, ışık gözünüze çarptığında -- pat! --

then -- ping! -- immediately you have a perception

hemen dünyanın neye benzediğine dair bir algınız var.

of what the world is like.

But it doesn't work that way.

Fakat bu şekilde çalışmıyor.

It takes about a tenth of a second for your perception to be created.

Algınızın yaratılması saniyenin onda biri kadar sürer.

And a tenth of a second doesn't sound very long,

Saniyenin onda biri kulağa çok uzun gelmiyor

but it's a long time in normal behaviors.

ama normal davranışlarda uzun bir süre.

If you're moving just at one meter per second, which is fairly slow,

Saniyede sadece bir metre hareket ediyorsanız, ki bu oldukça yavaş,

then in a tenth of second, you've moved 10 centimeters.

saniyenin onda birinde, 10 cm hareket etmişsinizdir.

So if you didn't correct for this delay,

Bu gecikmeyi düzeltmeseydiniz

then anything that you perceived to be within 10 centimeters of you,

o zaman 10 santimetre içinde herhangi bir şeyi algıladığınızda

by the time you perceived it,

you would have bumped into it or just passed it.

ona çarpacak ya da geçecektiniz.

And of course, this is going to be much worse --

Tabii ki bu çok daha kötü olacak --

(Laughter)

(Kahkahalar)

it's going to be much worse in a situation like this.

böyle bir durumda çok daha kötü olacak.

Your perception is behind.

Algınız geride kaldı.

What you want is that your perception should look like this.

İstediğiniz şey, algının böyle görünmesi.

You want your perceptions at any time T

Herhangi bir T zamanındaki algılarınızın

to be of the world at time T.

dünyada da T zamanında olmasını istersiniz.

But the only way your brain can do that, is that it has to,

Beyninizin bunu yapmasının tek yolu, ışığın retinanıza çarptığında

instead of generating a perception of the way the world was

dünyanın nasıl olduğuna dair bir algı oluşturmak yerine

when light hit your retina,

it has to do something fancier.

daha güzel bir şeyler yapması gerektiği.

It can't passively respond and create a best guess,

Pasif bir şekilde yanıt veremez ve en iyi tahmini oluşturamaz,

it has to create a best guess about the next moment.

bir sonraki an için en iyi tahmini oluşturması gerekir.

What will the world look like in a tenth of a second?

Saniyenin onda birinde dünya nasıl görünür?

Build a perception of that,

Bunun bir algısını oluşturun

because by the time your perception of the near future occurs in your brain,

çünkü yakın geleceğe dair algınız beyninizde oluştuğunda,

the near future will have arrived

yakın gelecek gelmiş olacak

and you'll have a perception of the present,

ve şimdiyi algılayacaksınız,

which is what you want.

ki istediğiniz de bu.

In my research,

Araştırmamda beynin yavaşlığını telafi etmeye çalışan

I provided a lot of evidence -- and there's other research areas

mekanizmalarla dolu olduğuna dair pek çok kanıt sağladım --

that have provided evidence --

that the brain is filled with mechanisms

ve kanıt sağlayan başka araştırma alanları da var.

that try to compensate for its slowness.

And I've shown that huge swaths of illusions are explained by this,

Büyük illüzyon yığınlarının bununla açıklandığını gösterdim,

this just being one example.

bu sadece bir örnek.

But let me finish by saying,

Şunu söyleyerek bitireyim:

how exactly does this explain this particular example?

Bu, bu belirli örneği tam olarak nasıl açıklıyor?

So, the question, really, we have to ask

Gerçekten sormamız gereken soru şu:

is: how do those two vertical lines in that first stimulus,

Bu ilk uyarıcıdaki bu iki dikey çizgi nasıl oluyor da

how do they change in the next moment

merkeze doğru ilerliyorken bir sonraki anda değişiyorlar

were I moving towards the center,

that all those optical lines are suggesting that I'm moving.

ve tüm bu optik çizgiler hareket ettiğimi gösteriyor.

What happens to them?

Onlara ne oldu?

Well, let's imagine.

Hayal edelim.

Imagine you've got a doorway.

Bir kapınız olduğunu hayal edin.

You've got a doorway.

Bir kapınız var.

Imagine it's a cathedral doorway, to make it more concrete --

Daha somutlaştırmak için bir katedral kapısı olduğunu hayal edin,

it'll be helpful in a second.

hemen yardımcı olacak.

When you're very far away from it,

Ondan çok uzakta olduğunuzda,

the sides are perfectly parallel.

kenarlar mükemmel şekilde paralel.

But now imagine what happens when you get closer.

Şimdi yaklaştığınızda ne olacağını hayal edin.

It all flows outwards in your visual field,

Hepsi görsel alanınızda dışarıya,

flowing outwards.

dışarıya doğru akar.

But when you're really close --

Gerçekten yakın olduğunuzda --

imagine the sides of the doorway are here and here,

kapının kenarlarının buralarda olduğunu hayal edin

but if you look up at this cathedral doorway and do your fingers like this,

ancak bu katedral kapısına bakar ve parmaklarınızı bu şekilde yaparsanız

the sides of the doorway are going up,

kapının kenarları tıpkı gökyüzüne yükselen demiryolu rayları gibi olur.

like railroad tracks in the sky.

What started off as two parallel lines,

İki paralel çizgi olarak başlayan şey,

in fact, bows outwards at eye level,

aslında göz hizasında dışa doğru eğilir

and doesn't go outwards nearly as much above.

ve neredeyse yukarıdan dışarıya doğru gitmez.

So in the next moment,

Sonraki anda daha çok bir sonraki resme benzeyen bir şekle sahip olacaksınız.

you have a shape that's more like this next picture.

The projective geometry -- that is, the way the things project,

Yansıtmalı geometri -- yani nesnelerin yansıtma biçimi,

in fact, change in this way in the next moment.

aslında bir sonraki anda bu şekilde değişir.

So when you have a stimulus like this, well, your brain has no problem,

Böyle bir uyaran olduğunda beyninizde bir sorun yok,

there's just two vertical lines

sadece iki dikey çizgi var

and no cues that there'll be a change in the next moment,

ve sonraki anda bir değişiklik olacağına dair hiçbir ipucu yok

so just render it as it is.

bu yüzden onu olduğu gibi alın.

But if you add cues --

Fakat ipuçları eklerseniz --

and this is just one of many kinds of cues

ve bu, bu tür yanılsamalara yol açabilecek pek çok ipucu türünden yalnızca biri,

that can lead to these kinds of illusions,

this very strong optic blur cue --

bu çok güçlü optik bulanıklık ipucu --

then you're going to perceive instead

o zaman bunun bir sonraki bölümde

exactly how it will appear in the next moment.

tam olarak nasıl görüneceğini algılayacaksınız.

All of our perceptions are always trying to be about the present,

Tüm algılarımız sürekli şimdiki zamanla ilgili olmaya çalışıyor

but you have to perceive the future to, in fact, perceive the present.

ama aslında şimdiyi algılamak için geleceği algılamalısınız.

And these illusions are failed perceptions of the future,

Bu yanılsamalar geleceğin başarısız algılamaları

because they're just static images on the page,

çünkü sayfadaki statik resimler,

they're not changing like in real life.

gerçek hayattaki gibi değişmezler.

And let me just end by showing one illusion here.

Burada bir illüzyon göstererek bitireyim.

If I can, I'll quickly show two.

Yapabilirsem iki tane göstereceğim.

This one's fun.

Bu seferki eğlenceli.

If you just fixate at the middle there,

Ona doğru böyle uzanırsanız

and make stabbing motions with your head,

ortada sabitlenir ve kafanızla saplama hareketleri yapar.

looming towards it like this.

Everybody do that.

Herkes bunu yapsın.

Make short, stabbing motions.

Kısa saplama hareketleri yapın.

Because I've added blur to these optic flow lines,

Bu optik akış çizgilerine bulanıklık eklediğim için

your brain says, "They're probably already moving,

beyniniz "Muhtemelen hareket ediyorlar, bu yüzden bulanıklar" diyor.

that's why they're blurry."

When you do it, they should be bursting out in your visual field

Bunu yaptığınızda görme alanınızda

olması gerekenden daha hızlı dışarı çıkmaları gerekir.

faster than they should.

They shouldn't be moving that much.

O kadar hareket etmemeliler.

And a final one I'll just leave in the background is this.

Arka planda bırakacağım son bir tane de bu.

Here are the cues of motion,

İşte, nesneler hareket ederken

the kinds of cues that you get on your retina when things are moving.

retinanıza aldığınız türden hareket ipuçları.

You don't have to do anything -- just look at it.

Hiçbir şey yapmanıza gerek yok -- sadece bakın.

Raise your hand if things are moving when they shouldn't be.

Hareket etmemesi gereken bir şey varsa elinizi kaldırın.

Tuhaf, değil mi?

It's weird, right?

But what you have now are the cues that, from your brain's point of view,

Şimdi sahip olduğunuz şey, beynin bakış açısından gözlerinizin üzerinde

you have the stimulus on your eyes, like, "Oh, these things are moving."

"Bu şeyler hareket ediyor" gibi uyarıcılara dair ipuçları.

Sonraki anda ne yapacaklarına dair bir algı oluşturun --

Render a perception of what they'll do in the next moment --

they should be moving and they should have shifted.

hareket edebilmeli ve değişmeleri gerekirdi.

Pekala, çok teşekkür ederim.

Alright, thank you very much.

(Alkış)

(Applause)