The myth of the stolen eyeballs - Nathan D. Horowitz

Translator: Danai Chatyingyongkun Reviewer: Thitiporn Ratanapojnard

Deep in the Amazon rainforest in the river Nea’ocoyá,

ลึกเข้าไปในป่าแอมะซอน ในแม่น้ำเนียโอโคยา

lived, according to Siekopai legend,

ตามตำนานของชาวเซียโคไพ

a school of particularly big and tasty fish.

เป็นที่อยู่อาศัยของฝูงปลา ที่ทั้งตัวใหญ่และอร่อยเป็นพิเศษ

When the rains came and the water rose, the fish appeared,

ครั้นฝนตกและน้ำเอ่อขึ้นสูง ฝูงปลาปรากฏตัว

swimming away as the waters fell again.

ก่อนจะว่ายหายไปเมื่อน้ำลดอีกครั้ง

The villagers along the river reveled in this occasional bounty—

ชาวบ้านริมฝั่งน้ำอิ่มหนำสำราญ กับอาหารอันโอชะนาน ๆ ครั้ง

and wanted more.

และนึกอยากได้อีก

They followed them upriver deep into the jungle

พวกเขาเลาะแม่น้ำตามฝูงปลาลึกเข้าไปในป่า

to a lagoon that thundered with the sound of flapping fish.

กระทั่งถึงบึงน้ำ ซึ่งมีเสียงปลาแหวกว่ายดังสนั่น

The whole village set up camp by the lagoon,

ชาวบ้านตั้งค่ายข้างบึงน้ำ

bringing barbasco, a poison they would put in the water to stun the fish.

นำบาร์บาสโก ยาพิษสำหรับจับปลามาด้วย

Meanwhile, their young shaman took a walk.

ขณะร่างทรงหนุ่มประจำหมู่บ้าน กำลังออกเดินสำรวจ

He sensed he might not be completely alone.

เขาสัมผัสได้ว่า เขาอาจไม่ได้อยู่เพียงลำพัง

Then, he came to a monse tree humming so loudly

เมื่อเจอกับต้นมอนเซ เขาได้ยินเสียงฮึมฮัมดังลั่นออกมา

he could hear it even above the thunder of the fish.

ดังเหนือเสียงกระหึ่มของปลา

With that, he was sure: spirits lived here.

เขาจึงมั่นใจว่าเหล่าภูตอาศัยอยู่ที่นี่

Back at camp, he warned his people these fish had an owner.

ร่างทรงกลับไปเตือนชาวบ้านที่ค่าย ว่าปลาเหล่านี้มีเจ้าของ

He would find the owner.

เขาจะตามหาเจ้าของปลา

Until he returned, no one should fish.

จนกว่าเขาจะกลับมา ห้ามไม่ให้ใครจับปลา

He went to the humming tree.

เขาไปยังต้นไม้ส่งเสียงต้นนั้น

Inside was a hollow as big as a house, full of busy weavers.

ภายในต้นมีโพรงขนาดใหญ่เท่าบ้าน เต็มไปด้วยภูตกำลังจักสาน

Their chief invited him in,

หัวหน้าของเหล่าภูตเชื้อเชิญเขาเข้าไป

explaining that the juicy little siripia fruits were ripening,

เล่าว่าผลซีรีเปียลูกฉ่ำ ๆ กำลังสุกงอม

and they were weaving baskets to collect them.

และพวกมันกำลังสานตะกร้า สำหรับเตรียมเก็บผลไม้

Though they looked and acted like people,

แม้พวกมันจะมีหน้าตาและท่าทางเหมือนมนุษย์

the shaman knew they were juri, or air goblins,

ร่างทรงก็รู้ดีว่าพวกมันคือฮูรี หรือภูตลม

who could fly and control the winds.

ที่สามารถบินและควบคุมลมได้

They taught him how to weave.

เหล่าภูตสอนวิธีจักสานให้เขา

Before the shaman left,

ก่อนร่างทรงจะไป

the goblin chief whispered some cryptic instructions in his ear.

หัวหน้าภูตกระซิบบอกคำสั่งแปลก ๆ ข้างหู

Finally, he told him to tie a pineapple shoot outside a hollow log

สุดท้ายจึงบอกร่างทรงว่าคืนนี้ ให้ผูกหน่อสับปะรดไว้นอกขอนไม้กลวง

and sleep inside that night.

และนอนหลับข้างในนั้น

Back at camp, the villagers were fishing with barbasco poison, cooking, and eating.

เมื่อกลับถึงค่ายชาวบ้านได้ใช้บาร์บาสโก จับปลาและนำไปทำอาหารกินไปแล้ว

Only the shaman’s little sister refrained.

มีเพียงน้องสาวของร่างทรงเท่านั้น ที่ไม่เอาด้วย

Then, everyone else fell into a deep sleep.

และแล้วทุกคนก็หลับสนิท

The shaman and his sister yelled and shook them,

ร่างทรงกับน้องสาวตะโกนปลุก และเขย่าให้พวกเขาตื่น

but they wouldn’t wake.

แต่พวกเขาก็ไม่ตื่น

It was getting dark, so the shaman and his sister

เวลาค่ำใกล้เข้ามา ร่างทรงกับน้องสาว

tied the pineapple sprout outside the hollow log and crawled inside.

จึงผูกหน่อสับปะรดนอกขอนไม้กลวง และคลานเข้าไปข้างใน

A strong wind rose— the mark of the air goblins.

ลมแรงโหมเป็นสัญญาณของเหล่าภูตลม

It broke branches and brought down trees.

กิ่งไม้หักและต้นไม้โค่น

Caymans, boas and jaguars roared.

จระเข้เคแมน งูเหลือม และเสือจากัวร์คำราม

The water began to rise.

น้ำเริ่มขึ้นสูง

The fish flopped off the drying racks and swam away.

ปลาดิ้นหนีออกจากที่ตากปลา และว่ายหายไป

The pineapple sprout turned into a dog.

หน่อสับปะรดกลายร่างเป็นสุนัข

All night it barked, keeping the jungle creatures away from the fallen tree.

เห่าไล่สัตว์ป่าให้ห่างจากขอนไม้ตลอดทั้งคืน

When dawn broke, the flood receded.

เมื่อรุ่งสาง น้ำจึงลด

The fish were gone, and most of the people were, too:

พวกปลาหายไปหมด เช่นเดียวกับชาวบ้านส่วนมาก

the jungle animals had devoured them.

พวกเขาถูกสัตว์ป่ากิน

Only the shaman’s relatives survived.

เหลือเพียงญาติ ๆ ของร่างทรงเท่านั้น ที่รอดชีวิต

When his family turned toward him,

เมื่อญาติ ๆ หันหน้ากลับมาเจอเขา

the shaman realized what the goblins meant when they said the fruits were ripening:

ร่างทรงก็เข้าใจความหมายของภูตลมที่ว่า ผลซีรีเปียกำลังสุกงอม

they weren’t really collecting siripia fruits at all,

จริง ๆ แล้วพวกมันไม่ได้ตั้งใจ จะเก็บผลซีรีเปียเลย

but human eyes.

แต่ดวงตาของมนุษย์ต่างหาก

The shaman’s older sister called him over,

พี่สาวของร่างทรงเรียกเขาให้มาหา

trying to touch his face with her long, sharp nails.

พยายามจะจับหน้าของเขาด้วยเล็บยาวแหลม

He backed away and, remembering the goblin chief’s instructions,

เขาร่นถอยกลับ แล้วโยนเมล็ดปาล์มใส่หน้าพี่สาว

threw palm seeds at her face.

ตามคำสั่งของหัวหน้าภูต

The seeds became eyes.

เมล็ดพันธุ์กลายเป็นดวงตา

But then she transformed into a white-lipped peccary and ran away—

แต่แล้วเธอก็กลายร่างเป็นหมูเพกคารีปากขาว แล้ววิ่งหนีหายไป

still alive, but no longer human.

ยังมีชีวิตอยู่ แต่ไม่ใช่มนุษย์อีกต่อไป

The shaman and his little sister’s whole community was gone.

หมู่บ้านของร่างทรงกับน้องสาวไม่เหลือใครเลย

They went to live with another village,

ทั้งสองไปอาศัยอยู่กับหมู่บ้านอื่น

where he taught everyone to weave baskets, as the air goblins had taught him.

และสอนชาวบ้านสานตะกร้า อย่างที่ภูตลมได้สอนเขามา

But he couldn’t forget the last of the goblin chief’s words,

แต่เขาไม่อาจลืมคำของหัวหน้าภูต

which told him how to get revenge.

ที่บอกเขาถึงวิธีการล้างแค้น

He returned to the air goblins’ home carrying chili peppers wrapped in leaves.

ร่างทรงกลับไปยังบ้านของภูตลม นำพริกขี้หนูห่อใบไม้ไปด้วย

As the goblins watched through their peepholes,

ขณะที่เหล่าภูตแอบมอง ออกมาทางรูส่อง

the shaman made a fire and put the chili peppers on it.

ร่างทรงจุดไฟและโยนพริกขี้หนูตามลงไป

The fire began to smoke the tree out.

เปลวไฟค่อย ๆ แผดเผาต้นไม้

The goblins who had eaten people’s eyes died.

ภูตที่กินดวงตามนุษย์เข้าไปตาย

Those who hadn’t were light enough to fly away.

ส่วนภูตที่ไม่ได้กินนั้นตัวเบาพอจะบินหนี

So the goblins, like the humans, paid a steep price.

เหล่าภูตก็ต้องจ่ายบทเรียนราคาแพง ไม่ต่างจากชาวบ้าน

But they also lived to tell the tale, like the shaman.

แต่ก็ยังมีภูตส่วนหนึ่งรอดชีวิต บอกเล่าเรื่องราวต่อไปเหมือนกับร่างทรง

In Siekopai legend, where the spirit and human worlds meet,

ตามตำนานของชาวเซียโคไพ

ที่ซึ่งโลกของภูติและโลกมนุษย์มาพบกัน ย่อมไม่มีผู้ชนะที่แท้จริง

there are no clear victors,

and even death is an opportunity for renewal.

และแม้กระทั่งความตาย ยังเป็นโอกาสสำหรับการเริ่มต้นใหม่