How does hibernation work? - Sheena Lee Faherty

1,514,850 views ・ 2018-05-03

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Magdalena Góra Korekta: Marta Grochowalska
Na statku kosmicznym astronauci ustawiają timer,
00:07
Onboard the spacecraft, the astronauts preset the timer,
0
7050
3339
00:10
enclose themselves in capsules,
1
10389
2212
zamykają się w kapsułach
00:12
and fall into a deep hibernation
2
12601
2339
i zapadają w hibernację,
00:14
that’ll carry them several hundred years into the future.
3
14940
4939
która przeniesie ich kilkaset lat w przyszłość.
00:19
This is a familiar scene in many sci-fi films,
4
19879
2901
To scena znana z wielu filmów sci-fi.
00:22
but could humans ever actually hibernate in real life?
5
22780
4149
Ale czy naprawdę będziemy mogli hibernować?
00:26
Researchers interested in this question turn to the animal kingdom,
6
26929
3771
Naukowcy szukają odpowiedzi na to pytanie w królestwie zwierząt,
00:30
where hibernation is commonplace,
7
30700
2080
gdzie hibernacja jest powszechna
00:32
occurring in over 200 species that we know of.
8
32780
3890
i występuje u ponad 200 znanych gatunków.
00:36
Take the Arctic ground squirrel.
9
36670
2218
Weźmy susłogona arktycznego.
00:38
Native to the North American tundra and northern Russia,
10
38888
3551
To występujące w północnoamerykańskiej tundrze i w północnej Rosji zwierzę
00:42
this animal burrows beneath the permafrost
11
42439
2512
zakopuje się pod wieczną zmarzliną
00:44
and slips into a state of suspended animation,
12
44951
2712
i przechodzi w stan anabiozy,
00:47
its body temperature plummeting to a frigid -2.9 degrees Celsius.
13
47663
6146
a temperatura jego ciała spada do prawie 3 stopni poniżej zera.
00:53
Others, like the female black bear, can multitask,
14
53809
2931
Inne, jak samica niedźwiedzia czarnego, mogą wykonywać wiele zadań,
00:56
giving birth and lactating while they’re hibernating through the winter.
15
56740
4448
rodzić i karmić podczas zimowej hibernacji.
01:01
The fat-tailed dwarf lemur prepares for its long dormancy
16
61188
3821
Lemur karłowaty gruboogonowy przygotowuje się do długiego snu,
01:05
by gorging on food and storing the majority of its fat reserves in its tail,
17
65009
4880
objadając się i przechowując większość zapasów tłuszczu w ogonie,
01:09
doubling its body weight.
18
69889
1811
podwajając tym samym wagę ciała.
01:11
After hibernation, it emerges looking as svelte as ever.
19
71700
4042
Po hibernacji wyłania się, wyglądając smukło jak nigdy.
01:15
So why do these animals go to such extremes?
20
75742
3419
Dlaczego te zwierzęta przechodzą w takie skrajności?
01:19
Hibernation is a necessity,
21
79161
2027
Hibernacja to konieczność,
01:21
a survival tactic for making it through the harsh winter months
22
81188
3391
taktyka pozwalająca przetrwać trudne zimowe miesiące,
01:24
when dwindling food and water reserves threaten survival.
23
84579
3622
kiedy kurczące się zapasy jedzenia i wody zagrażają przetrwaniu.
01:28
For many years, experts believed hibernation happened
24
88201
2851
Eksperci długo wierzyli, że hibernują zwierzęta tylko
01:31
only in arctic and temperate environments.
25
91052
2637
w klimacie arktycznym i umiarkowanym.
01:33
But more recently, they’ve discovered animals hibernating
26
93689
2781
Jednak niedawno odkryli, że zwierzęta hibernują
01:36
even in arid deserts and tropical rainforests.
27
96470
3859
nawet na jałowych pustyniach i w tropikalnych lasach deszczowych.
01:40
As hibernation kicks in,
28
100329
1780
Kiedy zaczyna się hibernacja,
01:42
animals’ heartbeats usually slow to about 1 to 3% of their original speed,
29
102109
5940
rytm serca zwalnia i stanowi od około 1 do 3% zwykłego tempa.
01:48
like the dwarf lemur’s,
30
108049
1530
U lemura karłowatego
01:49
which drops from its usual roughly 180 beats per minute
31
109579
3961
liczba uderzeń spada ze 180 na minutę
01:53
to just around four.
32
113540
2350
do około czterech.
01:55
Breathing also declines dramatically
33
115890
1798
Oddech również bardzo zwalnia
01:57
to just one breath every 10 to 21 minutes in the lemur’s case.
34
117688
4780
do jednego wdechu na każde 10 do 20 minut w przypadku lemura.
02:02
And black bears, like most hibernators,
35
122468
2814
Niedźwiedzie czarne, jak większość hibernujących zwierząt,
02:05
don’t urinate or defecate the entire hibernation season.
36
125282
4082
nie oddają moczu ani nie wypróżniają się przez cały czas trwania hibernacji.
02:09
Hibernating animals appear to stay alive
37
129364
2373
Hibernujące zwierzęta pozostają przy życiu
02:11
by having just enough blood and oxygen moving around their bodies.
38
131737
3983
dzięki wystarczającej ilości krwi i tlenu krążących w ich ciałach.
02:15
And scans of hibernating animals reveal that their brain activity
39
135720
3770
Skany ich mózgów pokazują aktywność
02:19
has just about flat-lined.
40
139490
2549
na stałym, bardzo niskim poziomie.
02:22
But hibernation isn’t a long winter’s nap.
41
142039
3410
Jednak hibernacja to nie tylko długa zimowa drzemka.
02:25
As far as researchers know,
42
145449
1871
Zgodnie z wiedzą naukową,
02:27
in lemurs and ground squirrels anyway,
43
147320
2350
przynajmniej w przypadku lemurów i susłów,
02:29
the animals aren’t even sleeping for most of it.
44
149670
3208
zwierzęta większość czasu wcale nie śpią.
02:32
Hibernation is actually made up of regular bouts of reduced metabolic rate
45
152878
4452
Hibernacja to w rzeczywistości regularne rzuty zmniejszonego tempa metabolizmu
02:37
and body temperature known as torpor.
46
157330
2500
i temperatury ciała zwane torporem.
02:39
Animals can be in torpor for a few days to five weeks,
47
159830
3859
Zwierzęta mogą trwać w torporze od kilku dni do pięciu tygodni,
02:43
after which they resume normal metabolic rate and body temperature
48
163689
3800
po których na 24 godziny odzyskują normalne tempo metabolizmu
i temperaturę ciała
02:47
for about 24 hours,
49
167489
1604
02:49
before going back into torpor again.
50
169093
2774
przed ponownym przejściem w torpor.
02:51
The phenomenon is known as an interbout arousal,
51
171867
2711
Ten fenomen znany jako przejściowe pobudzenie
02:54
and why it occurs is still a mystery.
52
174578
3373
pozostaje zagadką.
02:57
The behaviors inherent in hibernation,
53
177951
2478
Zachowania nieodłączne dla hibernacji,
03:00
like going five weeks without sleep,
54
180429
2430
jak pięć tygodni bez snu
03:02
or dropping to near-freezing body temperatures
55
182859
2371
albo obniżanie temperatury do bliskiej zamarzaniu,
03:05
would be potentially fatal to non-hibernating species like us.
56
185230
4539
mogłyby być potencjalnie śmiertelne dla niehibernujących gatunków jak ludzie.
03:09
To find out how hibernators are able to do this,
57
189769
2871
Żeby dowiedzieć się, jak zwierzęta hibernują,
03:12
researchers turned their attention to those animal’s genomes.
58
192640
3969
badacze zwrócili uwagę na ich genomy.
03:16
So far, they’ve discovered that hibernation is controlled by genes
59
196609
3230
Jak dotąd odkryli, że hibernację kontrolują geny,
03:19
that turn off and on in unique patterns throughout the year,
60
199839
3861
które włączają się i wyłączają według unikalnego wzoru w ciągu roku,
03:23
fine-tuning the hibernator’s physiology and behavior.
61
203700
3660
sterując fizjologią i zachowaniem hibernatora.
03:27
For example, ground squirrel, bear and dwarf lemur studies
62
207360
3870
Na przykład badania nad susłem, niedźwiedziem i lemurem karłowatym
03:31
have revealed that these animals are able to turn on the genes
63
211230
3509
pokazały, że te zwierzęta mogą aktywować geny
03:34
that control fat metabolism
64
214739
1561
kontrolujące gospodarkę tłuszczową
03:36
precisely when they need to use their fat stores
65
216300
2679
dokładnie wtedy, kiedy muszą wykorzystać zasoby tłuszczu,
03:38
as fuel to survive long periods of fasting.
66
218979
3110
jako paliwo potrzebne do przeżycia długich okresów postu.
03:42
And the genes in question are present in all mammals,
67
222089
2790
Wspomniane geny występują u wszystkich ssaków,
03:44
which means that researchers could study hibernating mammals
68
224879
3309
co oznacza, że naukowcy mogliby zbadać hibernujące ssaki,
03:48
to see how their unique control of physiology might help humans.
69
228188
4771
żeby sprawdzić, jak taka kontrola fizjologii mogłaby pomóc ludziom.
03:52
Understanding how hibernators deal with reduced blood flow
70
232959
3290
Zrozumienie jak zwierzęta radzą sobie ze zmniejszeniem przepływu krwi,
03:56
could lead to better treatments for protecting the brain during a stroke.
71
236249
3810
mogłoby doprowadzić do lepszej ochrony mózgu podczas udaru.
04:00
Figuring out how these animals avoid muscle deterioration
72
240059
3110
Odkrycie, jak te zwierzęta unikają zaniku mięśni,
04:03
might improve the lives of bedridden patients.
73
243169
2882
mogłoby polepszyć jakość życia pacjentów przykutych do łóżek.
04:06
And studying how hibernating animals control their weight with ease
74
246051
3268
Przestudiowanie, jak hibernujące zwierzęta z łatwością kontrolują wagę,
04:09
could illuminate the relationship between metabolism and weight gain in humans.
75
249319
4701
mogłoby rozjaśnić związek metabolizmu ze wzrostem wagi u ludzi.
04:14
And yes, more research in this area
76
254020
2569
Więcej badań w tej dziedzinie
04:16
might someday make human hibernation a real possibility.
77
256589
3891
może pewnego dnia umożliwić ludzką hibernację.
04:20
Imagine our surprise if the key to intergalactic travel
78
260480
4149
Wyobraźcie sobie zdziwienie, jeśli kluczem do międzygalaktycznych
04:24
turns out to be ground squirrels, black bears, and dwarf lemurs.
79
264629
4060
podróży okażą się susły, czarne niedźwiedzie i karłowate lemury.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7