From the top of the food chain down: Rewilding our world - George Monbiot

Łańcuch pokarmowy; odnowa dzikiej przyrody - George Monbiot

Tłumaczenie: Kaja Wacowska Korekta: Rysia Wand

We all know about the dinosaurs

Wszyscy wiemy o dinozaurach,

that once roamed the planet,

które zamieszkiwały ziemię.

but long after they went extinct,

Ale czy zdajemy sobie sprawę,

great beasts we call the megafauna

że długo po ich wymarciu

lived on every continent.

na każdym kontynencie żyły wielkie zwierzęta?

In the Americas, ground sloths the size of elephants

W obu Amerykach olbrzymie naziemne leniwce

pulled down trees with their claws.

za pomocą szponów powalały drzewa.

Saber-toothed cats the size of brown bears

Tygrysy szablastozębne rozmiarów niedźwiedzia

hunted in packs,

stadami polowały na ofiary.

but they were no match for short-faced bears,

Daleko im było jednak do niedźwiedzi krótkopyskich,

which stood thirteen feet on their hind legs,

które stojąc na tylnych łapach mierzyły prawie 4 metry

and are likely to have driven these cats

i prawdopodobnie odpędzały

away from their prey.

tygrysy od zdobyczy.

There were armadillos as big as small cars,

Były też pancerniki rozmiarów samochodu

an eight foot beaver,

oraz dwuipółmetrowe bobry

and a bird with a 26 foot wingspan.

i ptaki ze skrzydłami o rozpiętości 8 metrów.

Almost everywhere, the world's megafauna

Prawie wszędzie na świecie megafauna wymarła,

were driven to extinction, often by human hunters.

często wybita przez myśliwych.

Some species still survive in parts of Africa and Asia.

Kilka gatunków przetrwało jednak w Afryce i Azji.

In other places, you can still see the legacy of these great beasts.

Gdzie indziej po megafaunie pozostały istotne ślady.

Most trees are able to resprout

Na przykład zdolność drzew do wypuszczania pędów

where their trunk is broken

ze złamanego pnia,

to withstand the loss of much of their bark

odporność na utratę dużej części kory,

and to survive splitting, twisting and trampling,

na skręcanie, tratowanie i łamanie,

partly because they evolved to survive attacks by elephants.

która wykształciła się na skutek ataków słoni.

The American pronghorn can run so fast

Amerykański widłoróg biega tak szybko dlatego,

because it evolved to escape the American cheetah.

że nauczył się uciekać przed gepardem.

The surviving animals live in ghost ecosystems

Te gatunki, które przetrwały, żyją w specyficznych ekosystemach,

adapted to threats from species that no longer exist.

odpornych na zagrożenia ze strony wymarłych gatunków.

Today, it may be possible to resurrect those ghosts,

Być może kiedyś uda nam się

to bring back lost species using genetic material.

wskrzesić utracone gatunki z materiału genetycznego.

For instance, there's been research in to

Prowadzi się na przykład badania

cloning woolly mammoths from frozen remains.

nad klonowaniem mamutów włochatych z ich zamarzniętych szczątków.

But even if it's not possible,

Ale nawet jeśli to się nie uda

we can still restore many of the ecosystems

i tak możemy odbudować,

the world has lost.

wiele z tego, co utraciliśmy.

How? By making use of abandoned farms.

Jak? Dzięki terenom wyłączonym z rolnictwa.

As the market for food is globalized,

Rynek spożywczy jest zglobalizowany,

infertile land becomes uncompetitive.

przez co nieurodzajne gleby

Farmers in barren places can't compete

nie mają szans konkurować

with people growing crops on better land elsewhere.

z żyźniejszymi terenami.

As a result, farming has started to retreat from many regions,

W rezultacie w wielu miejscach następuje odwrót od rolnictwa

and trees have started to return.

i zaczynają powracać lasy.

One estimate claims that two-thirds of land in the US

Szacuje się, że w USA 2/3 gruntów,

that was once forested but was cleared for farming

które kiedyś były zalesione a potem wykarczowane pod uprawy,

has become forested again.

znów zostało zalesionych.

Another estimate suggests that by 2030,

Według innych źródeł do 2030 roku w Europie

an area in Europe the size of Poland

obszar upraw zmniejszy się

will be vaccated by farmers.

o powierzchnię równą terytorium Polski.

So even if we can't use DNA to bring back

Nawet jeśli nie ożywimy

ground sloths and giant armadillos,

wielkich leniwców ani pancerników,

we can restore bears, wolves, pumas

możemy przywrócić niedźwiedzie, wilki, pumy

lynx, moose and bison

rysie, bizony i łosie

to the places where they used to live.

tam, gdzie już kiedyś żyły.

Some of these animals can reshape their surroundings,

Część z tych gatunków może przekształcić otoczenie,

creating conditions that allow other species to thrive.

stwarzając warunki sprzyjające rozwojowi innych gatunków.

When wolves were reintroduced to

Kiedy w Parku Narodowym Yellowstone

the Yellowstone National Park in 1995,

przywrócono w 1995 roku wilki,

they quickly transformed the ecosystem.

wpłynęło to na zmianę całego ekosystemu.

Where they reduced the numbers of overpopulated deer,

Zmalała nadmierna populacja jeleni,

vegetation began to recover.

zaczęła odradzać się roślinność.

The height of some trees quintupled in just six years.

Przez zaledwie sześć lat część drzew urosła pięciokrotnie.

As forests returned, so did songbirds.

Do odradzających się lasów wróciły ptaki śpiewające.

Beavers, which eat trees, multiplied in the rivers,

Wzrosła populacja bobrów, dla których drzewa są pokarmem.

and their dams provided homes

Dzięki bobrowym tamom przybyło schronienia

for otters, muskrats, ducks, frogs and fish.

dla wydr, piżmaków, kaczek, żab i ryb.

The wolves killed coyotes, allowing rabbits

Przez to, że wilki zabijają kojoty,

and mice to increase,

wzrosła liczba zajęcy i myszy.

providing more food for hawks, weasels,

To z kolei oznaczało więcej pożywienia dla jastrzębi,

foxes and badgers.

łasic, lisów i borsuków,

Bald eagles and ravens fed on the carrion

ale też orłów i kruków żywiących się

that the wolves abandoned.

porzuconą przez wilki padliną.

So did bears, which also ate the berries

Wzrosła też populacja niedźwiedzi,

on the returning shrubs.

żywiących się jagodami z odnawiającego się runa leśnego.

Bison numbers rose as they browsed

W zrewitalizowanych lasach

the revitalized forests.

wzrosła populacja bizonów.

The wolves changed almost everything.

Wilki zmieniły prawie wszystko.

This is an example of a trophic cascade,

Jest to przykład kaskady troficznej,

a change at the top of the food chain

kiedy zmiana na najwyższym poziomie piramidy pokarmowej

that tumbles all the way to the bottom,

wpływa kolejno na niższe poziomy,

affecting every level.

przekształcając każdy z nich.

The discovery of widespread trophic cascades

Odkrycie szeroko zakrojonych kaskad troficznych,

may be one of the most exciting scientific findings

to chyba jedno z najbardziej fascynujących odkryć naukowych

of the past half century.

ostatnich 50 lat.

They tell us that ecosystems that have lost

Dzięki nim wiemy,

że utrata zaledwie jednego lub dwóch gatunków wielkich zwierząt

just one or two species of large animals

can behave in radically different ways

może całkowicie zmienić funkcjonowanie ekosystemu.

from those that retain them.

All over the world, new movements are trying

Na całym świecie, nowe ruchy ekologiczne

to catalyze the restoration of nature

starają się przyspieszać

in a process called rewilding.

odtwarzanie zasobów natury przez odnawianie dzikiej przyrody.

This means undoing some of the damage we've caused,

To oznacza naprawianie szkód, które wyrządził człowiek,

reestablishing species which have been driven out,

przywracanie gatunków do ich środowiska,

and then stepping back.

a potem wycofanie się.

There is no attempt to create an ideal ecosystem,

Nie chodzi o stworzenie ekosystemu idealnego,

to produce a heath, a rainforest or a coral reef.

jak stworzenie wrzosowisk, lasów tropikalnych czy rafy koralowej,

Rewilding is about bringing back the species

ale o przywrócenie gatunków,

that drive dynamic processes

które spowodują dynamiczne przemiany,

and then letting nature take its course.

a potem pozostawienie spraw samej naturze.

But it's essential that rewilding must never be used

Nie wolno jednak dopuścić do tego,

by ochrona dzikiej przyrody

as an excuse to push people off the land.

prowadziła do wysiedleń ludzi.

It should happen only with the consent

Potrzebna jest ich zgoda i zaangażowanie.

and enthusiasm of the people who work there.

Imagine standing on a cliff in England,

Wyobraź sobie, że z angielskiego klifu

watching sperm whales attacking shoals of herring

obserwujesz kaszaloty i ławice śledzi,

as they did within sight of the shore

takie, jak można było zobaczyć

until the 18th century.

jeszcze w XVIII wieku.

By creating marine reserves

Jeśli stworzymy morskie rezerwaty,

in which no commerical fishing takes place,

bez komercyjnych połowów,

that can happen again.

możemy tę wizję urzeczywistnić.

Imagine a European Serengeti

Wyobraź sobie europejskie Serengeti,

full of the animals that used to live there:

z bogactwem zwierząt, które tu żyły:

hippos, rhinos, elephants, hyenas and lions.

hipopotamów, nosorożców, słoni, hien i lwów.

What rewilding reintroduces,

Wraz z dziką przyrodą,

alongside the missing animals and plants,

prócz roślin i zwierząt,

is that rare species called hope.

powraca rzadki gatunek zwany nadzieją.

It tells us that ecological change

Zmiany w przyrodzie

need not always proceed in the same direction.

nie muszą zawsze iść w jednym kierunku.

The silent spring could be followed by a wild summer.

Może nie wszystko jest jeszcze stracone.