Why should you read “Moby Dick”? - Sascha Morrell

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

A mountain separating two lakes.

Góra oddzielająca dwa jeziora.

A room papered floor to ceiling with bridal satins.

Pokój wyłożony atłasami od podłogi po sufit.

The lid of an immense snuffbox.

Wieko ogromnej tabakierki.

These seemingly unrelated images take us on a tour of a sperm whale’s head

Te pozornie niezwiązane ze sobą obrazy to opisy łba kaszalota spermacetowego

in Herman Melville’s "Moby Dick."

w powieści "Moby Dick" Hermana Melville'a.

On the surface,

Na pozór

the book is the story of Captain Ahab’s hunt for revenge against Moby Dick,

książka opowiada o mściwym polowaniu kapitana Ahaba na Moby Dicka,

the white whale who bit off his leg.

białego wieloryba, który odgryzł mu nogę.

But though the book features pirates, typhoons, high-speed chases,

Choć w książce pojawiają się piraci, tajfuny, pościgi

and giant squid,

i kałamarnica olbrzymia,

you shouldn’t expect a conventional seafaring adventure.

nie spodziewajcie się typowej morskiej przygody.

Instead, it’s a multilayered exploration of not only the intimate details

To wielowarstwowa eksploracja nie tylko intymnych szczegółów

of life aboard a whaling ship,

życia na statku wielorybniczym,

but also subjects from across human and natural history,

ale także relacji człowieka z przyrodą

by turns playful and tragic, humorous, and urgent.

w sposób radosny i tragiczny, zabawny i poważny.

The narrator guiding us through these explorations

Narrator prowadzący nas przez poszukiwania

is a common sailor called Ishmael.

to zwykły żeglarz Izmael.

Ishmael starts out telling his own story

lzmael zaczyna historię

as he prepares to escape the “damp and drizzly November in [his] soul”

od przygotowań do ucieczki przed "wilgotnym i mżawym listopadem"

by going to sea.

i wypłynięcia w morze.

But after he befriends the Pacific Islander Queequeg

Ale po tym, jak zaprzyjaźnia się z Queequegiem z wysp Pacyfiku

and joins Ahab’s crew aboard the Pequod,

i dołącza do załogi kapitana Ahaba na statku Pequod,

Ishmael becomes more of an omniscient guide for the reader

dla czytelnika Izmael staje się bardziej wszechwiedzącym przewodnikiem

than a traditional character.

niż tradycyjnym bohaterem.

While Ahab obsesses over revenge

Podczas gdy Ahab jest ogarnięty obsesją zemsty,

and first mate Starbuck tries to reason with him,

a pierwszy oficer Starbuck próbuje przemówić mu do rozsądku,

Ishmael takes us on his own quest for meaning

Izmael zabiera nas we własne poszukiwania sensu

throughout “the whole universe, not excluding its suburbs.”

"całego wszechświata, nie wyłączając jego przedmieść".

In his telling, life’s biggest questions loom large, even in the smallest details.

W opowieści Izmael wielką wagę przywiązuje nawet do najmniejszych aspektów istnienia.

Like his narrator, Melville was a restless and curious spirit,

Podobnie jak jego bohater, Melville był niespokojnym i dociekliwym człowiekiem,

who gained an unorthodox education working as a sailor

który wiedzę zdobywał niestandardowo, pracując za młodu jako marynarz

on a series of grueling voyages around the world in his youth.

podczas wyczerpujących rejsów dookoła świata.

He published "Moby Dick" in 1851,

"Moby Dicka" opublikował w 1851 roku,

when the United States’ whaling industry was at its height.

kiedy przemysł wielorybniczy w USA osiągnął szczyt.

Nantucket, where the Pequod sets sail,

Wyspa Nantucket, z której wypłynął Pequod,

was the epicenter of this lucrative and bloody global industry

była centrum tego lukratywnego i krwawego przemysłu,

which decimated the world’s whale populations.

który zdziesiątkował światową populację wielorybów.

Unusually for his time,

Nietypowo, jak na tamte czasy,

Melville doesn’t shy away from the ugly side of this industry,

Melville nie unika ciemnej strony branży.

even taking the whale’s perspective at one point,

W pewnym momencie przyjmuje nawet perspektywę samego wieloryba,

when he speculates on how terrifying the huge shadows of the ships must be

kiedy spekuluje, jak straszne muszą być ogromne cienie statków

to the creature swimming below.

dla stworzeń morskich.

The author’s first-hand familiarity with whaling is evident

Wiedza autora o wielorybnictwie z pierwszej ręki jest widoczna

over and over again in Ishmael’s vivid descriptions.

w żywych opisach Izmaela.

In one chapter, the skin of a whale’s penis

W jednym rozdziale skóra penisa wieloryba

becomes protective clothing for a crewman.

staje się odzieżą ochronną dla członka załogi.

Chapters with titles as unpromising as “Cistern and Buckets”

Rozdziały o tytułach tak niepozornych, jak "Cysterna i wiadra",

become some of the novel’s most rewarding

są najbardziej ekscytujące.

as Ishmael compares bailing out a sperm-whale’s head to midwifery,

Izmael porównuje ratowanie głowy kaszalota do położnictwa,

which leads to reflections on Plato.

co prowadzi do refleksji o Platonie.

Tangling whale-lines provoke witty reflections

Sidła splątanych wielorybów prowokują błyskotliwe refleksje

on the “ever-present perils” entangling all mortals.

o "wszechobecnych niebezpieczeństwach" czyhających na wszystkich ludzi.

He draws on diverse branches of knowledge, like zoology, gastronomy, law, economics,

Autor czerpie wiedzę z takich dziedzin, jak zoologia, gastronomia, prawo,

ekonomia, mitologia czy nauki religijne i kulturowe.

mythology, and teachings from a range of religious and cultural traditions.

The book experiments with writing style as much as subject matter.

Książka eksperymentuje zarówno ze stylem, jak i tematyką.

In one monologue, Ahab challenges Moby Dick in Shakespearean style:

W monologu Ahab rzuca Moby Dickowi wyzwanie w szekspirowskim stylu.

“Towards thee I roll, thou all-destroying but unconquering whale;

"Ku tobie płynę, wszystko niszczący, lecz nie zwycięski wielorybie.

to the last I grapple with thee; from hell’s heart I stab at thee;

Do ostatka zmagam się z tobą, z samego serca piekieł godzę w ciebie.

for hate’s sake I spit my last breath at thee.”

W imię nienawiści plwam na ciebie ostatnim mym tchnieniem!".

One chapter is written as a playscript,

Jeden rozdział ma formę scenariusza,

where members of the Pequod’s multi-ethnic crew chime in individually and in chorus.

w którym członkowie wielonarodowej załogi Pequoda śpiewają pojedynczo i chórem.

African and Spanish sailors trade insults while a Tahitian seaman longs for home,

Afrykańscy i hiszpańscy żeglarze obrzucają się przekleństwami,

marynarz z Tahiti tęskni za domem, Chińczycy i Portugalczycy chcą tańczyć,

Chinese and Portuguese crewmembers call for a dance,

and one young boy prophesies disaster.

a młody chłopak przepowiada nieszczęście.

In another chapter,

W innym rozdziale

Ishmael sings the process of decanting whale oil in epic style,

Izmael śpiewa o butelkowaniu oleju wielorybiego,

as the ship pitches and rolls in the midnight sea

statek kołysze się nocą na morzu,

and the casks rumble like landslides.

a wielkie beczki toczą się jak osuwiska.

A book so wide-ranging has something for everyone.

W tak obszernej książce każdy znajdzie coś dla siebie.

Readers have found religious and political allegory,

Czytelnicy mogą uznać powieść za alegorię religijno-polityczną,

existential enquiry, social satire, economic analysis,

poszukiwania egzystencjonalne, satyrę społeczną, analizę ekonomiczną

and representations of American imperialism,

albo ukazanie amerykańskiego imperializmu,

industrial relations and racial conflict.

stosunków pracy i konfliktów rasowych.

As Ishmael chases meaning and Ahab chases the white whale,

Ukazując Izmaela poszukującego sensu i Ahaba ścigającego białego wieloryba,

the book explores the opposing forces of optimism and uncertainty,

powieść bada przeciwstawne siły optymizmu i niepewności,

curiosity and fear that characterize human existence

ciekawości i strachu, nieodłączne dla ludzkiej egzystencji

no matter what it is we’re chasing.

bez względu na to, co ścigamy.

Through "Moby Dick’s" many pages,

Na kartach powieści "Moby Dicka"

Melville invites his readers to leap into the unknown,

Melville zaprasza czytelników do skoku w nieznane

to join him on the hunt for the “ungraspable phantom of life.”

i dołączenia do niego w polowaniu na "niepojęte widmo życia".