Humans are all almost exactly the same... almost - Greg Foot

213,916 views ・ 2023-05-09

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Weronika Zakrzewska Korekta: Ola Królikowska
00:07
Medical science has a problem— it’s missing something.
0
7128
3378
Jest pewien problem z medycyną, czegoś w niej brakuje.
00:10
Something that means that not only is it harder to find
1
10506
2711
Coś, przez co nie tylko trudniej znaleźć
00:13
the causes of some diseases—
2
13217
1961
przyczyny niektórych chorób,
00:15
and effective ways to treat them—
3
15178
2002
ale i efektywne metody ich leczenia.
00:17
some diseases are getting overlooked entirely.
4
17180
3461
Niektóre choroby są zupełnie pomijane.
00:20
It turns out what it’s missing could be you—
5
20975
3504
Okazuje się, że brakującym elementem możecie być wy,
00:24
but I’ll get to that in a bit.
6
24479
1626
ale o tym za chwilę.
00:26
Because first, a story.
7
26314
2002
Najpierw opowieść.
00:28
Or 8 billion stories, to be precise.
8
28316
2919
Albo 8 miliardów opowieści.
00:31
See, our DNA is our body's instruction manual, sure.
9
31235
3838
Nasze DNA jest jak instrukcja obsługi dla naszego ciała
00:35
But it’s also a history book that records our own, unique genetic story.
10
35073
5046
albo jak księga historyczna, która zapisuje nasze genetyczne dzieje.
Wszystkie nasze opowieści zaczynają się około 300 tysięcy lat temu,
00:40
All our stories begin around 300,000 years ago
11
40286
3128
00:43
when humans arose in Africa.
12
43414
1919
kiedy człowiek współczesny pojawił się w Afryce.
00:45
Some genetic stories tell of leaving a couple of hundred thousand years later,
13
45333
4045
Niektóre genetyczne historie opowiadają o odejściu kilkaset tysięcy lat później
00:49
journeying into Europe, East Asia, or the Americas.
14
49378
3087
i podróżach do Europy, Azji Wschodniej czy Ameryk.
00:52
Some genetic stories speak of expanding empires.
15
52799
3712
Niektóre genetyczne historie opowiadają o rozrastających się imperiach.
00:56
Others the diseases we evolved to ward off,
16
56969
3295
Inne o chorobach,
przez które wyewoluowaliśmy, by się przed nimi chronić,
01:00
and some the simple act of settling down, raising cattle, and drinking their milk.
17
60264
4713
a jeszcze inne opowiadają o czymś tak prostym, jak osiedlenie się,
hodowanie bydła i picie ich mleka.
01:05
Each of our genetic stories are different,
18
65103
2669
Każda z naszych genetycznych historii jest inna,
01:07
but maybe not as different as you might expect.
19
67772
3128
ale nie aż tak odmienna, jak mogłoby się wydawać.
01:10
We share 99.9% of our DNA with each other.
20
70983
4046
Dzielimy 99,9% naszego DNA.
01:15
Our stories are 99.9% identical,
21
75029
3670
Nasze historie są w 99,9% identyczne,
01:18
but that 0.1% difference is incredibly powerful.
22
78699
4255
ale ta 0,1% różnicy jest niewiarygodnie potężna.
01:23
In that tiny difference between our genetic stories
23
83037
2836
Ta niewielka różnica między naszymi genetycznymi historiami
01:25
is where we have the potential to develop better treatments for diseases—
24
85873
3754
pozwala nam opracować skuteczniejsze metody leczenia chorób
01:29
treatments that work for everyone.
25
89627
2211
i lekarstw, które u każdego zadziałają.
01:31
But medical science isn’t currently reading all those stories.
26
91921
4254
Jednak niestety medycyna nie czyta teraz tych wszystkich opowieści.
01:37
To explain let me tell you how researchers work out the causes of diseases,
27
97135
4337
Aby to wyjaśnić, opowiem o tym, jak naukowcy badają przyczyny chorób,
01:41
and develop and test the effectiveness and safety of new treatments.
28
101472
3879
jak opracowują i testują skuteczność i bezpieczeństwo tych nowych leków.
01:45
To find out the causes of a particular disease,
29
105351
2628
By znaleźć przyczynę pewnej przypadłości,
01:47
researchers find lots of people who have that condition
30
107979
3044
badacze szukają wielu osób, które się z nią zmagają,
01:51
and comb through their genetic stories.
31
111023
2253
i przeszukują ich historie genetyczne.
01:53
They look for little variations they share—
32
113276
2419
Szukają niewielkich różnic, które tych pacjentów łączą.
01:55
little bits of their DNA stories that are spelt differently.
33
115695
3670
Małych fragmentów tych opowieści, które są inaczej odmieniane.
01:59
If they find some, then they try all sorts of different ways
34
119365
2961
Kiedy jakieś znajdują, próbują wszelkich metod
02:02
of dealing with the effect of them.
35
122326
1877
walki ze skutkami tych chorób.
02:04
And if that uncovers something that looks promising,
36
124203
2544
Jeśli odkryją coś, co wygląda obiecująco,
02:06
they then run a clinical trial to see if it actually is.
37
126747
3462
przeprowadzają badania kliniczne, aby sprawdzić, czy to rzeczywiście prawda.
02:10
In phase one, a small group of volunteers try the treatment.
38
130585
3670
W pierwszej fazie niewielka grupa uczestników próbuje tego lekarstwa.
02:14
Well, often only half of them do,
39
134338
2253
Często tylko połowa.
02:16
with the other half getting a placebo that does absolutely nothing.
40
136591
3920
Reszta otrzymuje placebo, które nic nie robi.
Jeżeli nie ma żadnych szczególnych efektów ubocznych przy odpowiedniej dawce,
02:20
If there aren’t any notable side effects at the target dose,
41
140511
2961
02:23
the treatment is cleared to move on to the next stage of the clinical trial.
42
143472
3879
otrzymują zgodę na przejście do drugiej fazy badań klinicznych.
02:27
Phase two, this time with a bigger group of participants
43
147727
3086
Faza druga: tym razem z większą liczbą uczestników
02:30
who all have the condition the researchers hope the drug will treat.
44
150813
3337
z tą samą dolegliwością, którą badacze mają nadzieję wyleczyć.
02:34
If the drug appears effective, it moves on to phase three,
45
154150
4171
Jeśli lek okaże się skuteczny, przechodzi do fazy trzeciej,
02:38
with more participants trying it for even longer.
46
158321
3211
gdzie jeszcze więcej uczestników będzie go jeszcze dłużej brało.
02:41
Only after all this is the new treatment then reviewed
47
161699
3587
Dopiero po tym nowy lek jest sprawdzany
02:45
and— hopefully— approved for use by us, the general population.
48
165286
5589
i, miejmy nadzieję, zatwierdzany do użytku przez społeczeństwo.
02:51
But there's a problem with it.
49
171834
1752
Ale jest pewien problem.
02:53
Here is the ethnicity of lots and lots of people used to recently find
50
173586
3962
Tutaj widzimy etniczną przynależność ogromu ludzi, na których niedawno
02:57
the causes of various diseases.
51
177548
2086
badano przyczyny różnych chorób.
02:59
And here is how that compares to the ethnic diversity
52
179634
3044
A tutaj widać porównanie do przynależności etnicznej
03:02
of the world’s population.
53
182678
2002
populacji naszej planety.
03:04
Spot the difference?
54
184764
1334
Widzicie różnicę?
03:06
The genetic stories that researchers are combing through are heavily biased
55
186098
4130
Genetyczne historie, które badacze przeczesują, są mocno skrzywione
03:10
to those of people from European descent.
56
190228
2669
w stronę osób o europejskim pochodzeniu.
03:12
Which means that if you’re searching
57
192897
1752
Oznacza to, że jeżeli poszukujecie
03:14
for those disease-causing bits of DNA to target new drugs against,
58
194649
3837
tych powodujących choroby fragmentów DNA w celu ich zwalczenia za pomocą leków,
03:18
and you're mainly reading the stories of people of European descent,
59
198486
3628
a wy głównie czytacie historie ludzi o europejskim pochodzeniu,
03:22
you might completely overlook key bits in the stories
60
202114
3337
mogliście przeoczyć znaczące fragmenty historii
03:25
of other diverse groups that tell of, say,
61
205451
2544
innych grup etnicznych, które opowiadają o zwiększonym ryzyku zachorowania,
03:27
a changed risk of disease or even shed light on how a disease occurs—
62
207995
4797
albo pokazują, jak dana choroba następuje.
03:32
for example, scientists may not have found the mutation
63
212792
2586
Przykładowo naukowcy prawdopodobnie nie znaleźliby mutacji,
03:35
that causes sickle cell disorder
64
215378
1960
która powoduje anemię sierpowatą,
03:37
if we’d only looked in the stories of people of European descent.
65
217338
3754
gdyby tylko przeglądali historie ludzi europejskiego pochodzenia.
03:41
And the thing is, what medical science is missing doesn't end there.
66
221592
3712
Rzecz w tym, że braki w medycynie na tym się nie kończą.
03:45
When new treatments or medical devices are being tested,
67
225304
2878
Gdy nowe leki lub sprzęt medyczny są testowane,
03:48
they need to be tested on everyone that may use them.
68
228182
3337
muszą one zostać przetestowane na każdym, kto może ich używać.
03:51
If the genetic stories involved don’t reflect the breadth of stories
69
231519
3670
Jeżeli wykorzystywane genetyczne historie nie odzwierciedlają zakresu historii
03:55
in our worldwide library then, again, something might be missed.
70
235189
4379
w naszej światowej bibliotece, wtedy znowu możemy coś przeoczyć.
03:59
Take, for example, the medicine Warfarin; used to prevent blood clots.
71
239568
3921
Weźmy warfarynę zapobiegającą zakrzepom.
04:03
Researchers have found that, to produce the same effect,
72
243489
2711
Naukowcy znaleźli dowód na to, że aby wywołać ten sam efekt,
04:06
most people of East Asian descent need a lower dose
73
246200
2711
większość ludzi wschodnio-azjatyckiego pochodzenia potrzebuje mniejszej dawki
04:08
than some people of European descent,
74
248911
2252
niż niektórzy ludzie pochodzenia europejskiego,
04:11
and most people of African ethnicity need a larger dose.
75
251163
3546
natomiast większość ludzi pochodzenia afrykańskiego potrzebuje większej dawki.
04:14
Which means the dose that works best for someone
76
254709
2586
Oznacza to, że dawka, która jest dla kogoś odpowiednia,
04:17
may vary according to their ethnicity.
77
257295
2460
może się różnić w zależności od przynależności etnicznej.
04:19
It’s this kind of important information that can be missed if clinical trials
78
259755
3879
Takie ważne informacje mogą zostać pominięte, jeśli próby kliniczne
04:23
don’t include people from across a range of ethnicities.
79
263634
3420
nie uwzględniają ludzi z różnych grup etnicznych.
04:27
So what’s the solution?
80
267722
1835
Więc jak to rozwiązać?
04:29
Well, it’s quite simple... in theory.
81
269932
2878
To proste... w teorii.
04:32
In order to develop treatments that work better for everyone,
82
272810
3253
W celu opracowania leków, które działają lepiej na każdym,
04:36
we need to involve everyone’s stories in medical research—
83
276063
3671
musimy uwzględnić w medycynie każdą historię
04:39
in the early stage research, in the drug development process,
84
279734
3461
we wczesnym stadium badań, w procesie opracowania leków
04:43
and right through the clinical trial.
85
283195
2336
aż do prób klinicznych.
04:45
The good news is that more and more people are thinking about this.
86
285531
3629
Dobra wiadomość jest taka, że coraz więcej osób o tym myśli.
04:49
For example, cancer researchers at University College London
87
289285
3128
Na przykład badacze nowotworów w Kolegium Uniwersyteckim w Londynie
04:52
researching genetic markers for cancer want to analyze tissue samples
88
292413
3754
badający genetyczne markery raka chcą analizować próbki tkanek
04:56
from a wide range of ethnicities so that the biomarkers of cancer they identify
89
296167
4504
pochodzące od różnych grup etnicznych, tak aby zidentyfikowane biomarkery raka
05:00
will be relevant for people from as many ethnicities as possible.
90
300671
3420
były istotne dla osób z jak największego grona etnicznego.
05:04
Bottom line: medical science needs to ensure
91
304300
2544
Wniosek jest taki, że medycyna powinna zapewnić
05:06
it’s got the best library it can have—
92
306844
2336
jak największą bibliotekę.
05:09
the one with the widest collection of genetic stories possible,
93
309180
3670
Tę z największym, jak to tylko możliwe, zbiorem genetycznych historii.
05:12
so that everyone’s story can be considered—
94
312850
2961
Tak, by można było uwzględnić wszystkie historie,
05:15
including yours.
95
315811
1502
w tym waszą.
05:17
That is the only way to ensure everyone, everywhere
96
317313
3503
To jedyny sposób na to, aby wszyscy i wszędzie
05:20
can get the best medical treatment they possibly can.
97
320816
3003
mogli otrzymać jak najlepsze leczenie.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7