Why people fall for misinformation - Joseph Isaac

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

In 1901, David Hänig published a paper

W 1901 roku David Hänig opublikował artykuł,

that forever changed our understanding of taste.

który na zawsze zmienił nasze rozumienie smaku.

His research led to what we know today as the taste map:

Jego badania doprowadziły do ​​powstania mapy smaku,

an illustration that divides the tongue into four separate areas.

ilustracji dzielącej język na cztery obszary.

According to this map,

Zgodnie z mapą

receptors at the tip of our tongues capture sweetness,

receptory na końcu języka wychwytują słodycz,

bitterness is detected at the tongue’s base,

u nasady wyczuwalna jest gorycz,

and along the sides, receptors capture salty and sour sensations.

a wzdłuż boków receptory wychwytują słone i kwaśne doznania.

Since its invention, the taste map has been published

Od czasu jej powstania mapę smaku publikowano

in textbooks and newspapers.

w podręcznikach i gazetach.

The only problem with this map, is that it’s wrong.

Tylko że ta mapa jest błędna.

In fact, it’s not even an accurate representation

Nie jest to nawet dokładne przedstawienie

of what Hänig originally discovered.

oryginalnego odkrycia Häniga.

The tongue map is a common misconception—

Mapa języka to powszechny błąd,

something widely believed but largely incorrect.

coś ogólnie uznawanego, ale w dużej mierze błędnego.

So where do misconceptions like this come from,

Skąd biorą się takie nieporozumienia

and what makes a fake fact so easy to believe?

i co sprawia, że tak łatwo w nie uwierzyć?

It’s true that the tongue map’s journey begins with David Hänig.

Podróż mapy języka faktycznie zaczyna się od Davida Häniga.

As part of his dissertation at Leipzig University,

W ramach pracy doktorskiej na Uniwersytecie w Lipsku

Hänig analyzed taste sensitivities across the tongue for the four basic flavors.

Hänig analizował wrażliwość języka na cztery podstawowe smaki.

Using sucrose for sweet, quinine sulfate for bitter,

Użył sacharozy do słodkiego, siarczanu chininy do gorzkiego,

hydrochloric acid for sour, and salt for salty,

kwasu solnego do kwaśnego i soli do słonego.

Hänig applied these stimuli to compare differences in taste thresholds

Hänig zastosował je do porównania różnic w progach smakowych

across a subject’s tongue.

na języku badanego.

He hoped to better understand the physiological mechanisms

Chciał lepiej zrozumieć mechanizmy fizjologiczne

that affected these four flavors,

wpływające na cztery smaki.

and his data suggested that sensitivity for each taste

Jego dane sugerowały, że wrażliwość na każdy smak

did in fact vary across the tongue.

faktycznie zależy od miejsca na języku.

The maximum sensation for sweet was located at the tongue’s tip;

Maksymalne odczucie słodkiego znajdowało się na końcu języka.

bitter flavors were strongest at the back; salt was strongest in this area,

Gorzki smak był najsilniejszy z tyłu, słony był najsilniejszy tu,

and sour at the middle of the tongue’s sides.

a kwaśny po bokach języka.

But Hänig was careful to note that every sensation

Ale Hänig zauważył, że każde doznanie

could also be tasted across the tongue,

można też poczuć w poprzek języka,

and that the areas he identified offered very small variations in intensity.

a zidentyfikowane przez niego obszary niewiele różnią się w intensywności.

Like so many misconceptions,

Jak wiele nieporozumień,

the tongue map represents a distortion of its original source,

mapa języka jest zniekształceniem pierwotnego źródła.

however the nature of that distortion can vary.

Ale charakter zniekształcenia może być różny.

Some misconceptions are comprised of disinformation—

Niektóre błędne przekonania obejmują dezinformację,

false information intentionally designed to mislead people.

fałszywe informacje celowo wprowadzające w błąd.

But many misconceptions, including the tongue map,

Ale wiele nieporozumień, w tym mapa języka,

center on misinformation— false or misleading information

to efekt fałszywych informacji

that results from unintentional inaccuracy.

wynikających z niezamierzonej niedokładności.

Misinformation is most often shaped by mistakes and human error,

Dezinformację najczęściej tworzą pomyłki i błędy ludzkie,

but the specific mistakes that lead to a misconception

ale konkretne błędy, które prowadzą do nieporozumień,

can be surprisingly varied.

mogą być zupełnie różne.

In the case of the tongue map,

W przypadku mapy języka

Hänig’s dissertation was written in German,

rozprawa Häniga została napisana po niemiecku.

meaning the paper could only be understood by readers fluent in German

Pracę mogli zrozumieć tylko czytelnicy niemieckojęzyczni

and well versed in Hanig’s small corner of academia.

i zorientowani w wąskiej dziedzinie Häniga.

This kicked off a game of telephone that re-shaped Häing’s research

To rozpoczęło głuchy telefon,

który na nowo kształtował badania Häniga przy każdym kolejnym udostępnieniu.

every time it was shared with outside parties.

Less than a decade after his dissertation,

Niespełna dekadę po rozprawie

newspapers were falsely insisting that experiments

gazety fałszywie twierdziły, że według badań

could prove sweetness was imperceptible on the back of the tongue.

tył języka nie wyczuwa słodyczy.

The second culprit behind the tongue map’s spread

Drugim winowajcą popularyzacji mapy języka

were the images that Hänig’s work inspired.

były obrazy inspirowane pracą Häniga.

In 1912, a rough version of the map appeared in a newspaper article

W 1912 roku w artykule prasowym pojawiła się przybliżona wersja mapy,

that cautiously described some of the mysteries

ostrożnie opisująca niektóre tajemnice

behind taste and smell research.

badań smaku i zapachu.

Featuring clear labels across the tongue, the article’s illustration

Wyraźne etykiety na ilustracji upraszczały

simplified Hänig’s more-complicated original diagrams.

skomplikowane diagramy Häniga.

Variations of this approachable image became repeatedly cited,

Wersje tego przystępnego obrazu były wielokrotnie cytowane,

often without credit or nuanced consideration for Hänig’s work.

często bez uznania zasług ani złożoności prac Häniga.

Eventually this image spread to textbooks and classrooms

W końcu obraz pojawił się w podręcznikach i klasach

as a purported truth of how we experience taste.

jako rzekoma prawda o odczuwaniu smaku.

But perhaps the factor that most contributed to this misconception

Być może czynnikiem, który najbardziej przyczynił się do błędu,

was its narrative simplicity.

była prostota przekazu.

In many ways,

Pod wieloma względami

the map complements our desire for clear stories about the world around us—

mapa zaspokaja nasze pragnienie prostych opowieści o otaczającym świecie,

a quality not always present in the sometimes-messy fields of science.

co nieczęsto zdarza się w nauce.

For example,

Przykładowo

even the number of tastes we have is more complicated than Hänig’s work suggests.

nawet liczba smaków jest bardziej skomplikowana, niż sugeruje praca.

Umami— also known as savory— is now considered the fifth basic taste,

Umami, czyli pikantny, jest obecnie uważany za piąty smak.

and many still debate the existence of tastes

Wielu wciąż debatuje nad istnieniem

like fatty, alkaline, metallic, and water-like.

tłustego, alkalicznego, metalicznego czy wodnistego.

Once we hear a good story,

Po usłyszeniu dobrej historii

it can be difficult to change how we see that information,

zmiana w postrzeganiu informacji może być trudna

even in the face of new evidence.

nawet w obliczu nowych dowodów.

So, next time you see a convenient chart or read a surprising anecdote,

Następnym razem, widząc wygodny wykres albo czytając zaskakującą anegdotę,

try to maintain a healthy skepticism—

zachowaj zdrowy sceptycyzm,

because misconceptions can leave a bitter taste

bo nieporozumienia mogą pozostawić gorzki smak

on every part of your tongue.

na każdej części języka.