Everything you need to know to read “The Canterbury Tales” - Iseult Gillespie

Tłumaczenie: Dawid Piotrowski Korekta: Marta Konieczna

A portly Miller, barely sober enough to sit on his horse,

Tęgi Młynarz, tak pijany, że omal nie spada z konia,

rambles on about the flighty wife of a crotchety old carpenter

snuje o frywolnej żonie starego, zrzędliwego stolarza

and the scholar she takes as her lover.

i jej kochanka – uczonego.

To get some time alone together,

Aby spędzić razem trochę czasu,

the scholar and the wife play various tricks

uczony wraz z żoną płatają Młynarzowi różne figle,

that involve feigning madness,

takie jak pozorowanie obłędu,

staging a biblical flood,

fingowanie biblijnej powodzi

and exposing themselves in public.

czy publiczne obnażanie się.

But the parish clerk is also lusting after the wife,

Żony Młynarza pożąda również urzędnik kościelny

and comes by every night to sing outside her house.

i każdej nocy wyśpiewuje pod jej domem.

This becomes so tiresome that she tries to scare him away

Męczy to ją do tego stopnia, że usiłuje go odstraszyć,

by hanging her rear end out the window for him to kiss.

dając mu pocałować się w rzyć.

When this appears not to work,

Kiedy to nie skutkuje,

her scholar decides to try farting in the same position,

uczony próbuje spierdzieć się, przyjmując tę samą pozycję

but this time, the clerk is waiting with a red-hot poker.

wtedy jednak urzędnik czeka, dzierżąc rozżarzony pogrzebacz.

This might all sound like a bawdy joke,

To wszystko może brzmieć jak sprośny żart,

but it’s part of one of the most esteemed works of English literature ever created:

a stanowi część jednego z najdoskonalszych dzieł literatury angielskiej, pod tytułem:

The Canterbury Tales,

Opowieści kanterberyjskie,

which seamlessly blends the lofty and the lowly.

które sprawnie miesza wzniosłość z podrzędnością.

The work consists of 24 stories,

Dzieło zawiera 24 opowiadania,

each told by one of Chaucer’s spirited characters.

każde autorstwa jednego z uduchowionych bohaterów Chaucera.

Narrators include familiar Medieval figures

Narratorami są znane średniowieczne postaci,

such as a Knight,

takie jak Rycerz,

a Clerk,

Uczony,

and a Nun,

Zakonnica,

and the less recognizable Reeve,

mniej znany Włodarz,

and Mancible,

Szafarz

and others.

i inni.

Opowieści powstawały w języku średnioangielskim,

The Tales are written in Middle English,

which often looks entirely different from the language spoken today.

mało przypominającym język, którym posługujemy się dziś.

It was used between the 12th and 15th centuries,

Używany między XII a XV wiekiem,

and evolved from Old English

rozwinął się z języka staroangielskiego,

due to increased contact with European romantic languages

na co wpływ miał wzmożony kontakt z europejskimi językami romańskimi,

after the Norman Conquest of 1066.

po Inwazji Normanów w 1066 roku.

Most of the Middle English alphabet is still familiar today,

Co do zasady, alfabet staroangielski jest nadal aktualny,

with the inclusion of a few archaic symbols,

oprócz niektórych archaicznych symboli,

such as yogh, which denotes the y,

jak yogh oznaczający dźwięk y,

j,

j

or gh sound.

lub gh.

The loquacious cast of the Tales first meet at the Tabard Inn in Southwark.

Gadatliwa obsada Opowieści spotyka się w karczmie Tabard, w Southwark.

They have a journey in common:

Łączy ich wspólna podróż:

a pilgrimage to Canterbury to visit the shrine of St. Thomas Beckett,

pielgrzymują do Canterbury, by odwiedzić kaplicę św. Tomasza Becketta,

a martyred archbishop who was murdered in his own Cathedral.

arcybiskupa, który zginął śmiercią męczeńską we własnej katedrze.

Eager and nosy for some personal details,

Gorliwy i wścibski gospodarz karczmy proponuje konkurs:

the host of the Inn proposes a competition:

whoever tells the best tale will be treated to dinner.

ten, kogo opowieść będzie najlepsza, dostanie najlepszy obiad.

If not for their pilgrimage,

Gdyby nie pielgrzymka,

many of these figures would never have had the chance to interact.

wiele z tych postaci nigdy by się nie spotkało.

This is because Medieval society followed a feudal system

Średniowieczną społecznością rządził system feudalny,

that divided the clergy and nobility from the working classes,

który oddzielał duchowieństwo i szlachtę od klas pracujących

made up of peasants and serfs.

składających się z wieśniaków i niewolników.

By Chaucer’s time,

Za czasów Chaucera

a professional class of merchants and intellectuals had also emerged.

pojawiła się również klasa wyższa kupców i intelektualistów.

Chaucer spent most of his life as a government official

Chaucer przez większość życia był urzędnikiem rządowym,

during the Hundred Years' War,

który w czasie wojny stuletniej

traveling throughout Italy and France, as well as his native England.

przemierzał tereny Włoch, Francji, a także rodzimej Anglii.

This may have influenced the panoramic vision of his work,

Mogło to wpłynąć na ogólną wizję jego dzieła,

and in the Tales, no level of society is above mockery.

a w Opowieściach szyderstwo nie omija żadnej klasy społecznej.

Chaucer uses the quirks of the characters’ language –

Chaucer wykorzystuje językowe dziwactwa, jakimi posługuje się każda z postaci,

the ribald humor of the Cook,

ordynarne poczucie humoru Kucharza,

the solemn prose of the Parson,

poważną prozę Proboszcza

and the lofty notions of the Squire –

i głębokie myśli Giermka,

to satirize their worldviews.

by wyszydzić ich światopoglądy.

The varied dialects, genres, and literary tropes

Zróżnicowane dialekty, gatunki oraz tropy literackie

also make the work a vivid record

sprawiają też, że dzieło to stanowi

of the different ways Medieval audiences entertained themselves.

barwny zapis różnych sposobów zabawiania średniowiecznej publiczności.

For instance, the Knight’s tale of courtly love,

Przykładowo opowieść Rycerza o dworskiej miłości,

chivalry,

rycerstwie

and destiny

i przeznaczeniu

riffs on romance,

wyśmiewa romans,

while the tales of working-class narrators are generally comedies

podczas gdy opowieści narratorów klasy pracującej, to zazwyczaj komedie

filled with scatological language,

przepełnione obscenicznym językiem,

sexual deviance,

dewiacją seksualną

and slapstick.

i błazenadą.

This variation includes something for everyone,

Takie zróżnicowanie pozwala każdemu znaleźć coś dla siebie,

and that’s one reason why readers continue to delight in the work

a to jeden z powodów ciągłego zachwytu tym dziełem,

zarówno w wersji średnioangielskiej, jak i przetłumaczonej.

in both Middle English and translation.

While the narrative runs to over 17,000 lines,

Chociaż narracja ciągnie się przez ponad 17 000 wierszy,

jest najpewniej nieukończona,

it's apparently unfinished,

as the prologue ambitiously introduces 29 pilgrims

prolog z dumą przedstawia 29 pielgrzymów

and promises four stories apiece,

i zapewnia, że każdy opowie cztery historie,

and the innkeeper never crowns a victor.

a karczmarz nigdy nie rozstrzyga konkursu.

It’s possible that Chaucer was so caught up in his sumptuous creations

Możliwe, że Chaucera tak pochłonęło tworzenie wyszukanych postaci,

that he delayed picking a winner -

że wybór zwycięzcy odłożył na później.

or perhaps he was so fond of each character

Być może tak lubił każdą z postaci,

that he just couldn’t choose.

że nie potrafił się zdecydować.

Whatever the reason,

Niezależnie od powodu,

this means that every reader is free to judge;

oznacza to, że każdy czytelnik ma wolną rękę.

the question of who wins is up to you.

Ty decydujesz, kto zostanie zwycięzcą.